Proverbios 6
1 Hijo mío, si saliste fiador de tu prójimo. Si tendiste tu mano a un extraño,
Akong anak, kung gigahin nimo ang imong salapi ingon nga bayad sa utang sa imong silingan, kung nagsaad ka alang sa utang sa usa ka tawo nga wala nimo mailhi,
2 si te ligaste con la palabra de tu boca, y quedaste preso por lo que dijeron tus labios,
imong gilit-ag ang imong kaugalingon pinaagi sa imong saad ug nabihag ka pinaagi sa mga pulong sa imong baba.
3 haz esto, hijo mío: Recobra la libertad; ya que has caído en manos de tu prójimo. Ve sin tardanza e importuna a tu amigo.
Kung nabihag ka pinaagi sa imong mga pulong, akong anak, buhata kini ug luwasa ang imong kaugalingon, sanglit nahulog ka man sa kamot sa imong silingan; lakaw ug ipaubos ang imong kaugalingon ug isulti ang imong kahimtang ngadto sa imong silingan.
4 No concedas sueño a tus ojos, ni reposo a tus párpados.
Ayaw pakatulga ang imong mga mata ug ayaw papahulaya ang imong mga pilok.
5 Líbrate, como el corzo, de su mano, como el pájaro de la mano del cazador.
Luwasa ang imong kaugalingon sama sa lagsaw gikan sa kamot sa mangangayam, sama sa langgam gikan sa kamot sa mangangayam ug langgam.
6 Ve, oh perezoso, a la hormiga; observa su obra y hazte sabio.
Tan-awa ang hulmigas, ikaw nga tawong tapulan, hunahunaa ang iyang mga pamaagi, ug pagmanggialamon.
7 No tiene juez, ni superior, ni señor,
Kini walay pangulo, opisyal, o magmamando,
8 y se prepara en el verano su alimento, y recoge su comida al tiempo de la mies.
apan nag-andam kini ug pagkaon sa ting-init ug sa panahon sa ting-ani nagtigom kini kung unsay kaonon.
9 ¿Hasta cuándo, perezoso, quedarás acostado? ¿Cuándo despertarás de tu sueño?
Hangtod kanus-a ka matulog, ikaw nga tawong tapulan? Kanus-a ka man mobangon sa imong pagkatulog?
10 Un poco dormir, un poco dormitar, cruzar un poco las manos para descansar;
“Diyutay nga pagkatulog, diyutay nga pagpahulay, gamay nga pagtiklop sa mga kamot aron sa pagpahulay”—
11 y te sobrevendrá cual salteador la miseria, y la necesidad cual hombre armado.
ug ang imong kakabos moabot sama sa kawatan ug ang imong panginahanglanon sama sa armadong sundalo.
12 Hijo de Belial es el hombre inicuo, anda con perversidad en la boca,
Ang walay hinungdan nga tawo—ang daotang tawo—nagkinabuhi pinaagi sa pagkabaliko sa iyang sinultihan,
13 guiña los ojos, hace señas con los pies, habla con los dedos.
nagapangidhat ang iyang mga mata, nagasinyas gamit ang iyang mga tiil ug nagatudlo gamit ang iyang mga tudlo.
14 En su corazón habita la perversidad; urde el mal en todo tiempo, y siembra discordias.
Nagplano siya ug daotan uban sa iyang malinlahong kasingkasing; kanunay siyang nagabuhat ug kasamok.
15 Por eso vendrá de improviso su ruina, de repente será quebrantado sin que tenga remedio.
Busa sa kalit modangat kaniya ang iyang kalisdanan; sa diyutay nga panahon mabuak siya nga walay kaayohan.
16 Seis son las cosas que aborrece Yahvé, y una séptima abomina su alma:
Adunay unom ka mga butang nga gidumtan ni Yahweh, pito nga malaw-ay alang kaniya.
17 Ojos altivos, lengua mentirosa, manos que vierten sangre inocente,
Ang mga mata sa mapahitas-ong tawo, ang dila nga nagapamakak, mga kamot nga nagpaawas sa dugo sa mga tawong walay sala,
18 corazón que maquina designios perversos, pies que corren ligeros tras el mal,
ang kasingkasing nga mobuhat ug daotang mga laraw, mga tiil nga dali lang modagan sa pagbuhat ug daotan,
19 testigo falso que respira calumnias, y quien siembra discordia entre hermanos.
ang saksi nga nagabuga ug mga bakak ug ang tawo nga nagtanom ug kasamok taliwala sa managsoon.
