< Luka 9 >
1 Yesu walabunganya beshikwiya bakendi ne kubapa ngofu shakufunya mishimu yaipa ne kushilika malwashi.
Ri Jesús xuꞌsikꞌij ri kabꞌlajuj utijoxelabꞌ, xuya kwinem chike chi resaxik ronojel ri itzel taq uxlabꞌal xuqujeꞌ chukunaxik yabꞌilal.
2 Lino Yesu walabatuma kuya kukambauka sha Bwami bwakendi Lesa ne kushilika malwashi.
Xuꞌtaq bꞌik chutzijoxik ri ajawarem rech ri Dios, xuqujeꞌ chikikunaxik ri yawabꞌibꞌ
3 Walabambileti, “Mutanyamunapo cintu nambi cimo mubulwendo bwenu, mutamanta inkoli, mukopa, cakulya, mali nambi byakufwala bibili.
Xubꞌij ri Jesús chike: Mikꞌam bꞌik jun jastaq ri kajawataj chiꞌwe pa ri bꞌe, mikꞌam bꞌik ichꞌamiꞌy, ichim, ikaxlan wa, irajil, xuqujeꞌ mikꞌam bꞌik kebꞌ wok iwatzꞌyaq.
4 Mwakashika mung'anda moshi bakamutambule cena, mukekale mwepelomo kushikikila busuba mboti mukafume mumushi umo.
Chixkanaj kanoq pa japachike ja ri kixok wi, chixkꞌol chilaꞌ kꞌa chixel na loq pa ri tinimit.
5 Uko nkweshi bakabule kumutambula, pakufuma mumushi umo, mukalipampe lusuko kumyendo. Ici nicikabe cishibisho kuli endibo.”
We man kixkꞌamawaꞌx pa jun tinimit, chitota kan ri ulew che ri iwaqan are kixel la chilaꞌ, jeriꞌ kiqꞌalajisaj chi man xixkꞌamawaꞌx taj.
6 Beshikwiya balenda muminshi yonse, kabaya akukambauka Mulumbe Waina ne kushilika malwashi kuli konse.
Xebꞌe kꞌut ri tijoxelabꞌ, xkitzijoj ri utz laj tzij pa taq ronojel ri leꞌaj, xuqujeꞌ xeꞌkikunaj ri winaq.
7 Lino mwami Helode, mpwalanyumfwa byonse byalenshika, walapenga mumoyo pakwinga bantu bambi bali kabambeti, “Uyu ni Yohane lapunduku kufuma kubafu.”
Ri nim taqanel Herodes Tetrarca xretaꞌmaj ronojel ri tajin kakꞌulmatajik. Xmayijanik rumal cher e kꞌo jujun winaq kakibꞌij chi xkꞌastaj ri Juan Bꞌanal qasanaꞌ.
8 Bambi bali kabambeti, “Ni Eliya laboneke kayi, nabambi eti, ni umo wa bashinshimi bakulukulu lapunduku kubafu.”
E kꞌo xuqujeꞌ kebꞌinik are Elías xukꞌut ribꞌ, e jujun xuqujeꞌ kakibꞌij jun laꞌ chike ri najtir taq qꞌalajisal rech ri utzij ri Dios ri xkꞌastaj loq.
9 Helode walambeti, “Yohane ni usa ngondatimbula mutwi, nomba niyani uyu lenshinga bintu ibi mbyondanyumfunga?” Neco wali kayanda kubona Yesu uyo.
Xubꞌij ri Herodes: In xintaqan chi resaxik ri ujolom ri Juan. ¿Jachin ta kꞌu waꞌ we achi riꞌ we kabꞌanow taq we jastaq riꞌ? Are kꞌu karaj karil uwach ri Jesús.
10 Lino mpobabwelela batumwa balamwambila Yesu byonse mbyobalensa. Kufumapo Yesu walaya ne beshikwiya bakendi kuminshi yaku Betisaida.
Are xetzalij loq ri tijoxelabꞌ, xkitzijoj che ri Jesús ri xkibꞌano. Ri Jesús xuꞌkꞌam bꞌik, xebꞌe kitukel pa ri tinimit Betsaida.
11 Bantu bangi mpobalanyumfwa balamukonkela uko nkwalaya. Yesu walabatambula, neku bambila sha Bwami bwakendi Lesa, ne kushilika abo bali kabasuni kwambeti babe cena.
