Proverbios 16

1 Del hombre es preparar el corazón, mas la respuesta de la lengua viene de Yahvé.

پلانەکانی دڵ هی مرۆڤە، بەڵام وەڵامدانەوەی زمان لە یەزدانەوەیە.

2 Todos los caminos parecen limpios a los ojos del hombre, pero es Dios quien pesa los espíritus.

هەموو ڕێگاکانی مرۆڤ لەبەرچاوی خۆی بێگەردن، بەڵام یەزدان پاڵنەرەکان هەڵدەسەنگێنێت.

3 Encomienda a Yahvé tus planes, y tendrán éxito tus proyectos.

کارەکانت بە یەزدان بسپێرە، پلانەکانت جێگیر دەبێت.

4 Todo lo ha creado Yahvé para su fin, aun al impío para el día aciago.

یەزدان بۆ مەبەستی خۆی هەموو شتێکی دروستکردووە، تەنانەت بەدکاریش بۆ ڕۆژی بەڵا.

5 Todo altivo de corazón es abominación para Yahvé, será castigado indefectiblemente.

یەزدان قێزی لە هەموو دڵ بەفیزێکە، بێگومان سزادانی لەسەر تێناپەڕێت.

6 Con misericordia y fidelidad se expía la culpa, y con el temor de Dios (el hombre) se aparta del mal.

بە خۆشەویستی نەگۆڕ و دڵسۆزی کەفارەت بۆ تاوان دەکرێت، بە لەخواترسیش دوورکەوتنەوە لە خراپە.

7 Cuando los caminos de un hombre son agradables a Yahvé, Este reconcilia con él a sus enemigos.

ئەگەر ڕەفتاری مرۆڤ مایەی ڕەزامەندی یەزدان بێت، وا دەکات تەنانەت دوژمنەکانیشی لەگەڵیدا ئاشت ببنەوە.

8 Mejor poco con justicia, que grandes ganancias con injusticia.

باشترە کەمت هەبێت بە ڕاستودروستییەوە لەوەی داهاتێکی زۆری بە ناڕەوا.

9 El corazón del hombre proyecta sus caminos, pero Yahvé dirige sus pasos.

دڵی مرۆڤ پلان بۆ ڕێگای خۆی دادەنێت، بەڵام یەزدان هەنگاوەکانی ئاراستە دەکات.

10 Los labios del rey pronuncian oráculos; no peca su boca cuando dicta sentencia.

قسەی پاشا وەک سروشە، دەبێ لە دادوەریدا دەمی ناپاکی نەکات.

11 Balanza y platillos justos son de Dios, y obra suya son todas las pesas de la bolsa.

قەپان و تەرازووی دادپەروەر لە یەزدانەوەیە، هەموو کێشێکی ناو کیسە کاری ئەوە.

12 Aborrecen los reyes a los malhechores, pues la justicia es el apoyo del trono.

قێزی پاشایان لە خراپەکردنە، چونکە بە ڕاستودروستی تەخت دەچەسپێت.

13 Placen a los reyes los labios justos, y les agradan los que hablan con rectitud.

ڕەزامەندی پاشایان لێوی ڕاستودروستە، کەسی ڕاستگۆیان خۆشدەوێت.

14 La ira del rey anuncio es de muerte; pero el varón sabio la aplaca.

تووڕەیی پاشا وەک فریشتەی مەرگە، بەڵام کەسی دانا هێمنی دەکاتەوە.

15 El semblante alegre del rey significa vida, y su favor es como nube de lluvia primaveral.

ڕووناکی ڕووی پاشا ژیانی تێدایە، ڕەزامەندیشی وەک هەورە بارانی بەهارە.

16 Adquirir sabiduría vale más que el oro, y mejor que la plata es poseer la inteligencia.

دەستکەوتنی دانایی چەند لە زێڕ باشترە، دەستکەوتنی تێگەیشتنیش لە زیو پەسەندترە.

17 La senda de los justos es huir del mal; guarda su alma el que guarda sus pasos.

ڕێگای سەرڕاستان دوورکەوتنەوەیە لە خراپە، ئەوەی ڕێگای خۆی بپارێزێت گیانی خۆی دەپارێزێت.

