Деяния святых апостолов 7
1 Рече же архиерей: аще убо сия тако суть?
Баш каһин Истипандин: — Буларниң ейтқанлири растму? — дәп сориди.
2 Он же рече: мужие братие и отцы, послушайте. Бог славы явися отцу нашему Аврааму сущу в Месопотамии, прежде даже не вселитися ему в Харрань,
Истипан мундақ җавап бәрди: — Қериндашлар вә ата-бовилар, сөзүмгә қулақ селиңлар! Атимиз Ибраһим техи Месопотамийә районида туруватқанда, йәни Һаран шәһиригә көчүп маканлишиштин илгири, шан-шәрәпниң Егиси Худа униңға аян болуп:
3 и рече к нему: изыди от земли твоея и от рода твоего и от дому отца твоего, и прииди в землю, юже аще ти покажу.
«Сән өз жутуң вә уруқ-җәмәтиңдин айрилип чиқип, Мән саңа көрситидиған зиминға барғин» дегән еди.
4 Тогда изшед от земли Халдейския, вселися в Харрань: и оттуду, по умертвии отца его, пресели его в землю сию, на нейже вы ныне живете,
Буниң билән у Калдийләрниң зиминини ташлап, Һаран шәһиригә берип олтирақлашти. Атиси өлгәндин кейин, Худа уни бу зиминға, йәни силәр һазир туруватқан зиминға йөткәп кәлди.
5 и не даде ему наследия в ней, ниже стопы ногу: и обеща дати ему ю во одержание и семени его по нем, не сущу ему чаду.
У вақитта, [Худа] униңға бу зиминдин мирас бәрмиди, һәтта униңқа тәвә пут қойғидәкму бир йәр бәрмигән еди. Гәрчә у техичә пәрзәнт көрмигән болсиму, [Худа] бу зиминни униңға вә униң нәслигә егилиги болуш үчүн беришкә вәдә қилди.
6 Глагола же сице Бог, яко будет семя его пришелцы в земли чуждей, и поработят е и озлобят лет четыреста.
Андин Худа униңға мундақ деди: «Сениң нәсиллириң яқа жутта мусапир болуп туриду, шу жуттикиләр уларни қул қилип төрт йүз жил хорлайду.
7 И языку, емуже поработают, сужду Аз, рече Бог: и по сих изыдут и послужат Ми на месте сем.
Бирақ уларни қуллуққа салған әлни җазалаймән», деди Худа, «вә униңдин кейин, [нәсиллириң] у йәрдин чиқип, бу йәрдә Мениң ибадәт-хизмитимдә болиду».
8 И даде ему завет обрезания. И тако роди Исаака и обреза его в день осмый: и Исаак Иакова, и Иаков дванадесять патриарх.
Кейин Худа Ибраһим билән бәлгүси хәтнә болған әһдини түзгән, шуниң билән Исһақ униңдин төрәлди; [Ибраһим] уни сәккизинчи күни хәтнә қилди; шундақ қилип Исһақтин Яқуп [төрәлди], Яқуптин он икки «қәбилә атиси» [төрәлди].
9 И патриарси позавидевше Иосифу продаша его во Египет: и бе Бог с ним,
Кейин, «қәбилә атилири» иниси Йүсүпкә һәсәт қилип, уни Мисирға қуллуққа сетивәтти. Лекин Худа униң билән биллә болуп,
10 и изят его от всех скорбей его, и даде ему благодать и премудрость пред фараоном царем Египетским: и постави его началника над Египтом и над всем домом своим.
уни барлиқ җәбир-җапалардин қутқузуп, уни Мисир падишаси Пирәвнниң нәзиридә илтипатқа егә қилип, униңға данишмәнлик ата қилди. Падиша уни Мисирға баш вәзир, ордисиға баш ғоҗидар қилди.
11 Прииде же глад на всю землю Египетскую и Ханааню и скорбь велия, и не обретаху сытости отцы наши.
Кейин, еғир ачарчилиқ пүткүл Мисир вә Қанаан йәрлирини бесип, зор қийинчилиқ болди. Ата-бовилиримиз озуқ-түлүк тапалмиди.