Ri winaq are xketaꞌmaj jawjeꞌ xeꞌ wi ri Jesús xkitereneꞌj bꞌik. Xuꞌkꞌamawaꞌj kꞌu ri Jesús, xutzijoj ri ajawarem ri Dios chike, xuqujeꞌ xuꞌkunaj ri kajawataj kunanik chike.
12 Lisuba mpolyalikuba pepi kwibila, beshikwiya bakendi bali likumi ne babili balaya kuli Yesu ne kumwambileti, “Kamubambilani bantu benga muminshi ne misena ili pepi balangole byakulya ne kwakona pakwinga kuno nikucisuwa.”
Are xqaj qꞌij, xeqet ri tijoxelabꞌ rukꞌ, xkibꞌij che: Cheꞌtaqa la bꞌik ri winaq pa taq ri naqaj taq tinimit chutzukuxik kiwa xuqujeꞌ jun kꞌolibꞌal jawjeꞌ kekanaj wi kanoq, maj kariqitaj waral jawjeꞌ ri uj kꞌo wi.
13 Nsombi Yesu walabambileti, “Amwe mubape byakulya.” Beshikwiya bakumbuleti, “Tukute owa shinkwa usanu ne inswi shibili. Lino sena musuni kwambeti tuye tule byakulya byakwana bantu aba?”
Ri Jesús xubꞌij chike: Chiꞌtzuqu ix. Ri tijoxelabꞌ xkibꞌij: Xaq xwi jobꞌ kaxlan wa xuqujeꞌ kebꞌ kar kꞌo qukꞌ, o are kaj la keꞌqaloqꞌo la kiwa konojel we winaq ri.
14 Palikuba batuloba bonka bakwana 5,000. Lino Yesu walabambila beshikwiya bakendi eti, “Kamwambilani bantu bekale mumakoto, likoto lya makumi ali asanu.”
Jewaꞌ xkibꞌij rumal cher xkilo chi e jobꞌ mil achyabꞌ e kꞌolik, ri Jesús xubꞌij chike: Chibꞌij chike ketꞌuyiꞌ pa puq rech nikꞌaj ciento.
15 Beshikwiya balensa mbuli ncobalambilwa.
Jewaꞌ xkibꞌan ri tijoxelabꞌ xeꞌkitaq konojel ri winaq rech ketꞌuyiꞌk.
16 Yesu walanyamuna shinkwa usanu ne Iswi shibili uto, walalanga kwilu ne kulumba Lesa, walakomona nekupa beshikwiya eti bayabile bantu.
Xukꞌam ri Jesús ri jobꞌ kaxlan wa xuqujeꞌ ri kebꞌ kar, xkaꞌy chikaj, xutewechiꞌj, xupirij. Kꞌa te riꞌ xuya chike ri utijoxelabꞌ rech kakijach chike ri winaq.
17 Bantu bonse balalya nekwikuta. Nomba beshikwiya balabwesa byonse byalashalako ku bantu nekwisusha bitundu likumi ne bibili.
Konojel ri winaq xewaꞌik xuqujeꞌ xenojik, are xkimulij ri chꞌaqaꞌp taq kaxlan wa, kabꞌlajuj chakach xmulitajik.
18 Nabumbi busuba Yesu wali kapaila enka, beshikwiya bakendi naboyo balikuba pepi. Lino walabepusheti, “Sena bantu bangi balambangeti ame njame bani?”
Jun qꞌijal are tajin kubꞌan chꞌawem ri Jesús, e rachiꞌl ri utijoxelabꞌ xuta chike: ¿In jachin in kakibꞌij ri winaq?
19 Balo balakumbuleti, “Bambi balambangeti njamwe Yohane mubatishi. Kayi nabambi balambangeti njamwe Eliya. Kayi nabambi eti njamwe umo wabanshinshimi bakulukulu walapunduka kubafu.”
Ri utijoxelabꞌ xkibꞌij che: E kꞌo jujun kakibꞌij chi lal lal Juan Bꞌanal qasanaꞌ, e jujun chik kakibꞌij chi lal lal Elías, e jujun chik kakibꞌij chi lal jun chike ri e najtir taq tzijol rech ri utzij ri Dios, ri xkꞌastaj loq.
