Proverbios 3

1 Hijo mío, no te olvides de mi ley; guarda en tu corazón mis preceptos,

ڕۆڵە، فێرکردنەکەم لەبیر مەکە، فەرمانەکانم لەناو دڵتدا هەڵبگرە،

2 porque te darán longevidad, (felices) años de vida y prosperidad.

چونکە ڕۆژگاری درێژ و ساڵانی ژیان و ئاشتیت بۆ زیاد دەکات.

3 ¡Que nunca la misericordia y la verdad se aparten de ti! Átalas a tu cuello, escríbelas en la tabla de tu corazón.

با خۆشەویستی نەگۆڕ و دڵسۆزی لێت جیا نەبنەوە، بە ملتەوە گرێیان بدە، لەسەر پەڕەی دڵت بیاننووسە.

4 Así hallarás gracia y verdadera sabiduría a los ojos de Dios y a los ojos de los hombres.

ئینجا پەسەندی و نازناوی چاک بەدەستدەهێنیت لەلای خودا و خەڵک.

5 Confía en el Señor con todo tu corazón y no te apoyes en tu propia inteligencia.

پڕ بەدڵ پشت بە یەزدان ببەستە و بە تێگەیشتوویی خۆت پشت ئەستوور مەبە.

6 En todas tus empresas piensa en Él, y Él dirigirá tus caminos.

لە هەموو ڕێگاکانت بیناسە، ئەویش ڕێچکەکانت ڕاست دەکات.

7 No te creas sabio a tus ojos, teme a Dios, y huye del mal;

لەبەرچاوی خۆت، خۆت بە دانا مەزانە، لە یەزدان بترسە و لە بەدکاری بەدووربە.

8 será medicina para tu cuerpo, y refrigerio para tus huesos.

دەبێتە تەندروستی بۆ لەشت و خۆراک بۆ ئێسقانەکانت.

9 Honra a Dios con tu hacienda, y con las primicias de todos tus frutos;

بە سامانت ڕێزی یەزدان بگرە، بە یەکەمین بەرهەمی هەموو خەرمانەکانت.

10 con eso se llenará de abundancia tus graneros, y tus lagares rebosarán de mosto.

ئەمبارەکەت پڕ دەبێت هەتا تێری، قەڕابەکەت سەرڕێژ دەبێت لە شەرابی نوێ.

11 No deseches, hijo mío, la corrección de Yahvé, ni tengas aversión cuando Él te reprenda.

ڕۆڵەکەم، بە سووکی تەماشای تەمبێکردنی یەزدان مەکە، ڕقت لە سەرزەنشتی ئەو نەبێتەوە،

12 Pues Yahvé castiga a aquel a quien ama, como un padre al hijo en quien se complace.

چونکە ئەوەی یەزدان خۆشیبوێ تەمبێی دەکات و وەک باوکێک بە کوڕ دڵخۆش دەبێت.

13 ¡Dichoso el hombre que halló la sabiduría, el varón que ha adquirido la inteligencia!

خۆزگە دەخوازرێ بەو کەسەی دانایی دەدۆزێتەوە و بەو کەسەی تێگەیشتن بەدەستدەهێنێت،

14 Mejor es su adquisición que la de la plata; y más preciosos que el oro son sus frutos.

چونکە قازانجی لە قازانجی زیو باشترە و بەرهەمیشی لە زێڕ.

15 Ella es más apreciable que las perlas; no hay cosa deseable que la iguale.

لە یاقووت بەهادارترە و هەرچی ئارەزووی دەکەیت نابێتە هاوتای.

16 En su diestra (trae) larga vida, en su siniestra riquezas y honores.

تەمەنی درێژ لە دەستی ڕاستیدایە و دەوڵەمەندی و ڕێزیش لە دەستی چەپی.

17 Sus caminos son caminos deliciosos, y llenas de paz todas sus sendas.

ڕێگاکانی ڕێگای خۆشحاڵین و هەموو ڕێڕەوەکانی ئاشتین.