12 Слышав же Иаков сущую пшеницу во Египте, посла отцы нашя первее,
Яқуп әнди Мисирда ашлиқ барлиғини аңлиған болуп, [оғуллирини], йәни ата-бовилиримизни у йәргә биринчи қетим әвәтти.
13 и внегда второе (приидоша), познан бысть Иосиф братии своей, и яве бысть фараону род Иосифов.
Иккинчи қетим барғанда, Йүсүп акилириға өзини ашкарилиди. Шуниң билән Йүсүпниң җәмәтидикиләр Пирәвн падишаға мәлум болди.
14 Послав же Иосиф призва отца своего Иакова и все сродство свое, седмьдесят и пять душ.
Андин Йүсүп атиси Яқупниң алдиға хәвәр йәткүзүп, уни пүтүн аилә-җәмәти билән, җәмий йәтмиш бәш кишини Мисирға өзигә чақирди.
15 Сниде же Иаков во Египет, и скончася сам и отцы наши:
Шуниң билән Яқуп Мисирға чүшти вә шу йәрдә өлди; кейин [униңдин болған] ата-бовилиримизму шу йәрдә өлди.
16 и принесени быша в Сихем и положени быша во гробе, егоже купи Авраам ценою сребра от сынов Еммора Сихемова.
Уларниң җәсәтлири кейин Шәкәм шәһиригә қайтурулуп, Ибраһим бурун Һаморниң оғуллиридин мәлум пулға сетивалған, Шәкәмдики бир йәрликкә қоюлди.
17 И якоже приближашеся время обетования, имже клятся Бог Аврааму, возрастоша людие и умножишася во Египте,
Лекин Худа Ибраһимға әсли қилған вәдиниң вақти йеқинлашқанда, Мисирда туруватқан [Исраил] хәлқиниң нопуси хелә көпәйгән еди.
18 дондеже наста царь ин (во Египте), иже не знаше Иосифа:
У вақитта, Йүсүптин хәвири болмиған йеңи бир падиша Мисирда тәхткә чиқти.
19 сей зле умыслив о роде нашем, озлоби отцы нашя, уморити младенцы их и не оживити.
Бу падиша қовмимизға һейлә-микирләр билән муамилә қилип, ата-бовилиримизни езип хорлиди, һәтта уларни өз бовақлирини һаят қалдурмаслиғи үчүн ташливетишкә мәҗбур қилди.
20 В неже время родися Моисей и бе угоден Богови, иже питан бысть месяцы три в дому отца своего:
Муса мана шу чағларда туғулған еди. У Худаниң алдида алаһидә йеқимлиқ бала болуп, атисиниң өйидә үч ай беқилди.
21 извержена же его взят его дщи фараонова и воспита и себе в сына:
Кейин у сиртқа қоюп қоюлғанда, Пирәвнниң қизи уни [судин] елип, өз оғли қилип чоң қилди.
22 и наказан бысть Моисей всей премудрости Египетстей, бе же силен в словесех и делех.
Муса Мисирлиқларниң барлиқ билим-һекмити билән тәрбийилинип, сөздә вә әмәлдә интайин қабилийәтлик адәм болуп чиқти.
23 Егда же исполняшеся ему лет четыредесятих время, взыде на сердце ему посетити братию свою сыны Израилевы:
Лекин униң туғулғиниға қириқ жил тошқанда, өз қериндашлири болған Исраилларниң һалиға йетиш нийитигә кәлди.
24 и видев некоего обидима, пособствова и сотвори отмщение обидимому, убив Египтянина.
У улардин бириниң увал қилинип бозәк қилиниватқанлиғини көрүп, уни қоғдап, харланған киши үчүн интиқам елип харлиғучи Мисирлиқни өлтүрди.
25 Мняше же разумети братиям своим, яко Бог рукою его даст им спасение: они же не разумеша.
Чүнки у өз қериндашлирини: — Худа мениң қолум арқилиқ бизгә қутқузуш йолини ачқан дәп чүшинидиғу, дәп ойлиған еди. Лекин улар буни чүшәнмиди.