20 Lino Yesu walabepusheti, “Nomba amwe mukute kwambeti ame njame bani?” Petulo walakumbuleti, “Njamwe Wananikwa wa Lesa.”
Ri Jesús xuta chike: In ¿jachin kꞌu in kibꞌij ix? Lal lal Cristo rech ri Dios, xcha ri Pedro.
21 Nomba Yesu walakonkomesha beshikwiya kwambeti kabatambila muntu nambi umo makani aya.
Ri Jesús xuꞌpixibꞌaj ri utijoxelabꞌ rech man kakitzijoj taj we riꞌ che jachinaq. Xubꞌij xuqujeꞌ chike:
22 Kayi walambeti, “Mwana Muntu welela kupenshewa ne kukanwa ne bamakulene beshimilumbo ne bamakulene baba Yuda ne beshikwiyisha ba Milawo nibakamukane. Nendi naka shinwe, nsombi busuba bwabutatu nakapunduke kubafu.”
Ri uKꞌojol ri Achi kuriq na kꞌax, ketzelax na uwach kumal ri e kꞌamal taq bꞌe, ri e kinimaꞌqil ri e bꞌanal taq chꞌawem cho ri Dios xuqujeꞌ ri aꞌjtijabꞌ rech ri taqanik. Sibꞌalaj choqꞌaqꞌ wi chi kakamisax na churox qꞌij kꞌut kakꞌastaj uwach.
23 Kufumapo walambila bonseti, “Namuntu layandanga kunkonkela ame, welela kushiya nekusula bintu byonse busuba ne busuba kunyamuna lusanda lwakendi nekunkonkela.
Xubꞌij kꞌu chike konojel: We kꞌo jun karaj kubꞌan nutijoxel, mubꞌan ri urayinik, ronojel qꞌij reqaj ri ucheꞌ ripbꞌal xuqujeꞌ chinutereneꞌj.
24 Pakwinga layandanga kupulusha buyumi bwakendi nakabutaye. Nomba uyo latayanga buyumi bwakendi pacebo ca njame, cakubinga nakabucane.
Xapachin ri karaj kukol ri ukꞌaslemal, kasach na uwach riꞌ. Xapachin kꞌu ri kuya ri ukꞌaslemal wumal we kakolotaj na riꞌ.
25 Nomba cainapo ni cani na muntu laba ne bintu byonse bili mucishi capanshi cino, nendi ubutaya buyumi bwakendi bwancinencine nambi kubononga?
¿Jas kutayij che ri achi kuchꞌek ronojel ri qꞌinomal rech ri uwachulew kꞌa te riꞌ ke pa jun alik kaxkꞌolal?
26 Palico na muntu unyumfwa insoni pacebo ca maswi akame, neye Mwana Muntu nakamunyufwile insoni pakwisa mubulemu bwakendi ne mubulemu bwa Baishi nebwa bangelo bwaswepa.
We kꞌo jun kakꞌix chwe, xuqujeꞌ kukꞌixibꞌej ri nutzij, kakꞌix xuqujeꞌ na ri uKꞌojol ri Achi che are kape pa ri ujuluwem xuqujeꞌ pa ri ujuluwem ri Tataxel xuqujeꞌ kech ri Tyoxalaj taq angelibꞌ.
27 Cakubinga ndamwambilingeti mpobali bambi pano beshi bakabule kufwa kabatana babona Bwami bwa Lesa.”
Kinbꞌij xuqujeꞌ chiꞌwe chi e kꞌo winaq ri e kꞌo waral man kekam ta na, we man nabꞌe kakil ri ajawarem rech ri Dios.
28 Mpopalapita masuba asanu ne atatu Yesu mpwalamba makani aya, walamanta Petulo ne Yohane ne Jemusi walaya pa mulundu kuya kupaila.
Wajxaqibꞌ qꞌij ubꞌim ri Jesús we jastaq riꞌ, xpaqꞌi puꞌwiꞌ jun juyubꞌ chubꞌanik chꞌawem, e rachiꞌl ri Pedro, ri Juan xuqujeꞌ ri Jacobo.
29 Lino mpwalikupaila, ciwa cakendi Yesu calasanduka ne byakufwala byakendi byalabemba tuu.
Tajin kubꞌan chꞌawem are xkꞌexkꞌobꞌ ri upalaj, xsaqir ri ratzꞌyaq xuqujeꞌ xuchapleꞌj chuplinem.
