< Proverbios 19 >
1 Más vale el pobre que vive rectamente, que el rico fatuo y de lengua perversa.
MAIKAI ka mea ilihune i hele ma kona pololei, Mamua o ka mea lehelehe wahahee, a lapuwale hoi.
2 Es un mal si el alma carece de ciencia, pues tropieza el que anda precipitado.
O ka uhane i nele i ka ike, he pono ole ia; O ka mea i wikiwiki na wawae, hele hewa no ia.
3 La necedad le tuerce al hombre sus caminos, y luego murmura su corazón contra Yahvé.
O ka lapuwale o ke kanaka, oia ka i hookapae i kona aoao; A ukiuki aku kona naau ia Iehova.
4 Las riquezas aumentan mucho el número de los amigos, el pobre, empero, es abandonado de su propio compañero.
O ka waiwai ka mea e hoonui ai i na makamaka; Ua hookaawaleia hoi ka mea ilihune mai kona hoanoho aku.
5 Testigo falso no quedará sin castigo, y no se librará el que profiere mentiras.
O ka mea hoike wahahee, aole e ole kona hoopaiia mai; O ka mea olelo wahahee hoi, aole ia e pakele.
6 El dadivoso tiene muchos aduladores; todos son amigos del que da regalos.
Nui ka poe hoopili aku i ke alii; He hoalauna hoi kela mea keia mea no ke kanaka haawi wale.
7 Si al pobre le aborrecen todos sus hermanos, ¡Cuánto más se alejarán de él sus amigos! Quiere ganarlos con palabras pero no están a su alcance.
Pau loa ka poe hoahanau o ka mea nele i ke aloha ole ia ia; Haalele loa hoi kona mau hoalauna ia ia; Hahai oia me na olelo, aole lakou.
8 El que adquiere inteligencia ama su alma, quien se acomoda a la prudencia hallará la dicha.
O ka mea loaa ia ia ka naauao oia ke aloha i kona uhane; O ka mea hoopaa i ka ike, e loaa ia ia ka pono.
9 El testigo falso no quedará impune, y el que propala mentiras perecerá.
O ka mea hoike wahahee, aole e ole kona ahewaia mai, O ka mea olelo hoopunipuni, e make oia.
10 No está bien al necio una vida regalada, mucho menos a un esclavo el mandar a los príncipes.
Aole i ku pono ka hanohano i ka mea lapuwale; Aole loa hoi i ke kauwa, ke noho maluna o na'lii.
11 El hombre sabio detiene su ira; su gloria es olvidar las injurias.
O ko ke kanaka naauao, oia ke hoopanee aku i ka huhu; O kona naui hoi, oia ke kala ana i ka hala.
12 Como rugido de león es la ira del rey; y su favor cual rocío sobre el césped.
He uwo ana me he liona la ka huhu o ke alii; E like hoi me ka hau ma ka weuweu kona lokomaikai.
13 Dolor de su padre es el hijo insensato, y gotera continua la mujer rencillosa.
He mea poino i ka makuakane ke keiki lapuwale; He kulu mau ana ka hoopaapaa o ka wahine.
14 Casa y riqueza se heredan de los padres, pero la mujer discreta es don de Yahvé.
O ka hale a me ka waiwai, oia ka hooilina no na makua mai; Na Iehova mai hoi ka wahine manao pono.
15 La pereza trae el sueño, y la indolencia el hambre.
O ka palaualelo ka mea e poho ai iloko o ka hiamoe nui; A o ka uhane hoomolowa, e pololi no ia.
16 Quien guarda los mandamientos, guarda su alma; mas el que menosprecia los caminos de (Yahvé) morirá.
O ka mea malama i ke kanawai, oia ka i malama i kona uhane; O ka mea malama ole i kona aoao, e make no ia.
17 Quien se apiada del pobre, presta a Yahvé, el cual le recompensará su obra.
O ka mea manawalea aku i ka ilihune, haawi aku oia na Iehova; A o kana mea i haawi ai, na kela no e hoihoi mai ia ia.
18 Castiga a tu hijo, pues hay esperanza; pero no te dejes llevar a darle muerte.
E haua i kau keiki oi laua ka manao nona, Mai menemene kou uhane no kona uwe ana.
19 El que mucho se aíra sufrirá penas, de las cuales aun cuando le libras has de sacarle siempre de nuevo.
O ka mea huhu nui, e hooukuia oia; Ina paha e hookuu aku oe ia ia, pono e hana hou no.
20 Escucha el consejo, y acepta la corrección, para que seas sabio en tu fin.
E hoolohe i ka oleloao, e haliu hoi i ke aoia mai, I naauao oe i kou hopena.
21 Muchos proyectos hay en el corazón del hombre, pero siempre se cumple el designio de Yahvé.
Nui na manao maloko o ka naau o ke kanaka, Aka, o ka manao o Iehova, oia ke ku paa.
22 Al hombre le gusta ser compasivo; más vale ser pobre que mentiroso.
O ka nani o ke kanaka, oia kona lokomaikai; Maikai hoi ke kanaka ilihune mamua o ka mea wahahee.
23 El temor de Yahvé conduce a la vida; así queda (el hombre) satisfecho y libre de todo mal.
O ka makau ia Iehova, oia ke ola; E noho oluolu oia, aole e ike mai ka hewa ia ia.
24 El haragán mete su mano en el plato, pero no la lleva a su boca.
Hookomo ka mea palaualelo i kona lima iloko o ka umeke, Aole oia e hoihoi hou aku ia i kona waha.
25 Castiga al burlador, y se hace cuerdo el necio; amonesta al sensato y entenderá la sabiduría.
E pepehi i ka mea hoowahawaha, a e ao ka mea malama ole; E ao aku hoi i ka mea noonoo, a e ike oia i ka naauao.
26 Quien maltrata a su padre y echa de sí a su madre, es un hijo desvergonzado y sin honor.
O ka mea hao i kona makuakaue, a hookuke aku i kona makuwahine, Oia ke keiki hoino, a me ka hoohilahila.
27 Hijo mío, si dejas de oír consejos, te desviarás de las palabras de la sabiduría.
Ua oki, e kuu keiki, mai hoolohe i ke ao ana, E hooauwana ai mai ka olelo aku o ka ike.
28 El testigo perverso se ríe de la justicia; y la boca de los impíos se traga la iniquidad.
I aia ka mea hoike, hoowahawaha oia i ka pololei; O ka waha o ka poe hewa, moni no ia i ka ino.
29 Los castigos han sido hechos para los burladores, y los azotes para las espaldas de los insensatos.
Ua makaukau ka hoopaiia no ka poe haakei, O ka haua hoi no ke kua o ka poe lapuwale.