26 Во утрий же день явися им тяжущымся и привлачаше их в примирение, рек: мужие, братия есте вы, вскую обидите друг друга?
Әтиси, Муса уларниң арисидики бир уруш-җедәлни көрүп, арисиға кирип яраштурмақчи болуп: Силәр қериндаш туруп, немишкә бир-бириңларға йолсизлиқ қиливатисиләр? — деди.
27 Обидяй же ближняго отрину его, рек: кто тя постави князя и судию над нами?
Бирақ қериндишини йолсиз бозәк қилған киши уни чәткә иштириветип: — Ким сени бизгә баш һәм сорақчи болсун дәпту?!
28 Еда убити мя ты хощеши, имже образом убил еси вчера Египтянина?
Мениму түнүгүнки Мисирлиқни өлтүргәндәк өлтүрмәкчимусән? — деди.
29 Бежа же Моисей о словеси сем и бысть пришлец в земли Мадиамстей, идеже роди сына два.
Муса бу сөзни аңлап қорқуп, Мисирдин қечип Мидиян зиминиға берип, у йәрдә мусапир болуп туруп қалди. У шу йәрдә икки оғул пәрзәнт көрди.
30 И исполньшымся летом четыредесятим, явися ему в пустыни горы Синайския Ангел Господень в пламени огнене в купине:
Қириқ жил тошқандин кейин, Синай теғиниң йенидики чөлдә, көйүватқан бир чатқаллиқниң от ялқунида бир пәриштә униңға көрүнди.
31 Моисей же видев дивляшеся видению: приступающу же ему разумети, бысть глас Господень к нему:
Бу ғайипанә көрүнүшни көргән Муса униңға интайин һәйран болуп қалди; буниң қандақ иш екәнлигини биләй дәп йеқинрақ барғанда Пәрвәрдигарниң авази аңлинип:
32 Аз Бог отец твоих, Бог Авраамов и Бог Исааков и Бог Иаковль. Трепетен же быв Моисей не смеяше смотрити.
«Мән сениң ата-бовилириңниң Худаси, йәни Ибраһим, Исһақ вә Яқупниң Худасидурмән» деди. Муса қорқунучта титрәп, қарашқиму җүръәт қилалмиди.
33 Рече же ему Господь: изуй сапоги ногу твоею, место бо, на немже стоиши, земля свята есть:
Пәрвәрдигар униңға йәнә: — Айиғиңни селивәт; чүнки сән туруватқан йәр муқәддәстур.
34 видя видех озлобление людий Моих, иже во Египте, и стенание их услышах, и снидох изяти их: и ныне гряди, послю тя во Египет.
Мән дәрһәқиқәт Мисирда туруватқан хәлқимниң харлиниватқанлиғини көрдүм, уларниң налә-пәрядлирини аңлидим. Шуңа мән уларни елип чиққили чүштүм. Әнди барғин, мән сени Мисирға әвәтәй!» деди.
35 Сего Моисеа, егоже отринуша, рекше: кто тя постави началника и судию? Сего Бог князя и избавителя посла рукою Ангела явльшагося ему в купине:
Мана һелиқи кишиләр: «Ким сени бизгә баш һәм сорақчи болсун дәпту!?» дәп рәт қилған дәл мошу Мусани, Худа униңға чатқаллиқта көрүнгән пәриштиниң қоли билән Исраилларға һәм баш һәм қутқузғучи болушқа әвәтти.
36 сей изведе их, сотворь чудеса и знамения в земли Египетстей и в Чермнем мори, и в пустыни лет четыредесять.
Әнә шу Муса хәлиққә йетәкчилик қилип, уларни [Мисирдин] чиқарди һәмдә Мисир зиминида, Қизил деңизниң бойида вә қириқ жилни өткүзгән чөлдә карамәтләрни вә мөҗизилик аламәтләрни көрсәтти.
37 Сей есть Моисей рекий сыном Израилевым: Пророка вам воздвигнет Господь Бог ваш от братии вашея яко мене: Того послушайте.
Әнә шу Муса өзи Исраилларға: «Худа қериндашлириңлар арисидин маңа охшаш бир пәйғәмбәрни тикләйду» дегән еди.