30 Popelapo kwalaboneka batuloba babili Mose ne Eliya kabamba ne Yesu.
Xkikꞌut xuqujeꞌ kibꞌ e kebꞌ achyabꞌ ketzijon rukꞌ ri Jesús, are Moisés rachiꞌl Elías.
31 Balaboneka mubulemu bwa kwilu kayi kabambilana sha palufu lwa Yesu lwakuya kufwila ku Yelusalemu.
Sibꞌalaj jeꞌl ri ujuluwem ri kipalaj. Ketzijon rukꞌ ri Jesús, puꞌwiꞌ ri ukamikal ri kakꞌulmataj na pa ri tinimit Jerusalén.
32 Lino Petulo ne abo mbwalikuba nabo balikuba mutulo. Nomba mpobalapunduka balabona bulemu bwa Yesu ne bantu babili bemana pepi nendiye.
Ri Pedro kꞌut xuqujeꞌ ri e rachiꞌl e kaminaq che waram, are xekꞌastaj qꞌanoq, xeꞌkil we kebꞌ winaq riꞌ xuqujeꞌ ri ujuluwem.
33 Pacindi mpwalikupansana nabo, Petulo walambila Yesu eti, “Bashikwiyisha, cileni kwambeti tuli pano katwibaka mishasha itatu, umbi wenu, umbi wa Mose, umbi wa Eliya.” Petulo nkalikwishiba ncali kwamba.
Are kakibꞌan bꞌenam ri e kebꞌ achyabꞌ, xpe ri Pedro, xuchapleꞌj chꞌawem pune man qas ta kuchomaj jas ri tajin kubꞌij: Ajtij, utz waꞌ kujkanaj waral. Kaqayaq oxibꞌ alaj taq ja, jun ech la, jun rech le Moisés, xuqujeꞌ jun rech le Elías.
34 Kacamba, kwalesa likumbi lyabafwekelela. Lino beshikwiya balatina.
Tajin kachꞌaw na are xaq kꞌa te xpe jun sutzꞌ xechꞌuqutaj chupam, xkixiꞌj kꞌu kibꞌ.
35 Lino mulikumbi umo mwalanyumfwika liswi lya kwambeti, “Uyu emwaname ndalamusala neco mumunyumfwile!”
Xpe kꞌu jun chꞌabꞌal pa ri sutzꞌ kubꞌij: Are waꞌ ri loqꞌalaj nukꞌojol, chitatabꞌej ri kubꞌij.
36 Lino maswi mpwalacileka kunyufwika, beshikwiya balabona Yesu lashala enka. Neco balamwena tonto, kufuma apo baliya kwambilapo muntu nambi umo mbuli ncobalabona.
Are xtaniꞌ ri chꞌabꞌal, xebꞌe ri e rachiꞌl ri Jesús. Maj kꞌu jachin che xkitzijoj wi ri tijoxelabꞌ ri xkilo.
37 Mumene mene Yesu ne beshikwiya bakendi batatu balaseluka pa mulundu, nalyo likoto linene lyabantu lyalakumanina ne Yesu.
Chukabꞌ qꞌij, are xeqaj loq puꞌwiꞌ ri juyubꞌ, e kꞌi winaq xeꞌl bꞌik chi kikꞌulaxik.
38 Popelapo, muntu umbi wamulikoto ilyo walolobesheti, “Bashikwiyisha, ndamusengengeti munyumfwileko inkumbo uyu emwaname enka ngonkute.
Kꞌo kꞌu jun achi chikixoꞌl ri winaq, ko xchꞌawik, xubꞌij: Ajtij, bꞌana la jun toqꞌobꞌ chwe, toꞌo la le nukꞌojol.
39 Ukute mushimu waipa na ulamwikata ukute kakuwa, kayi ne kunyukuma mpaka ufuma lipofu kumulomo. Kayi nkaukute kumulekapo mpaka umulingapo.
Kꞌo jun itzel uxlabꞌal che, xaq kꞌa teꞌ kuraqaqej uchiꞌ, katontiꞌrik, kawusuw upuꞌchiꞌ. Tajin kubꞌan kꞌax che.