20 Guarda, hijo mío, la doctrina de tu padre; y no desprecies la enseñanza de tu madre.
Akong anak, tumana ang mando sa imong amahan ug ayaw isalikway ang gitudlo sa imong inahan.
21 Tenlas siempre atadas a tu corazón, enguirnalda con ellas tu cuello.
Kanunay kining ihigot diha sa imong kasingkasing; ihigot kini sa imong liog.
22 Te guiarán en tu camino, velarán por ti cuando durmieres; y hablarán contigo al despertar.
Kung maglakaw ka, mogiya kini kanimo; kung matulog ka, mobantay kini kanimo; ug kung magmata ka, motudlo kini kanimo.
23 Porque el precepto es una antorcha, y la ley una luz, y senda de vida son las amonestaciones dadas para corrección.
Kay ang mga pagmando mao ang lampara, ug ang pagtudlo mao ang kahayag; ang pagbadlong sa pagpanton mao ang dalan sa kinabuhi.
24 Pues te guardarán de la mala mujer, de los halagos seductores de la ajena.
Ipahilayo ka niini gikan sa daotang babaye, gikan sa malumo nga mga pulong sa mananapaw.
25 No codicies en tu corazón la hermosura de ella, no te seduzcan sus ojos.
Ayaw kaibog diha sa imong kasingkasing sa iyang kaanyag ug ayaw itugot nga madani ka sa iyang mga pilok.
26 Pues por la prostituta uno es reducido a un pedazo de pan, mientras la casada va a la caza de una vida preciosa.
Ang pakigdulog sa babayeng gabaligya ug dungog nagkantidad lamang sa usa ka tinapay, apan ang asawa sa uban maoy hinungdan nga kawad-an ka sa imong kinabuhi.
27 ¿Acaso puede un hombre llevar fuego en el seno, sin que ardan sus vestidos?
Makahimo ba sa pagdala ug kalayo ang tawo sa iyang dughan nga dili masunog ang iyang bisti?
28 ¿O andar sobre brasas, sin quemarse los pies?
Makahimo ba sa paglakaw sa baga ang tawo nga dili mapaso ang iyang mga tiil?
29 Así (sucede con) aquel que se llega a la mujer de su prójimo; no quedará sin castigo quien la tocare.
Mao usab ang tawo nga modulog sa asawa sa iyang silingan; ang tawo nga modulog kaniya pagasilotan gayod.
30 ¿No es acaso despreciado el ladrón que roba para saciar su apetito cuando tiene hambre?
Ang mga tawo dili motamay sa kawatan kung mangawat kini aron sa pagtagbaw sa iyang panginahanglan sa dihang gutom kini.
31 Si es hallado, ha de pagar siete veces otro tanto, tendrá que dar hasta toda la sustancia de su casa.
Apan kung masakpan siya, magbayad gayod siya sa makapito ka pilo sa kung unsa ang iyang gikawat; kinahanglan iyang ihatag ang tanan nga adunay bili diha sa iyang panimalay.
32 Quien comete adulterio con una mujer es un insensato; quien hace tal cosa se arruina a sí mismo.
Ang tawo nga nanapaw walay panabot; ang tawo nga mobuhat niini naglaglag sa iyang kaugalingon.
33 Cosechará azotes e ignominia, y no se borrará su afrenta.
Mga samad ug kaulawan mao ang angay kaniya ug ang iyang kaulawan dili mawala.
34 Porque los celos excitan el furor del marido, y no tendrá compasión en el día de la venganza;
Kay ang pangabugho makapasuko pag-ayo sa usa ka lalaki; dili siya magpakita ug kaluoy kung manimalos siya.
35 no se aplacará por ninguna indemnización; no aceptará regalos, por grandes que sean.
Dili siya modawat ug bayad ug dili siya mahaylo, bisan ug hatagan nimo siya ug daghang gasa.
