< Apostolska dela 1 >

1 Prejšnje poročilo sem naredil, oh Teófil, o vsem, kar je Jezus začel, tako delati kakor učiti,
ⲁ̅ⲠⲒϨⲞⲨⲒⲦ ⲘⲈⲚ ⲚⲤⲀϪⲒ ⲀⲒⲀⲒϤ ⲈⲐⲂⲈ ϨⲰⲂ ⲚⲒⲂⲈⲚ ⲰⲐⲈⲞⲪⲨⲖⲖⲈ ϦⲈⲚⲚⲎ ⲈⲦⲀ ⲒⲎⲤⲞⲨⲤ ϨⲒⲦⲞⲦϤ ⲈⲀⲒⲦⲞⲨ ⲞⲨⲞϨ ⲈϮⲤⲂⲰ.
2 do dne, v katerem je bil vzet gor, potem ko je po Svetem Duhu dal zapovedi apostolom, ki jih je izbral;
ⲃ̅ϢⲀ ⲠⲒⲈϨⲞⲞⲨ ⲈⲦⲀϤϨⲞⲚϨⲈⲚ ⲈⲦⲞⲦⲞⲨ ⲚⲚⲒⲀⲠⲞⲤⲦⲞⲖⲞⲤ ⲈⲂⲞⲖ ϨⲒⲦⲈⲚ ⲠⲒⲠⲚⲈⲨⲘⲀⲈⲐⲞⲨⲀⲂ ⲚⲎ ⲈⲦⲀϤⲤⲞⲦⲠⲞⲨ ⲀⲨⲞⲖϤ ⲈⲦⲪⲈ.
3 katerim se je, po svojem trpljenju, tudi pokazal živega, z mnogimi nezmotljivimi dokazi, ki so jih gledali štirideset dni in govorili o stvareh, ki se nanašajo na Božje kraljestvo;
ⲅ̅ⲚⲀⲒ ⲈⲦⲀϤⲞⲨⲞⲚϨϤ ⲈⲢⲰⲞⲨ ⲈϤⲞⲚϦ ⲘⲈⲚⲈⲚⲤⲀ ⲈⲦⲀϤϢⲈⲠⲘⲔⲀϨ ϦⲈⲚⲞⲨⲘⲎϢ ⲘⲘⲎⲒⲚⲒ ⲈⲂⲞⲖ ϨⲒⲦⲈⲚ ⲘⲚⲈϨⲞⲞⲨ ⲈϤⲞⲨⲞⲚϨ ⲘⲘⲞϤ ⲈⲢⲰⲞⲨ ⲞⲨⲞϨ ⲈϤⲤⲀϪⲒ ⲚⲈⲘⲰⲞⲨ ⲈⲐⲂⲈ ϮⲘⲈⲦⲞⲨⲢⲞ ⲚⲦⲈⲪⲚⲞⲨϮ.
4 in ko je bil zbran skupaj z njimi, jim je zapovedal, da naj ne odidejo iz Jeruzalema, temveč čakajo na Očetovo obljubo: »Katero, « on pravi, »ste slišali od mene.
ⲇ̅ⲞⲨⲞϨ ⲈϤⲞⲨⲰⲘ ⲚⲈⲘⲰⲞⲨ ⲀϤϨⲞⲚϨⲈⲚ ⲚⲰⲞⲨ ⲈϢⲦⲈⲘⲪⲰⲢϪ ⲤⲀⲂⲞⲖ ⲚⲒⲈⲢⲞⲤⲀⲖⲎⲘ ⲀⲖⲖⲀ ⲈⲞϨⲒ ⲘⲠⲒⲰϢ ⲚⲦⲈⲪⲒⲰⲦ ⲪⲎ ⲈⲦⲀⲢⲈⲦⲈⲚⲤⲞⲐⲘⲈϤ ⲚⲦⲞⲦ.
5 Kajti Janez je resnično krščeval z vodo, toda vi boste krščeni s Svetim Duhom, čez ne mnogo dni.«
ⲉ̅ϪⲈ ⲒⲰⲀⲚⲚⲎⲤ ⲘⲈⲚ ⲀϤϮⲰⲘⲤ ϦⲈⲚⲞⲨⲘⲰⲞⲨ ⲚⲐⲰⲦⲈⲚ ⲆⲈ ⲤⲈⲚⲀⲈⲘⲤ ⲐⲎⲚⲞⲨ ϦⲈⲚⲞⲨⲠⲚⲈⲨⲘⲀⲈϤⲞⲨⲀⲂ ⲘⲈⲚⲈⲚⲤⲀ ⲞⲨⲘⲎϢ ⲚⲈϨⲞⲞⲨ ⲀⲚ ⲀⲚⲀⲒ ϢⲰⲠⲒ.