40 Lino ndanga ndasenge beshikwiya benu eti baufunye, nomba balalilwa.”
Xeꞌnbꞌochiꞌj ri tijoxelabꞌ la kakesaj bꞌik ri itzel uxlabꞌal, man xekwin ta kꞌut.
41 Yesu walakumbuleti, “Ha! Bantu babula lushomo, mweshikupindimuna miyeyeyo, nomba ninjikale nenu cindi citali econi? Kamumuletani kuno mwana.”
Ri Jesús xubꞌij: Ri ix winaq sibꞌalaj man kixkojon taj, xuqujeꞌ man sukꞌ ta riꞌ bꞌe. ¿Jampaꞌ xaq in kꞌo iwukꞌ che ikochꞌik? Chakꞌama loq ri akꞌojol.
42 Mwana uyo mpwalikuya kuli Yesu, mushimu waipa walamuwala panshi ne kumunyukumuna. Nendi Yesu walakalalila mushimu waipa ne kushilika mwana usa. Lino walamubwesha kuli baishi.
Ri itzel uxlabꞌal xutzaq ri ala pa ri ulew are tajin kaqebꞌ loq. Ri Jesús kꞌut xresaj bꞌik ri itzel uxlabꞌal, xukunaj ri ala, kꞌa te riꞌ xutzalij bꞌik che ri utat.
43 Bantu bonse balakankamana mpobalabona ngofu shinene sha Lesa. Bantu kabacikankamana pa bintu ibyo mbyalensa, Yesu wabambila beshikwiya bakendi eti,
Konojel ri winaq xkimayijaj ri nimalaj uchuqꞌabꞌ ri Dios. Are tajin kemayijan ri winaq che ri xubꞌan ri Jesús, ri Jesús xubꞌij chike ri utijoxelabꞌ:
44 “Kamunyumfwishisha makani aya ngoti ndimwambile! ame Mwana Muntu ninkayabwe mumakasa abantu.”
Qas chikojo retal we kinbꞌij chiꞌwe, ri uKꞌojol ri Achi kajach na pa kiqꞌabꞌ ri achyabꞌ.
45 Nsombi balo baliya kwinshiba ncalikwamba pakwinga calikuba casolama nomba baliyawa kwanyumfwishisha. Kayi balatina kumwipusha.
Ri utijoxelabꞌ man xkichomaj taj jas ri xubꞌij chike. Jeriꞌ rumal cher tzꞌapital ri kibꞌoqꞌoch rech man kakichꞌobꞌ taj. Man kꞌo ta kꞌu jun karaj kuta che jas ri karaj kubꞌij.
46 Beshikwiya balatatika kupikishana kwambeti benshibe nomba mukulene niyani pakati pabo.
Ri tijoxelabꞌ kꞌut xkichapleꞌj utzijoxik rij jachin ri qas nim uqꞌij chike.
47 Lino Yesu walenshiba ncobali kabayeya mumyoyo, walamanta mwana nekumwikalika kulubasu lwakendi.
Retaꞌm ri Jesús ri tajin kakichomaj rumal riꞌ xukꞌam apanoq jun laj nitzꞌ akꞌal, xuya chuxukut.
48 Lino walabambileti, “Muntu uliyense welela kutambula mwana mbuli uyu mulina lyakame, latambulu ame. Muntu uliyense ukute kutambula ame latambulunga uyo walantuma, pakwinga uyo ngomwasula pakati penu emukulene.”
Kꞌa te riꞌ xubꞌij: Ri kukꞌamawaꞌj we akꞌal riꞌ pa ri nubꞌiꞌ, in kinukꞌamawaꞌj, xuqujeꞌ ri kinukꞌamawaꞌj, kukꞌamawaꞌj ri xintaqow loq. Are sibꞌalaj nim uqꞌij ri man nim ta uqꞌij chi ixoꞌl ix.
49 Lino Yohane walambeti, “Amwe beshikwiyisha, twabona muntu umbi nkafunya mishimu yaipa mulina lyenu, nomba twamukanisha pakwinga nte wa mulikoto lyetu.”
Ajtij, xcha ri Juan, xqil jun achi tajin keꞌresaj itzel taq uxlabꞌal pa ri bꞌiꞌ la, ri uj xqaqꞌil kanoq rumal cher man qachiꞌl taj.
