< Proverbios 14 >
1 La mujer sabia construye su casa; pero la mujer necia, la derriba con sus propias manos.
Ɔbea nyansafo si ne dan, nanso ɔbea kwasea de nʼankasa ne nsa dwiriw ne de gu fam.
2 Los que viven en rectitud respetan al Señor, pero los que viven con deshonestidad lo aborrecen.
Nea ne nantew teɛ no suro Awurade, na nea nʼakwan kyea no bu no animtiaa.
3 Las palabras de los tontos herirán su orgullo, pero las palabras de los sabios los protegerán.
Ɔkwasea kasa ma wɔbɔ nʼakyi abaa, nanso anyansafo ano bɔ wɔn ho ban.
4 Sin bueyes, el pesebre esta vacío; pero una buena cosecha es el fruto de la fuerza de un buey.
Faako a anantwi nni no, adididaka no mu da mpan, na nantwi ahoɔden mu na nnɔbae pii fi ba.
5 Un testigo fiel no miente, pero un testigo falso es engañoso.
Ɔdanseni nokwafo rennaadaa, ɔdansekurumni hwie atoro gu hɔ.
6 Para el burlador no tiene sentido buscar la sabiduría, pero el conocimiento llega al que entiende.
Ɔfɛwdifo hwehwɛ nyansa nanso onya, nanso wɔn a wɔwɔ nhumu nya nimdeɛ ntɛm.
7 Aléjate de los necios, porque no aprenderás nada de ellos.
Twe wo ho fi ɔkwasea ho, efisɛ, worennya nimdeɛ mfi nʼano.
8 Los prudentes usan su sabiduría para decidir hacia donde van; pero la estupidez de los necios traicionera.
Anitewfo nyansa ne sɛ wɔbɛdwene wɔn akwan ho, na nkwaseafo agyimisɛm yɛ nnaadaa.
9 Los necios se burlan del pecado, pero los justos anhelan el perdón.
Nkwaseafo de bɔne ho adwensakra di fɛw, na wɔn a wɔteɛ mu na anisɔ wɔ.
10 Solo la mente del individuo conoce su propia tristeza; y nadie más puede compartir su alegría.
Koma biara nim ɔyaw wɔ ne mu, na obi foforo rentumi ne no nkyɛ nʼanigye.
11 La casa de los malvados será destruida, pero la tienda de los justos prosperará.
Wɔbɛsɛe amumɔyɛfo fi, nanso teefo ntamadan bɛyɛ frɔmfrɔm.
12 Hay camino que parece bueno pero al final es camino de muerte.
Ɔkwan bi wɔ hɔ a ɛteɛ wɔ onipa ani so, nanso awiei no, ɛkɔ owu mu.
13 Incluso mientras ríes puedes estar sintiendo tristeza. La alegría puede terminar en llanto.
Ɔserew mu mpo, koma tumi di yaw, na anigye tumi wie awerɛhow.
14 Las personas desleales reciben el pago por sus actos, pero los justos son recompensados.
Akyirisanfo benya akatua sɛnea wɔn akwan te, na onipa pa nso benya ne de.
15 Los necios creen cualquier cosa que les dicen, pero los prudentes piensan en lo que hacen.
Atetekwaa gye biribiara di, nanso onitefo dwene nʼanammɔntu ho.
16 Los sabios son cuidadosos y evitan el mal, pero los necios andan confiados en su imprudencia.
Onyansafo suro Awurade na oguan bɔne, nanso ɔkwasea yɛ asowui ne basabasa.
17 Los irascibles actúan con necedad, mientras que los que conspiran maldad son odiados.
Onipa a ne bo nkyɛ fuw no yɛ nkwaseade, na wɔtɔn nea ɔpam apam bɔne no.
18 La herencia de los tontos es la estupidez, pero los imprudentes son recompensados con conocimiento.
Ntetekwaafo agyapade ne gyimi, na wɔde nimdeɛ bɔ anitewfo abotiri.
