Proverbios 16

1 Los seres humanos hacen planes en sus mentes, pero la decisión final le pertenece al Señor.

پلانەکانی دڵ هی مرۆڤە، بەڵام وەڵامدانەوەی زمان لە یەزدانەوەیە.

2 Las personas creen que todo lo que hacen está bien, pero el Señor mira sus intenciones.

هەموو ڕێگاکانی مرۆڤ لەبەرچاوی خۆی بێگەردن، بەڵام یەزدان پاڵنەرەکان هەڵدەسەنگێنێت.

3 Encomienda todas tus obras al Señor, y tus planes serán exitosos.

کارەکانت بە یەزدان بسپێرە، پلانەکانت جێگیر دەبێت.

4 El Señor tiene un propósito con todo lo que hace, incluso al malvado para el día de tribulación.

یەزدان بۆ مەبەستی خۆی هەموو شتێکی دروستکردووە، تەنانەت بەدکاریش بۆ ڕۆژی بەڵا.

5 El Señor aborrece al arrogante. De algo puedes estar seguro: los malvados no se quedarán sin castigo.

یەزدان قێزی لە هەموو دڵ بەفیزێکە، بێگومان سزادانی لەسەر تێناپەڕێت.

6 Hay perdón de pecados por medio del amor fiel y la lealtad; honrando al Señor serás librado del mal.

بە خۆشەویستی نەگۆڕ و دڵسۆزی کەفارەت بۆ تاوان دەکرێت، بە لەخواترسیش دوورکەوتنەوە لە خراپە.

7 Cuando el camino del ser humano agrada al Señor, hasta a sus enemigos hace estar en paz con él.

ئەگەر ڕەفتاری مرۆڤ مایەی ڕەزامەندی یەزدان بێت، وا دەکات تەنانەت دوژمنەکانیشی لەگەڵیدا ئاشت ببنەوە.

8 Mejor es tener poco y ser honesto, que tener mucho practicando la deshonestidad.

باشترە کەمت هەبێت بە ڕاستودروستییەوە لەوەی داهاتێکی زۆری بە ناڕەوا.

9 Puedes hacer planes en tu mente sobre qué hacer, pero el Señor será tu guía.

دڵی مرۆڤ پلان بۆ ڕێگای خۆی دادەنێت، بەڵام یەزدان هەنگاوەکانی ئاراستە دەکات.

10 El rey se inspira antes de hablar, y sus decisiones son fieles.

قسەی پاشا وەک سروشە، دەبێ لە دادوەریدا دەمی ناپاکی نەکات.

11 Para el Señor es importante que el peso y la balanza muestren el peso correcto. Él mismo ha determinado todos los pesos en la bolsa.

قەپان و تەرازووی دادپەروەر لە یەزدانەوەیە، هەموو کێشێکی ناو کیسە کاری ئەوە.

12 Que el rey actúe con maldad es terrible, pues su trono le ha sido dado por hacer lo recto.

قێزی پاشایان لە خراپەکردنە، چونکە بە ڕاستودروستی تەخت دەچەسپێت.

13 Aquellos que hablan con la verdad agradan a los reyes. Ellos aman a quienes hablan con rectitud.

ڕەزامەندی پاشایان لێوی ڕاستودروستە، کەسی ڕاستگۆیان خۆشدەوێت.

14 Un rey enojado puede enviarte a la muerte. Si eres sabio, procurarás apaciguar su ira.

تووڕەیی پاشا وەک فریشتەی مەرگە، بەڵام کەسی دانا هێمنی دەکاتەوە.

15 Si el rey sonríe, vivirás. Su bendición es como las nubes que traen lluvia en primavera.

ڕووناکی ڕووی پاشا ژیانی تێدایە، ڕەزامەندیشی وەک هەورە بارانی بەهارە.

16 Más valioso es obtener sabiduría que oro. Mejor elige el conocimiento antes que la plata.

دەستکەوتنی دانایی چەند لە زێڕ باشترە، دەستکەوتنی تێگەیشتنیش لە زیو پەسەندترە.

17 El camino de los rectos te llevará lejos del mal. Si estás atento a dónde vas, salvarás tu vida.

ڕێگای سەرڕاستان دوورکەوتنەوەیە لە خراپە، ئەوەی ڕێگای خۆی بپارێزێت گیانی خۆی دەپارێزێت.

