< Proverbios 16 >

1 Los seres humanos hacen planes en sus mentes, pero la decisión final le pertenece al Señor.
Chuny dhano chano gik modwaro timo, to dwoko margi aa kuom Jehova Nyasaye.
2 Las personas creen que todo lo que hacen está bien, pero el Señor mira sus intenciones.
Yore duto mag dhano nenorene ni longʼo, to Jehova Nyasaye ema ongʼeyo mopondo mag chuny.
3 Encomienda todas tus obras al Señor, y tus planes serán exitosos.
Ket gimoro amora mitimo e lwet Jehova Nyasaye, to chenrogi biro dhi maber.
4 El Señor tiene un propósito con todo lo que hace, incluso al malvado para el día de tribulación.
Gik moko duto ma Jehova Nyasaye timo oseketo gikogi, kendo giko mar joricho en tho.
5 El Señor aborrece al arrogante. De algo puedes estar seguro: los malvados no se quedarán sin castigo.
Jehova Nyasaye odagi ji duto man-gi sunga e chunygi. Ngʼe ma malongʼo: Ok ginitony ni kum.
6 Hay perdón de pecados por medio del amor fiel y la lealtad; honrando al Señor serás librado del mal.
Nikech hera kod adiera ema omiyo richo otimne misango, kuom luoro Jehova Nyasaye miyo ngʼato kwedo richo.
7 Cuando el camino del ser humano agrada al Señor, hasta a sus enemigos hace estar en paz con él.
Ka yore ngʼato moro Jehova Nyasaye, to omiyo kata wasike dak kode gi kwe.
8 Mejor es tener poco y ser honesto, que tener mucho practicando la deshonestidad.
Ber bedo gi matin kod tim makare, moloyo mangʼeny kod tim ma ok kare.
9 Puedes hacer planes en tu mente sobre qué hacer, pero el Señor será tu guía.
E chuny dhano ochano yore, to Jehova Nyasaye ema telone ondamo mage.
10 El rey se inspira antes de hablar, y sus decisiones son fieles.
Ruoth wuoyo kaka chik mar Nyasaye dwaro, to dhoge ok onego ndhog bura makare.
11 Para el Señor es importante que el peso y la balanza muestren el peso correcto. Él mismo ha determinado todos los pesos en la bolsa.
Rapim mopogore opogore makare aa kuom Jehova Nyasaye, to gik mipimogo manie mifuke gin meke moloso.
12 Que el rey actúe con maldad es terrible, pues su trono le ha sido dado por hacer lo recto.
Ruodhi mon gi timbe maricho, nikech kom mar loch obedo mana kuom tim makare.
13 Aquellos que hablan con la verdad agradan a los reyes. Ellos aman a quienes hablan con rectitud.
Ruodhi ohero joma wacho adiera kendo gigeno ngʼat mawacho adiera.
14 Un rey enojado puede enviarte a la muerte. Si eres sabio, procurarás apaciguar su ira.
Mirimb ruoth en jaote mar tho, to ngʼat mariek biro hoye.
15 Si el rey sonríe, vivirás. Su bendición es como las nubes que traen lluvia en primavera.
Ka wangʼ ruoth nenore mamor to nitiere ngima, ngʼwonone chalo gi rumbi mag koth e ndalo chwiri.
16 Más valioso es obtener sabiduría que oro. Mejor elige el conocimiento antes que la plata.
To ber maromo nade yudo rieko moloyo dhahabu, yiero ngʼeyo tiend wach moloyo fedha!
17 El camino de los rectos te llevará lejos del mal. Si estás atento a dónde vas, salvarás tu vida.
Yor ngʼat moriere tir kwedore gi richo; ngʼat manono yorene orito ngimane!
18 El orgullo lleva a la destrucción. Y un espíritu arrogante conduce a la caída.
Sunga kelo masira, chuny mar ngʼayi kelo chwanyruok.
19 Mejor es tener un espíritu humilde y convivir con los pobres, que compartir el botín con los soberbios.
Ber bedo gi chuny mobolore e dier jochan, moloyo pogo gik moyaki gi josunga.
20 Si estás atento a la instrucción sabia te irá bien; vivirás feliz si confías en el Señor.
Ngʼato angʼata mawinjo puonj dhi maber, to ojahawi ngʼatno moketo genone kuom Jehova Nyasaye.
21 Si piensas con sabiduría serás considerado como prudente; si hablas con gracia serás persuasivo.
Ngʼat man-gi paro en ngʼat mariek, kendo weche mowacho gin mana puonj.
22 Si tienes inteligencia, será como una Fuente de vida para ti; pero los tontos son castigados por su estupidez.
Winjo wach en soko mar ngima ne jogo man kode, to fuwo kelo kum ne joma ofuwo.
23 Una mente sabia se asegura de hablar con prudencia; las palabras dichas son persuasivas.
Ngʼat mariek rito weche mawuok e dhoge, kendo wechene mowinjore kelo puonj makare.
24 Las palabras bondadosas son como un panal de miel, su sabor es dulce y aportan salud al cuerpo.
Weche mag mor chalo gi mor kich gimit ne chuny kendo gikelo ngima ni choke.
25 Hay camino que parece ser bueno, pero al final es camino de muerte.
Nitie yo manenore ne dhano ni nikare, to gikone otero mana ngʼato e tho.
26 Un buen apetito ayuda al trabajador. El hambre los impulsa a trabajar.
Miluma ma jatich nigo miyo otiyo matek, kendo kech makaye miyo omedo tiyo matek.
27 Las personas vacías conspiran para hacer el mal y sus palabras arden como fuego.
Ngʼat marach chano timo timbe maricho, to wechene chalo mach mager.
28 Las personas rencillosas causan conflictos, y el chisme nace entre los amigos más cercanos.
Ngʼat ma timbene richo kelo mana miero, to jakwoth pogo osiepe moherore.
29 Las personas malvadas adulan a sus amigos, y los conducen por el camino que no les conviene.
Ngʼat ma ja-mahundu wuondo jabute mi otere e yorno ma ok ber.
30 Las personas que guiñan su ojo están conspirando el mal; aprietan sus labios y provocan el mal.
Tangʼ gi ngʼat ma buonjo kodi nikech onyalo bet ni ochano timoni marach, ngʼatno maluwo dhoge ochomo timbe maricho.
31 El cabello con canas es como una corona de gloria; solo se obtiene al vivir en rectitud.
Lwar en osimbo mar duongʼ to iyude gi ngʼat man-gi ngima makare.
32 Mejor es ser lento para enojarse, que ser poderoso; mejor es tener dominio propio que conquistar una ciudad.
Ngʼat ma terore mos ber moloyo jalweny, ngʼat makweyo mirimbe ber moloyo ngʼat mamonjo dala maduongʼ.
33 Lanzan la suerte sobre el regazo, pero el Señor es quien toma las decisiones.
Igoyo ombulu mondo ongʼe gima ditim, to kuom ngʼado weche duto Jehova Nyasaye ema tieko.

< Proverbios 16 >