19 Los malvados se inclinan ante los justos, y se arrodillan a las puertas de los justos.
Nnipa bɔnefo bɛkotow nnipa pa anim, na amumɔyɛfo akotow atreneefo apon ano.
20 Los pobres son aborrecidos incluso por sus vecinos, mientras que los ricos tienen muchos amigos.
Ahiafo de, wɔn yɔnkonom mpo mpɛ wɔn anim ahwɛ, nanso adefo wɔ nnamfonom bebree.
21 Los que menosprecian a sus vecinos son pecadores, pero los que son bondadosos con los pobres son bendecidos.
Nea obu ne yɔnko animtiaa yɛ bɔne, na nhyira nka nea ne yam ye ma ohiani.
22 ¿Acaso no está mal conspirar para hacer maldad? Pero los que piensan en hacer el bien tienen amor y fidelidad.
So wɔn a wɔbɔ pɔw bɔne nyera kwan ana? Nanso wɔn a wɔhyehyɛ nea eye no nya adɔe ne nokware.
23 Hay recompensa en el trabajo arduo, pero el mucho hablar solo trae pobreza.
Adwumadenyɛ nyinaa de mfaso ba, na kasahunu de, ɛkɔ ohia mu.
24 Los sabios son recompensados con riqueza, pero los necios reciben estupidez como pago.
Anyansafo ahonya ne wɔn abotiri, na nkwaseafo agyimisɛm sow gyimi aba.
25 Un testigo verdadero salva vidas, pero el testigo falso es traicionero.
Ɔdanseni nokwafo gye nkwa, nanso ɔdansekurumni yɛ ɔdaadaafo.
26 Los que honran al Señor están a salvo; el protegerá a sus hijos.
Nea osuro Awurade no wɔ bammɔ a mu yɛ den, na ɛbɛyɛ guankɔbea ama ne mma.
27 Respetar al Señor es fuente de vida con la cual puedes evadir las trampas de la muerte.
Awurade suro yɛ nkwa asuti, eyi onipa fi owu afiri mu.
28 La gloria de un rey es la cantidad de súbditos que tiene, porque un gobernante no es nadie sin ellos.
Ɔman mu nnipa dodow yɛ ɔhene anuonyam, nanso sɛ asomfo nni hɔ a mmapɔmma no sɛe.
29 Si eres tardo para enojarte, eres sabio; pero si te enojas con facilidad, glorificas la estupidez.
Onipa a ɔwɔ abodwokyɛre wɔ ntease a mu dɔ, na nea ne bo fu ntɛm no da agyimisɛm adi.
30 Una mente en paz ayuda a la salud de tu cuerpo; pero los celos hacen podrir los huesos.
Koma mu asomdwoe ma nipadua nkwa, na anibere ma nnompe porɔw.
31 Todo el que oprime al pobre insulta a su Creador; pero todo el que los trata con bondad da honra a su Hacedor.
Nea ɔhyɛ ahiafo so no bu wɔn Yɛfo animtiaa, nanso nea ohu ohiani mmɔbɔ no hyɛ Onyankopɔn anuonyam.
32 Los malvados son derribados por sus propias acciones, pero los que viven en rectitud están confiados hasta la muerte.
Sɛ amanehunu ba a amumɔyɛfo hwe ase, nanso owu mu mpo atreneefo wɔ guankɔbea.
33 La sabiduría habita en una mente que entiende, pero no se encuentra en medio de los necios.
Nyansa te ntease koma mu, na nkwaseafo mu mpo, oyi ne ho adi.
34 Hacer el bien dará éxito a la nación, pero el pecado causa desgracia a cualquier pueblo.
Trenee pagyaw ɔman, na bɔne yɛ animguase ma nnipa nyinaa.
35 El siervo que actúa con sabiduría es estimado por el rey; pero el rey se enojará con el siervo que actúa vergonzosamente.
Ɔhene ani sɔ ɔsomfo nyansani, na ɔsomfo nimguasefo hyɛ no abufuw.