38 Сей есть бывый в церкви в пустыни со Ангелом, глаголавшим ему на горе Синайстей, и со отцы нашими, иже прият словеса жива дати нам,
Чөл-баявандики җамаәткә һәмраһ болған, Синай теғида өзигә сөз қилған пәриштә билән биллә болған, ата-бовилиримиз билән биллә болған һәмраһ дәл әнә шу еди; һаятлиқ бәхш йәткүзидиған вәһийләрни бизгә йәткүзүш үчүн қобул қилғучи болған дәл әнә шу еди;
39 егоже не восхотеша послушати отцы наши, но отринуша и и обратишася сердцем своим во Египет,
шундақ болсиму, ата-бовилиримиз униңға итаәт қилишни халимай, уни чәткә қеқип, көңлидә Мисирға қайтишни арзу қилди;
40 рекше Аарону: сотвори нам боги, иже предидут пред нами, Моисею бо сему, иже изведе нас от земли Египетския, не вемы, что бысть ему.
шуңа улар Һарунға: — «Бизгә йол башлайдиған илаһларни ясап бәргин! Чүнки бизни Мисир зиминидин елип чиққан һелиқи Мусаниң немә болуп кәткәнлигини биләлмидуқ» деди.
41 И сотвориша телца во дни оны, и принесоша жертву идолу, и веселяхуся в делех руку своею.
Шуниң билән шу күнләрдә улар мозай шәклидә бир бут ясап, бу мәбудқа атап қурбанлиқ сунди. Шундақ қилип улар өз қоллири билән ясиған бир нәрсини хошал-хурамлиқ билән тәбрикләшкә киришти.
42 Отвратися же Бог и предаде их служити воем небесным, якоже писано есть в книзе пророк: еда заколения и жертвы принесосте Ми лет четыредесять в пустыни, доме Израилев?
Лекин Худа улардин йүзини өрүп, уларни асмандики юлтуз қошунлириға чоқунушқа қоюп бәрди. Шуниң билән пәйғәмбәрләрниң муқәддәс язмисида пүтүлгәдәк, [Худа уларни мундақ әйиплиди]: — «Силәр чөл-баяванда болған қириқ жил җәрянида қилған қурбанлиқ-һәдийәләрни һәқиқәтән Маңа елип кәлгәнмусиләр, и Исраил җәмәти?
43 И восприясте скинию Молохову и звезду бога вашего Ремфана, образы, яже сотвористе покланятися им: и преселю вы далее Вавилона.
Бәрһәқ, силәр чоқунуш үчүн ясиған мәбудлар, йәни «Молоқ»ниң чедири һәм бутуң болған «Рәмфан»ниң юлтуз бәлгүсини көтирип маңдиңлар; әнди Мән силәрни әсир қилип Бабилдин жираққа сүргүн қилдуримән».
44 Сень свидения бяше отцем нашым в пустыни, якоже повеле Глаголяй Моисеови сотворити ю по образу, егоже виде:
Ата-бовилиримиз чөлдин кәзгән вақтида, «һөкүм-гувалиқ» чедири уларниң оттурисида тикләнгән еди; у дәл Мусаға сөз-калам Йәткүзгүчиниң буйруғинидәк, көрситилгән өрнәк бойичә ясалған еди.
45 юже и внесоша приемше отцы наши со Иисусом во одержание языков, ихже изрину Бог от лица отец наших, даже до дний Давида:
Шу ибадәт чедирини ата-бовилиримиз илгиридикиләрдинму егидарчилиғиға тапшуруп, Йәшуаниң йетәкчилигидә, Худа уларниң алдидила қоғлиған әлләрниң зиминлирини бесивалғинида, уни бу йәргә елип кәлгән; чедир шундақла [падиша] Давутниң заманиғичә турған.
46 иже обрете благодать пред Богом и испроси обрести селение Богу Иаковлю.
Давут Худаниң шапаитигә еришип, Яқупниң Худаси үчүн бир муқим макан селишқа иҗазәт сориған.
47 Соломон же созда Ему храм.
Бирақ кейин, [Худа] үчүн ибадәтхана салған [Давут әмәс], әмәлийәттә Сулайман болди.