18 El orgullo lleva a la destrucción. Y un espíritu arrogante conduce a la caída.

لەپێش شکان لووتبەرزییە، لەپێش ڕووخانیش ڕۆحزلییە.

19 Mejor es tener un espíritu humilde y convivir con los pobres, que compartir el botín con los soberbios.

باشترە بێفیز بیت و لەگەڵ ستەملێکراوان بیت، لە دابەشکردنی دەستکەوت لەگەڵ لووتبەرزان.

20 Si estás atento a la instrucción sabia te irá bien; vivirás feliz si confías en el Señor.

ئەوەی بایەخ بە ئامۆژگاری بدات چاکەی دەست دەکەوێت، ئەوەی پشت بە یەزدان ببەستێت خۆزگەی پێ دەخوازرێت.

21 Si piensas con sabiduría serás considerado como prudente; si hablas con gracia serás persuasivo.

ئەوەی لە دڵدا دانا بێت پێی دەگوترێت تێگەیشتوو، شیرینی لێوەکانیش فێربوون زیاد دەکات.

22 Si tienes inteligencia, será como una Fuente de vida para ti; pero los tontos son castigados por su estupidez.

وریایی سەرچاوەی ژیانە بۆ خاوەنەکەی، بەڵام گێلەکان بە گێلایەتی خۆیان سزا دەدرێن.

23 Una mente sabia se asegura de hablar con prudencia; las palabras dichas son persuasivas.

دڵی کەسی دانا ڕێنمایی دەمی دەکات و بەسەر لێوان فێربوون زیاد دەکات.

24 Las palabras bondadosas son como un panal de miel, su sabor es dulce y aportan salud al cuerpo.

قسەی جوان شانەی هەنگوینە، بۆ دەروون شیرینە و بۆ ئێسک چاکبوونەوەیە.

25 Hay camino que parece ser bueno, pero al final es camino de muerte.

ڕێگا هەیە لەبەرچاوی مرۆڤ ڕاست دیارە، بەڵام کۆتاییەکەی بەرەو مردنە.

26 Un buen apetito ayuda al trabajador. El hambre los impulsa a trabajar.

نەوسی کرێکار بۆ خۆی ڕەنج دەدات، برسیێتییەکەی پاڵی پێوەدەنێت.

27 Las personas vacías conspiran para hacer el mal y sus palabras arden como fuego.

کەسی دڵڕەش کای کۆن بە با دەکات و لەسەر لێوەکانیشی ئاگری کڵپەدارن.

28 Las personas rencillosas causan conflictos, y el chisme nace entre los amigos más cercanos.

کەسی درۆزن دووبەرەکی دەوروژێنێت و دەمشڕ دۆستی نزیک لە یەکتر جیا دەکاتەوە.

29 Las personas malvadas adulan a sus amigos, y los conducen por el camino que no les conviene.

کەسی توندڕەو دراوسێی خۆی تەفرە دەدات و بە ڕێگایەکدا دەیبات کە باش نییە.

30 Las personas que guiñan su ojo están conspirando el mal; aprietan sus labios y provocan el mal.

ئەوەی چاو دەقوچێنێت پیلان بۆ درۆ دادەڕێژێت، ئەوەی لێوی دەکرۆژێت خراپە بە ئەنجام دەگەیەنێت.

31 El cabello con canas es como una corona de gloria; solo se obtiene al vivir en rectitud.

ڕیش سپیێتی تاجی شانازییە، لە ڕێگای ڕاستودروستییەوە دەستدەکەوێت.

32 Mejor es ser lento para enojarse, que ser poderoso; mejor es tener dominio propio que conquistar una ciudad.

ئەوەی درەنگ تووڕە بێت لە پاڵەوان باشترە، ئەوەی بەسەر خۆیدا زاڵ بێت باشترە لەوەی شارێک دەگرێت.

33 Lanzan la suerte sobre el regazo, pero el Señor es quien toma las decisiones.

تیروپشک هەڵدەدرێتە کۆش، بەڵام هەموو بڕیارێکی لەلایەن یەزدانەوەیە.