6 Ko so torej prišli skupaj, so ga vprašali, rekoč: »Gospod, ali boš v tem času Izraelu ponovno obnovil kraljestvo?«
ⲋ̅ⲚⲐⲰⲞⲨ ⲘⲈⲚ ⲞⲨⲚ ⲈⲦⲀⲨⲐⲰⲞⲨϮ ⲚⲀⲨϢⲒⲚⲒ ⲘⲘⲞϤ ⲈⲨϪⲰ ⲘⲘⲞⲤ ϪⲈ ⲠϬⲞⲒⲤ ⲒⲈ ⲚϨⲢⲎⲒ ϦⲈⲚⲠⲀⲒⲤⲎⲞⲨ ⲬⲚⲀⲦⲪⲈ ϮⲘⲈⲦⲞⲨⲢⲞ ⲈⲠⲒⲤⲖ.
7 In rekel jim je: »Ni za vas, da bi vedeli čase ali obdobja, ki jih je Oče postavil v svoji lastni oblasti.
ⲍ̅ⲠⲈϪⲀϤ ⲚⲰⲞⲨ ϪⲈ ⲪⲰⲦⲈⲚ ⲀⲚ ⲠⲈ ⲈⲈⲘⲒ ⲈϨⲀⲚⲬⲢⲞⲚⲞⲤ ⲒⲈ ϨⲀⲚⲤⲎⲞⲨ ⲚⲀⲒ ⲈⲦⲀ ⲪⲒⲰⲦ ⲬⲀⲨ ϦⲀ ⲠⲈϤⲈⲢϢⲒϢⲒ.
8 Toda prejeli boste moč, po tem, ko Sveti Duh pride nad vas, in vi mi boste priče, tako v Jeruzalemu kakor po vsej Judeji in v Samariji ter do skrajnega dela zemlje.«
ⲏ̅ⲀⲖⲖⲀ ⲈⲢⲈⲦⲈⲚⲈϬⲒ ⲚⲞⲨϪⲞⲘ ⲈϢⲰⲠ ⲀⲢⲈϢⲀⲚ ⲠⲒⲠⲚⲈⲨⲘⲀⲈⲐⲞⲨⲀⲂ ⲒⲈϦⲢⲎⲒ ⲈϪⲈⲚ ⲐⲎⲚⲞⲨ ⲞⲨⲞϨ ⲦⲈⲦⲈⲚⲚⲀϢⲰⲠⲒ ⲚⲎⲒ ⲘⲘⲈⲐⲢⲈ ϦⲈⲚⲒⲈⲢⲞⲤⲀⲖⲎⲘ ⲚⲈⲘ ϮⲒⲞⲨⲆⲈⲀ ⲦⲎⲢⲤ ⲚⲈⲘ ⲦⲤⲀⲘⲀⲢⲒⲀ ⲚⲈⲘ ϢⲀ ⲀⲨⲢⲎϪϤ ⲘⲠⲔⲀϨⲒ.
9 In ko je govoril te besede, medtem ko so ga gledali, je bil vzet gor, in oblak ga je sprejel iz njihovega pogleda.
ⲑ̅ⲞⲨⲞϨ ⲚⲀⲒ ⲈⲦⲀϤϪⲞⲦⲞⲨ ⲈⲨⲤⲞⲘⲤ ⲀⲨϤⲒⲦϤ ⲈⲠϢⲰⲒ ⲞⲨⲞϨ ⲞⲨϬⲎⲠⲒ ⲀⲤϢⲞⲠⲤ ⲈⲢⲞⲤ ⲈⲂⲞⲖ ϨⲀ ⲚⲞⲨⲂⲀⲖ.
