< Proverbios 1 >

1 Los proverbios de Salomón, hijo de David, rey de Israel.
Mithali za Solomoni mwana wa Daudi, mfalme wa Israeli:
2 Estos proverbios son para alcanzar sabiduría e instrucción, y para reconocer los dichos que proporcionan conocimiento.
Kwa kupata hekima na nidhamu; kwa kufahamu maneno ya busara;
3 Los proverbios educan en razón, en vivir bien, en el sano juicio, y en actuar con justicia.
kwa kujipatia nidhamu na busara, kufanya lililo sawa, haki na bila kupendelea;
4 Dan discernimiento a los inmaduros, así como conocimiento y discreción a los jóvenes.
huwapa busara wajinga, maarifa na akili kwa vijana;
5 Las personas sabias escucharán y aprenderán aún más, y los que tienen buen juicio aprenderán a guiar a otros,
wenye hekima na wasikilize nao waongeze elimu yao, wenye kupambanua na wapate mwongozo;
6 entendiendo los proverbios y los enigmas, así como los dichos y preguntas de los sabios.
kwa kufahamu mithali na mifano, misemo na vitendawili vya wenye hekima.
7 El verdadero conocimiento comienza con la honra al Señor, pero los insensatos se burlan de la sabiduría y del buen consejo.
Kumcha Bwana ndicho chanzo cha maarifa, lakini wapumbavu hudharau hekima na adabu.
8 Hijo mío, presta atención a la instrucción de tu padre, y no rechaces la enseñanza de tu madre.
Mwanangu, sikiliza mwongozo wa baba yako, wala usiyaache mafundisho ya mama yako.
9 Son como una corona de gracia para adornar tu cabeza, y como dijes para tu cuello.
Hayo yatakuwa taji la maua la neema kichwani pako, na mkufu wa kuipamba shingo yako.
10 Hijo mío, si alguna persona malvada quisiera tentarte, no cedas.
Mwanangu, kama wenye dhambi wakikushawishi, usikubaliane nao.
11 Podrán decirte: “Ven con nosotros. Escondámonos y alistémonos para matar a cierta persona. ¡Hagámosle una emboscada y vamos a divertirnos!
Kama wakisema, “Twende tufuatane; tukamvizie mtu na kumwaga damu, njoo tukavizie nafsi isiyo na hatia;
12 ¡Vamos y quemémoslo vivo, y llevémoslo a la tumba, aunque aún está sano! (Sheol h7585)
tuwameze wakiwa hai kama kaburi, wakiwa wazima kama wale wanaotumbukia shimoni. (Sheol h7585)
13 Así podremos tomar sus pertenencias de valor, y llenaremos nuestros hogares con lo que habremos robado!
Tutapata aina zote za vitu vya thamani na kujaza nyumba zetu kwa nyara.
14 ¡Ven con nosotros y comprartiremos las ganancias!”
Njoo ushirikiane nasi, vitu vyote tutakavyopata tutagawana.”
15 Hijo mío, no sigas sus caminos. No vayas en la misma dirección con ellos.
Mwanangu, usiandamane nao. Usiweke mguu wako katika njia zao,
16 Porque ellos se corren para hacer el mal, y se apresuran en causar violencia y cometer asesinatos.
kwa kuwa miguu yao hukimbilia kwenye dhambi, ni wepesi kumwaga damu.
17 De nada sirve ponerle una trampa a las aves si ellas la pueden ver.
Tazama ni jinsi gani ilivyo kazi bure kutandaza wavu wakati ndege wote wanakuona!
18 Sin embargo, estas personas malvadas se ocultan y están listas para matar a otros, pero ellos mismos son las víctimas. ¡Sus trampas son para ellos mismos!
Watu hawa huvizia kumwaga damu yao wenyewe; hujivizia tu wenyewe!
19 Esto es lo que te ocurrirá, si te enriqueces cometiendo crímenes: ¡Morirás!
Huu ndio mwisho wa wote ambao wanajipatia mali kwa hila; huuondoa uhai wa wale wenye mali.
20 La sabiduría grita por las calles. Ella clama en las plazas.
Hekima huita kwa sauti kuu barabarani, hupaza sauti yake kwenye viwanja vikubwa;
21 Grita en las esquinas llenas, y explica su mensaje en las puertas de la ciudad:
kwenye makutano ya barabara za mji zenye makelele mengi hupaza sauti, kwenye malango ya mji hutoa hotuba yake:
22 “¿Hasta cuándo amarán la insensatez, ustedes insensatos? ¿Hasta cuando, ustedes burladores, disfrutarán de sus burlas? ¿Hasta cuándo los tontos odiarán el conocimiento?
“Enyi wajinga, mtangʼangʼania ujinga wenu hadi lini? Mpaka lini wenye mizaha watafurahia mizaha, na wapumbavu kuchukia maarifa?
23 Presten atención a mis advertencias, y yo derramaré sobre ustedes mis pensamientos más profundos. Les explicaré todo lo que sé.
Kama mngekuwa mmeitikia karipio langu, ningekuwa nimemimina roho yangu kwenu na kuwafahamisha maneno yangu.
24 “Porque yo los he llamado pero ustedes se han negado a escuchar. Les extendí mi mano, pero no les importó.
Lakini kwa kuwa mlinikataa nilipowaita na hakuna yeyote aliyekubali niliponyoosha mkono wangu,
25 Ignoraron mi palabra, y no prestaron atención a mis advertencias.
kwa kuwa mliyapuuza mashauri yangu yote na hamkukubali karipio langu,
26 “Por eso me reiré de ustedes cuando estén en problemas. Me burlaré cuando el pánico se apodere de ustedes.
mimi nami nitawacheka katika maafa yenu, nitawadhihaki wakati janga litawapata:
27 Cuando el pánico caiga sobre ustedes como una tormenta, y la angustia los golpee como un torbellino. Cuando sobre ustedes venga el dolor y lamento,
wakati janga litawapata kama tufani, wakati maafa yatawazoa kama upepo wa kisulisuli, wakati dhiki na taabu zitawalemea.
28 clamarán a mi pidiendo ayuda, pero yo no responderé. Me buscarán por todas partes, pero no me encontrarán.
“Ndipo watakaponiita lakini sitawajibu; watanitafuta lakini hawatanipata.
29 ¿Por qué? Porque aborrecieron el conocimiento, y no eligieron respetar al Señor.
Kwa kuwa walichukia maarifa, wala hawakuchagua kumcha Bwana,
30 Ellos no están dispuestos a aceptar mi consejo, y aborrecen mis advertencias.
kwa kuwa hawakukubali mashauri yangu, na kukataa maonyo yangu,
31 “Por lo tanto, tendrán que comer el fruto de sus propias decisiones, y se saciarán de sus propios planes retorcidos.
watakula matunda ya njia zao, na watashibishwa matunda ya hila zao.
32 Los necios mueren por su propia rebeldía. Los tontos son destruidos por su descuido.
Kwa kuwa ukaidi wa wajinga utawaua, nako kuridhika kwa wajinga kutawaangamiza.
33 Pero todos los que me oyen estarán seguros, y vivirán sin preocuparse de problema alguno”.
Lakini yeyote anisikilizaye ataishi kwa usalama, atatulia, bila kuwa na hofu ya madhara.”

< Proverbios 1 >