18 La soberbia precede a la caída, y la altivez de espíritu a la ruina.

لەپێش شکان لووتبەرزییە، لەپێش ڕووخانیش ڕۆحزلییە.

19 Mejor ser humilde con los humildes, que repartir despojos con los soberbios.

باشترە بێفیز بیت و لەگەڵ ستەملێکراوان بیت، لە دابەشکردنی دەستکەوت لەگەڵ لووتبەرزان.

20 El que está atento a la palabra, saca provecho, y el que confía en Yahvé es dichoso.

ئەوەی بایەخ بە ئامۆژگاری بدات چاکەی دەست دەکەوێت، ئەوەی پشت بە یەزدان ببەستێت خۆزگەی پێ دەخوازرێت.

21 El sabio de corazón es llamado prudente; y la dulzura en el hablar aumenta los frutos de la enseñanza.

ئەوەی لە دڵدا دانا بێت پێی دەگوترێت تێگەیشتوو، شیرینی لێوەکانیش فێربوون زیاد دەکات.

22 Fuente de vida es la sabiduría para quien la posee pero el castigo del necio es su necedad.

وریایی سەرچاوەی ژیانە بۆ خاوەنەکەی، بەڵام گێلەکان بە گێلایەتی خۆیان سزا دەدرێن.

23 El corazón del sabio es maestro de su boca, en sus labios crece la doctrina.

دڵی کەسی دانا ڕێنمایی دەمی دەکات و بەسەر لێوان فێربوون زیاد دەکات.

24 Panal de miel son las palabras amables; delicia del alma y medicina de los huesos.

قسەی جوان شانەی هەنگوینە، بۆ دەروون شیرینە و بۆ ئێسک چاکبوونەوەیە.

25 Camino hay que al hombre le parece recto, pero en su remate está la muerte.

ڕێگا هەیە لەبەرچاوی مرۆڤ ڕاست دیارە، بەڵام کۆتاییەکەی بەرەو مردنە.

26 El que se afana, para sí se afana; a esto le estimula su boca.

نەوسی کرێکار بۆ خۆی ڕەنج دەدات، برسیێتییەکەی پاڵی پێوەدەنێت.

27 El hombre perverso se cava la desventura; sobre sus labios hay como llamas de fuego.

کەسی دڵڕەش کای کۆن بە با دەکات و لەسەر لێوەکانیشی ئاگری کڵپەدارن.

28 El hombre depravado provoca contiendas, y el chismoso siembra discordia entre los amigos.

کەسی درۆزن دووبەرەکی دەوروژێنێت و دەمشڕ دۆستی نزیک لە یەکتر جیا دەکاتەوە.

29 El inicuo halaga a su prójimo y así lo lleva por malos caminos.

کەسی توندڕەو دراوسێی خۆی تەفرە دەدات و بە ڕێگایەکدا دەیبات کە باش نییە.

30 Cuando uno guiña los ojos maquina maldades, y cuando se muerde los labios, las lleva a cabo.

ئەوەی چاو دەقوچێنێت پیلان بۆ درۆ دادەڕێژێت، ئەوەی لێوی دەکرۆژێت خراپە بە ئەنجام دەگەیەنێت.

31 Corona de gloria es la canicie, se la halla en el camino de la justicia.

ڕیش سپیێتی تاجی شانازییە، لە ڕێگای ڕاستودروستییەوە دەستدەکەوێت.

32 El hombre sosegado es superior al valiente, y el que es señor de sí vale más que el conquistador de una ciudad.

ئەوەی درەنگ تووڕە بێت لە پاڵەوان باشترە، ئەوەی بەسەر خۆیدا زاڵ بێت باشترە لەوەی شارێک دەگرێت.

33 En el regazo se echan las suertes, pero de Yahvé depende toda decisión.

تیروپشک هەڵدەدرێتە کۆش، بەڵام هەموو بڕیارێکی لەلایەن یەزدانەوەیە.