10 In medtem ko so neomajno gledali proti nebu, ko je šel gor, glej, sta poleg njih stala dva moža v belih oblekah,
ⲓ̅ⲚⲀⲨⲞⲒ ⲆⲈ ⲘⲪⲢⲎϮ ⲈⲚⲀⲨⲒⲞⲢⲈⲘ ⲞⲨⲀⲒ ⲞⲨⲂⲈ ⲞⲨⲀⲒ ⲘⲘⲰⲞⲨ ⲈϤⲘⲞϢⲒ ⲈϨⲢⲎⲒ ⲈⲦⲪⲈ ϨⲎⲠⲠⲈ ⲒⲤ ⲢⲰⲘⲒ ⲂⲀⲨⲞϨⲒ ⲈⲢⲀⲦⲞⲨ ⲚⲀϨⲢⲀⲨ ϦⲈⲚϨⲀⲚϨⲈⲂⲤⲰ ⲈⲨⲞⲨⲞⲂϢ.
11 ki sta prav tako rekla: »Vi, možje iz Galileje, zakaj stojite strmeč v nebo? Ta isti Jezus, ki je bil od vas vzet gor v nebesa, bo prišel tako, na podoben način, kakor ste ga videli iti v nebo.«
ⲓ̅ⲁ̅ⲞⲨⲞϨ ⲠⲈϪⲰⲞⲨ ϪⲈ ⲚⲒⲢⲰⲘⲒ ⲚⲒⲄⲀⲖⲒⲖⲈⲞⲤ ⲀϦⲰⲦⲈⲚ ⲦⲈⲦⲈⲚⲞϨⲒ ⲈⲢⲀⲦⲈⲚ ⲐⲎⲚⲞⲨ ⲈⲢⲈⲦⲈⲚⲤⲞⲘⲤ ⲈⲠϢⲰⲒ ⲈⲦⲪⲈ ⲪⲀⲒ ⲠⲈ ⲒⲎⲤⲞⲨⲤ ⲈⲦⲀⲨⲞⲖϤ ⲈⲠϢⲰⲒ ⲈⲂⲞⲖ ϨⲀⲢⲰⲦⲈⲚ ⲪⲀⲒ ⲞⲚ ⲠⲈ ⲘⲪⲢⲎϮ ⲈⲦⲈϤⲚⲎⲞⲨ ⲘⲘⲞϤ ⲘⲪⲢⲎϮ ⲈⲦⲀⲢⲈⲦⲈⲚⲚⲀⲨ ⲈⲢⲞϤ ⲈϤⲘⲞϢⲒ ⲈϨⲢⲎⲒ ⲈⲦⲪⲈ.
12 Tedaj so se z gore, imenovane Oljska, ki je šabatni dan poti od Jeruzalema, vrnili v Jeruzalem.
ⲓ̅ⲃ̅ⲦⲞⲦⲈ ⲀⲨⲔⲞⲦⲞⲨ ⲈⲒⲈⲢⲞⲤⲀⲖⲎⲘ ⲈⲂⲞⲖ ϨⲀ ⲠⲒⲦⲰⲞⲨ ⲈϢⲀⲨⲘⲞⲨϮ ⲈⲢⲞϤ ϪⲈ ⲪⲀⲚⲒϪⲰⲒⲦ ⲈⲦϦⲈⲚⲦ ⲈϦⲞⲨⲚ ⲈⲒⲈⲢⲞⲤⲀⲖⲎⲘ ⲚⲞⲨⲤⲀⲂⲂⲀⲦⲞⲚ ⲘⲘⲞϢⲒ.
13 In ko so prišli vanj, so odšli gor v gornjo sobo, kjer so prebivali Peter in Jakob in Janez in Andrej, Filip in Tomaž, Bartolomej in Matej, Alfejev sin Jakob in Simon Gorečnik ter Jakobov brat Juda.