50 Yesu walamwambileti, “Mutamukanisha, pakwinga uyo labulunga kutotekeshana nenjamwe uli kulubasu lwenu.”
Ri Jesús xubꞌij che: Man kiꞌqꞌil taj. Ri man qakꞌulel taj, qachiꞌl riꞌ.
51 Lino mpocalashika cindi cakwambeti Yesu enga kwilu, walayeya kuya ku Yelesalemu.
Are xqeteqobꞌ loq ri qꞌij are katzalij ri Jesús pa ri kaj, xuchap ukꞌuꞌx keꞌ pa ri tinimit Jerusalén.
52 Walatuma batumwa kuntangu kwakendi abo balaya kuya kwingila mumunshi wa Samaliya kwambeti bamubambile busena.
Xuꞌtaq bꞌik u taqoꞌn kenabꞌej apanoq keꞌkisukꞌumaj ri kꞌolibꞌal jawjeꞌ kawar wi pa ri tinimit ri kꞌo pa Samaria.
53 Bantu ba mumunshi uyo baliyawa kumutambula pakwinga walikaya ku Yelusalemu.
Ri winaq aꞌj chilaꞌ man xkikꞌulaj ta ri Jesús, rumal cher xkilo chi pa Jerusalén bꞌenam wi rij.
54 Lino beshikwiya ba Yesu, Jemusi ne Yohane, mpobalabona balambeti, “Mwami, sena nkatwela kwambeti tukuwe mulilo ufume kwilu wise wononge bantu aba?”
Are xkil ri tijoxelabꞌ Jacobo xuqujeꞌ ri Juan ri xkꞌulmatajik, xkita che ri Jesús: Ajawxel, ¿la kaj la kaqata chikajil qꞌaqꞌ pa kiwiꞌ we winaq riꞌ rech kejaꞌrik?
55 Yesu walacebuka ne kubakalalila beshikwiya.
Xtzalqꞌomij ri Jesús, xuꞌyajo.
56 Popelapo bonse balanyamuka balaya kumunshi umbi.
Kꞌa te riꞌ xkitaqej. Xebꞌe pa jun leꞌaj chik.
57 Mpobalikuya munshila, muntu umbi walambila Yesu eti, “Nindimukonkelenga kuli konse nkweshi mwenganga.”
Are e bꞌenaq pa ri bꞌe, jun achi xubꞌij che ri Jesús: Kinteriꞌ chij la xapawjeꞌ keꞌ wi la.
58 Yesu walamukumbuleti, “Bamwaba bakute mishima, kayi ne bikeni bikute bisangala, lino Mwana Muntu liyawa pakona.”
Xubꞌij ri Jesús che: Ri e par e kꞌo kijul, ri aꞌwaj kerapinik kꞌo kisok. Are kꞌu ri uKꞌojol ri Achi maj jawjeꞌ kuqꞌoyobꞌa wi ri ujolom.
59 Panyuma pakendi Yesu walambila naumbi eti, “Unkokele.” Nsombi nendi muntu uyo walambeti, “Mwami tanshika munsuminishe njenga mbike bata.”
Xubꞌij ri Jesús che jun chik: Chatteren chwij. Ri achi xubꞌij: Ajawxel, ya la bꞌe chwe kinwil na kanoq kamuq ri nutat.
60 Yesu walakumbuleti, “Leka bafwa babike bafu banabo, nsombi obe koya ukambauke sha Bwami bwa Lesa.”
Ri Jesús xubꞌij che: Chaya bꞌe chike ri e kaminaqibꞌ keꞌkimuq ri e kech kaminaqibꞌ. Ri at kꞌut chatan loq, chatzijoj ri ajawarem rech ri Dios.
61 Naumbi muntu walambeti, “Nindimukonkele Mwami, lino tanguna nje ndaye kung'anda yakame.”
Jun achi chik xubꞌij: Ajawxel, kinteriꞌ chij la, xwi ya na la bꞌe chwe kenchꞌabꞌej kan ri e kꞌo pa ri wachoch.
62 Yesu walakumbuleti, “Muntu atatika kulima ne ngombe, kayi nkacebuku kunyuma, Lesa liya nendi incito mu Bwami bwakendi.”
Ri Jesús xubꞌij che: Man taqal ta che jun winaq kok pa ri ajawarem rech ri Dios we nabꞌe kuya ri uqꞌabꞌ puꞌwiꞌ ri arado kꞌa te riꞌ kakaꞌy kan chirij.