18 Es árbol de vida para los que echan mano de ella, y dichoso el que la tiene asida.

درەختی ژیانە بۆ ئەوانەی خۆیان پێوە گرتووە، خۆزگە دەخوازرێت بەوانەی پێی پابەند دەبن.

19 Por la sabiduría fundó Dios la tierra, y por la inteligencia estableció los cielos;

یەزدان بە دانایی زەوی دامەزراند، بە تێگەیشتنیش ئاسمانی چەسپاند.

20 por su ciencia fueron abiertos los abismos; y destilan las nubes rocío.

بە زانیاری ئەو قووڵاییەکان شەق بوون، هەورەکان شەونمیان دڵۆپاند.

21 Hijo mío, no se aparten ellas de tus ojos; guarda la sabiduría y la prudencia;

ڕۆڵە، دەست بە دانایی تەواو و سەلیقەوە بگرە، ئەمانە لەبەرچاوت دوورنەکەونەوە،

22 pues serán vida para tu alma y adorno para tu cuello.

دەبنە ژیان بۆ تۆ، ملوانکە بۆ جوانی گەردنت.

23 Así seguirás confiado tu camino, y no vacilará tu pie.

ئەوسا بە ئاسوودەیی بە ڕێگای خۆتدا دەڕۆیت و ساتمە ناکەیت و ناکەویت.

24 Te acostarás sin temor; y si te acuestas, tu sueño será dulce.

کاتێک ڕادەکشێیت بێ ترسیت، ڕادەکشێیت و خەوت خۆش دەبێت.

25 No tendrás que temer repentinos espantos, ni los ataques de los impíos cuando te acometieren;

نە لە بەڵای کتوپڕ دەترسیت و نە لە ماڵی بەدکاران کە وێران دەبێت،

26 porque Yahvé estará a tu lado, y preservará tu pie de quedar preso.

چونکە یەزدان دەبێتە پشتیوانت و پێت لە پێوەبوون دەپارێزێت.

27 No niegues un beneficio al necesitado cuando esté a tu alcance el hacerlo.

دەستی چاکە مەگرەوە لەوانەی شایستەی چاکەن، کاتێک لە تواناتدایە بیکەیت.

28 No digas a tu prójimo: “Vete y vuelve, mañana te daré”, estando en tu poder el (atenderlo).

بە کەس مەڵێ: «بڕۆ، دواتر وەرەوە، بەیانی دەتدەمێ،» لە کاتێکدا ئەو شتەت پێیە.

29 No maquines ningún mal contra tu prójimo mientras él vive tranquilamente contigo.

پیلانی خراپ لە دژی دراوسێکەت مەگێڕە، لە کاتێکدا ئەو بە دڵنیاییەوە لەلات جێنشین بووە.

30 Jamás pleitees con nadie sin motivo, si no te ha hecho mal.

لەخۆڕایی دژایەتی کەسێک مەکە، ئەگەر خراپەی لەگەڵتدا نەکرد.

31 No envidies al hombre violento, ni sigas sus senderos.

بەغیلی بە پیاوی ستەمکار مەبە، هیچ ڕێگایەکی ئەو هەڵمەبژێرە،

32 Porque Yahvé detesta al perverso, pero tiene trato íntimo con los justos.

چونکە لەلای یەزدان مرۆڤی قەڵپ قێزەونە، بەڵام نهێنی خۆی لەلای سەرڕاستانە.

33 Sobre la casa del malvado pesa la maldición de Yahvé, el cual bendice la morada del justo.

نەفرەتی یەزدان لەسەر ماڵی بەدکارە، بەڵام ماڵی ڕاستودروستان بەرەکەتدار دەکات.

34 Se burla de los burladores, y da su gracia a los humildes.

هەرچەندە گاڵتە بە گاڵتەجاڕان دەکات، بەڵام نیعمەت دەداتە بێفیزەکان.

35 La gloria es la herencia de los sabios, en tanto que los necios se acarrean ignominia.

داناکان ڕێزداری بە میرات دەگرن، بەڵام گێلەکان شەرمەزاری هەڵدەگرن.