ⲓ̅ⲅ̅ⲦⲞⲦⲈ ⲈⲦⲀⲨϢⲈ ⲈϦⲞⲨⲚ ⲀⲨϢⲈ ⲈϨⲢⲎⲒ ⲈⲞⲨⲘⲀ ⲈϤⲤⲀⲠϢⲰⲒ ⲠⲒⲘⲀ ⲈⲚⲀϤϢⲞⲠ ⲚϦⲎⲦϤ ⲚϪⲈⲠⲈⲦⲢⲞⲤ ⲚⲈⲘ ⲒⲰⲀⲚⲚⲎⲤ ⲒⲀⲔⲰⲂⲞⲤ ⲚⲈⲘ ⲀⲚⲆⲢⲈⲀⲤ ⲪⲒⲖⲒⲠⲠⲞⲤ ⲚⲈⲘ ⲐⲰⲘⲀⲤ ⲂⲀⲢⲐⲞⲖⲞⲘⲈⲞⲤ ⲚⲈⲘ ⲘⲀⲦⲐⲈⲞⲤ ⲒⲀⲔⲰⲂⲞⲤ ⲪⲀ ⲀⲖⲪⲈⲞⲤ ⲚⲈⲘ ⲤⲒⲘⲰⲚ ⲠⲒⲢⲈϤⲬⲞϨ ⲚⲈⲘ ⲒⲞⲨⲆⲀⲤ ⲪⲀ ⲒⲀⲔⲰⲂⲞⲤ.
14 Vsi ti so soglasno vztrajali v molitvi in ponižni prošnji z ženskami in Marijo, Jezusovo materjo ter z njegovimi brati.
ⲓ̅ⲇ̅ⲚⲀⲒ ⲆⲈ ⲦⲎⲢⲞⲨ ⲈⲨⲘⲎⲚ ⲈⲨⲤⲞⲠ ⲈϮⲠⲢⲞⲤⲈⲨⲬⲎ ⲚⲈⲘ ϨⲀⲚϨⲒⲞⲘⲒ ⲚⲈⲘ ⲘⲀⲢⲒⲀ ⲐⲘⲀⲨ ⲚⲒⲎⲤⲞⲨⲤ ⲚⲈⲘ ⲚⲈϤⲤⲚⲎⲞⲨ.
15 In v tistih dneh je sredi učencev vstal Peter ter rekel (skupno število imen je bilo okoli sto dvajset):
ⲓ̅ⲉ̅ⲞⲨⲞϨ ⲚϦⲢⲎⲒ ϦⲈⲚⲚⲀⲒⲈϨⲞⲞⲨ ⲀϤⲦⲰⲚϤ ⲚϪⲈⲠⲈⲦⲢⲞⲤ ϦⲈⲚⲐⲘⲎϮ ⲚⲚⲒⲤⲚⲎⲞⲨ ⲚⲈⲞⲨⲞⲚ ⲞⲨⲘⲎϢ ⲆⲈ ⲈⲨⲐⲞⲨⲎⲦ ϨⲒ ⲪⲀⲒ ⲈⲪⲀⲒ ⲈⲚⲀⲨⲚⲀⲈⲢⲢⲔ ⲚⲢⲀⲚ ⲠⲈϪⲀϤ
16 »Možje in bratje, to pismo se je brezpogojno moralo izpolniti, ki ga je Sveti Duh po Davidovih ustih prej govoril glede Juda, ki je bil vodnik tem, ki so prijeli Jezusa.
ⲓ̅ⲋ̅ⲚⲒⲢⲰⲘⲒ ⲚⲒⲤⲚⲎⲞⲨ ϨⲰϮ ⲠⲈ ⲚⲦⲈⲤϪⲰⲔ ⲈⲂⲞⲖ ⲚϪⲈϮⲄⲢⲀⲪⲎ ⲐⲎ ⲈⲦⲀϤⲈⲢϢⲞⲢⲠ ⲚϪⲞⲤ ⲚϪⲈⲠⲒⲠⲚⲈⲨⲘⲀⲈⲐⲞⲨⲀⲂ ⲈⲂⲞⲖ ϦⲈⲚⲢⲰϤ ⲚⲆⲀⲨⲒⲆ ⲈⲐⲂⲈ ⲒⲞⲨⲆⲀⲤ ⲪⲎ ⲈⲦⲀϤⲈⲢϬⲀⲨⲘⲰⲒⲦ ⲚⲚⲎ ⲈⲦⲀⲨⲀⲘⲀϨⲒ ⲚⲒⲎⲤⲞⲨⲤ.
17 Kajti bil je štet z nami in je dosegel delež te službe.
ⲓ̅ⲍ̅ϪⲈ ⲚⲀϤⲎⲠ ⲚϦⲢⲎⲒ ⲚϦⲎⲦⲈⲚ ⲠⲈ ⲞⲨⲞϨ ⲀⲠⲒⲰⲠ ⲒⲈⲢⲞϤ ⲘⲠⲒⲔⲖⲎⲢⲞⲤ ⲚⲦⲈⲦⲀⲒⲆⲒⲀⲔⲞⲚⲒⲀ.
18 Torej ta človek je s krivično nagrado kupil polje in ko je padel z glavo naprej, se je po sredi razpočil in vsa njegova notranjost se je izlila ven.
ⲓ̅ⲏ̅ⲪⲀⲒ ⲘⲈⲚ ⲞⲨⲚ ⲀϤϢⲰⲠ ⲚⲞⲨⲒⲞϨⲒ ⲈⲂⲞⲖ ϦⲈⲚⲪⲂⲈⲬⲈ ⲚⲦⲈⲦⲀⲆⲒⲔⲒⲀ ⲞⲨⲞϨ ⲀϤϨⲈⲒ ⲈϪⲈⲚ ⲠⲈϤϨⲞ ⲀϤⲔⲰϢ ϦⲈⲚⲦⲈϤⲘⲎϮ ⲞⲨⲞϨ ⲚⲎ ⲈⲦⲤⲀϦⲞⲨⲚ ⲘⲘⲞϤ ⲦⲎⲢⲞⲨ ⲀⲨⲪⲰⲚ ⲈⲂⲞⲖ.
19 In to je bilo znano vsem jeruzalemskim prebivalcem, tako zelo, da se to polje v njihovem pravem jeziku imenuje Hakéldama, to se pravi: ›Njiva krvi.‹
ⲓ̅ⲑ̅ⲞⲨⲞϨ ⲀϤⲞⲨⲞⲚϨ ⲈⲂⲞⲖ ⲚⲞⲨⲞⲚ ⲚⲒⲂⲈⲚ ⲈⲦϢⲞⲠ ϦⲈⲚⲒⲈⲢⲞⲤⲀⲖⲎⲘ ϨⲰⲤⲦⲈ ⲚⲤⲈⲘⲞⲨϮ ⲈⲪⲢⲀⲚ ⲘⲠⲒⲒⲞϨⲒ ⲈⲦⲈⲘⲘⲀⲨ ϦⲈⲚⲦⲞⲨⲀⲤⲠⲒ ϪⲈ ⲀⲬⲈⲖⲆⲀⲘⲀⲄ ⲈⲦⲈ ⲠⲒⲒⲞϨⲒ ⲚⲦⲈⲠⲒⲤⲚⲞϤ.
20 Kajti pisano je v knjigi Psalmov: ›Naj bo njegovo prebivališče zapuščeno in naj noben človek ne prebiva v njem in njegovo duhovno nadzorništvo naj prevzame nekdo drug.‹
ⲕ̅ⲤⲤϦⲎⲞⲨⲦ ⲄⲀⲢ ϨⲒ ⲠϪⲰⲘ ⲚⲦⲈⲚⲒⲮⲀⲖⲘⲞⲤ ϪⲈ ⲦⲈϤⲈⲢⲂⲒ ⲘⲀⲢⲈⲤϢⲰϤ ⲞⲨⲞϨ ⲘⲠⲈⲚⲐⲢⲈϤϢⲰⲠⲒ ⲚϪⲈⲪⲎ ⲈⲦϢⲞⲠ ⲚϦⲎⲦⲤ ⲦⲈϤⲘⲈⲦⲈⲠⲒⲤⲔⲞⲠⲞⲤ ⲘⲀⲢⲈ ⲔⲈⲞⲨⲀⲒ ϬⲒⲦⲤ.
21 Zatorej izmed teh ljudi, ki so se z nami družili ves čas, ko je Gospod Jezus hodil med nami noter in ven,
ⲕ̅ⲁ̅ϨⲰϮ ⲞⲨⲚ ϦⲈⲚⲚⲒⲢⲰⲘⲒ ⲈⲦⲀⲨⲒ ⲈϦⲞⲨⲚ ⲚϦⲎⲦⲈⲚ ϦⲈⲚⲠⲒⲤⲎⲞⲨ ⲦⲎⲢϤ ⲈⲦⲀϤⲒ ⲈϦⲞⲨⲚ ⲞⲨⲞϨ ⲀϤⲒ ⲈⲂⲞⲖ ϨⲒϪⲰⲚ ⲚϪⲈⲠⲈⲚϬⲞⲒⲤ ⲒⲎⲤⲞⲨⲤ.
22 začenši od Janezovega krsta do tega istega dne, ko je bil od nas vzet gor, mora biti nekdo odrejen, da bo z nami priča njegovega vstajenja.«
ⲕ̅ⲃ̅ⲈⲀϤⲈⲢϨⲎⲦⲤ ⲒⲤϪⲈⲚ ⲠⲒⲰⲘⲤ ⲚⲦⲈⲒⲰⲀⲚⲚⲎⲤ ϢⲀ ⲈϦⲞⲨⲚ ⲈⲠⲒⲈϨⲞⲞⲨ ⲈⲦⲀⲨⲞⲖϤ ⲈⲠϢⲰⲒ ⲈⲂⲞⲖ ϨⲀⲢⲞⲚ ⲚⲦⲈⲞⲨⲀⲒ ⲚⲚⲀⲒ ⲈⲢⲘⲈⲐⲢⲈ ⲚⲈⲘⲀⲚ ϦⲀ ⲦⲈϤⲀⲚⲀⲤⲦⲀⲤⲒⲤ.
23 In določili so dva, Jožefa, imenovanega Bársaba, ki je bil imenovan z vzdevkom Just ter Matija.
ⲕ̅ⲅ̅ⲞⲨⲞϨ ⲀⲨⲦⲀϨⲈ ⲂⲈⲢⲀⲦⲞⲨ ⲒⲰⲤⲎⲪ ⲪⲎ ⲈⲦⲞⲨⲘⲞⲨϮ ⲈⲢⲞϤ ϪⲈ ⲂⲀⲢⲤⲀⲂⲂⲀⲤ ⲪⲎ ⲈⲦⲀⲨϮⲢⲈⲚϤ ϪⲈ ⲒⲞⲨⲤⲦⲞⲤ ⲚⲈⲘ ⲘⲀⲐⲒⲀⲤ.
24 In molili so ter rekli: »Ti, Gospod, ki poznaš srca vseh ljudi, pokaži, katerega izmed teh dveh si izbral,
ⲕ̅ⲇ̅ⲞⲨⲞϨ ⲈⲦⲀⲨⲦⲰⲂϨ ⲠⲈϪⲰⲞⲨ ϪⲈ ⲠϬⲞⲒⲤ ⲚⲐⲞⲔ ⲠⲈⲦⲤⲰⲞⲨⲚ ⲘⲠϨⲎⲦ ⲚⲦⲈⲞⲨⲞⲚ ⲚⲒⲂⲈⲚ ⲞⲨⲞⲚϨ ⲘⲪⲎ ⲈⲦⲀⲔⲤⲞⲦⲠϤ ⲈⲂⲞⲖ ϦⲈⲚⲠⲀⲒⲂ ⲞⲨⲀⲒ
25 da lahko prevzame del te službe in apostolstva, od katerega je Juda s prestopkom odpadel, da bi lahko šel na svoj lasten kraj.«
ⲕ̅ⲉ̅ⲈϬⲒ ⲈⲪⲘⲀ ⲚⲦⲈⲦⲀⲒⲆⲒⲀⲔⲞⲚⲒⲀ ⲚⲈⲘ ⲦⲀⲒⲘⲈⲦⲀⲠⲞⲤⲦⲞⲖⲞⲤ ⲐⲎ ⲈⲦⲀϤⲈⲢⲠⲀⲢⲀⲂⲈⲚⲒⲚ ⲘⲘⲞⲤ ⲚϪⲈⲒⲞⲨⲆⲀⲤ ⲈⲀϤϢⲈ ⲚⲀϤ ⲈⲠⲈϤⲘⲀ ⲈⲦⲈ ⲪⲰϤ ⲠⲈ.
26 In naznanili so svoje žrebe in žreb je padel na Matija in ta je bil prištet enajsterim apostolom.
ⲕ̅ⲋ̅ⲞⲨⲞϨ ⲀⲨϮⲔⲖⲎⲢⲞⲤ ⲚⲰⲞⲨ ⲀⲠⲒⲔⲖⲎⲢⲞⲤ ⲒⲈϪⲈⲚ ⲘⲀⲐⲒⲀⲤ ⲀⲨⲞⲠϤ ⲚⲈⲘ ⲠⲒⲒⲀ ⲚⲀⲠⲞⲤⲦⲞⲖⲞⲤ.

< Apostolska dela 1 >