48 Но Вышний не в рукотворенных церквах живет, якоже пророк глаголет:
Һалбуки, Һәммидин Алий Болғучи инсанниң қоллири билән ясиған маканларда турмайду; худди пәйғәмбәр мундақ дегинидәк: —
49 Небо Мне престол есть, земля же подножие ногама Моима: кий храм созиждете Ми, глаголет Господь, или кое место покоищу Моему?
«Асманлар Мениң тәхтим, Зимин болса аяқлиримға тәхтипәрдур, Әнди Маңа қандақ өй-имарәт ясимақчисиләр? Маңа қандақ йәр арамгаһ болалайду?
50 Не рука ли Моя сотвори сия вся?
Буларниң һәммисини Мениң қолум яратқан әмәсмиди?»
51 Жестоковыйнии и необрезаннии сердцы и ушесы, вы присно Духу Святому противитеся, якоже отцы ваши, тако и вы:
— Әй, бойни қаттиқ, жүриги вә қулиқи хәтнисиз болғанлар! Силәр Муқәддәс Роһ билән дайим қаршилишисиләр; силәр ата-бовилириңлар немә қилған болса, шуни охшаш қиливатисиләр!
52 кого от пророк не изгнаша отцы ваши? И убиша предвозвестившыя о пришествии Праведнаго, Егоже вы ныне предателе и убийцы бысте,
Пәйғәмбәрләрдин зади қайсисиға ата-бовилириңлар зиянкәшлик қилип бақмиған? Шундақ қилип улар «Һәққаний Болғучи»ниң келидиғанлиғини алдин җакалиғучиларни өлтүрүшкән. Әнди у өзи һазир кәлгәндә, силәр униңға сатқунлуқ қилғучи вә қатил болуп чиқтиңлар,
53 иже приясте закон устроением Ангелским и не сохранисте.
И силәр Тәврат қанунини пәриштиләрниң әмри-тапилиғанлири билән тапшурувелип туруп, униңға әмәл қилмиғучилар!»
54 Слышаще же сия, распыхахуся сердцы своими и скрежетаху зубы нань.
[Истипанниң] бу сөзлирини аңлиған [алий кеңәшмидикиләр] жүригигә [хәнҗәр] санҗилғандәк болуп, униңға чишлирини ғучурлатти.
55 Стефан же сый исполнь Духа Свята, воззрев на небо, виде славу Божию и Иисуса стояща о десную Бога,
Лекин у болса Муқәддәс Роһқа толған, көзлирини көккә тикип, Худаниң җуласини, шундақла униң оң йенида Әйсаниң турғанлиғини көрүп,
56 и рече: се, вижу небеса отверста и Сына Человеча о десную стояща Бога.
— Қараңлар! Асманлар ечилип, Инсаноғлиниң Худаниң оң йенида турғанлиғини көрүватимән! — деди.
57 Возопивше же гласом велиим, затыкаху ушы свои и устремишася единодушно нань,
Улар буниңға қулақлирини қоллири билән етивелип, авазини қаттиқ көтирип вақиришип бирликтә униңға йопурулуп келивиди,
58 и изведше вне града, камением побиваху его: и свидетелие (снемше) ризы своя положиша при ногу юноши нарицаемаго Савла,
уни шәһәрниң сиртиға иштирип чиқирип, чалма-кесәк қилишқа башлиди. [Уни әрз қилған] гувачилар [уни чалма-кесәк қилиштин авал] чапанлирини Саул исимлиқ бир яшниң пути алдида қоюп қоюшти.
59 и камением побиваху Стефана, молящася и глаголюща: Господи Иисусе, приими дух мой.
Улар Истипанни чалма-кесәк қилғинида у: — И Рәб Әйса, мениң роһумни қобул қилғайсән! — дәп нида қилди.
60 Преклонь же колена, возопи гласом велиим: Господи, не постави им греха сего. И сия рек успе.
Андин у тизлинип туруп қаттиқ аваз билән: — И Рәб, бу гунаниң һесавини улардин алмиғайсән, — деди. У бу сөзни қилип болупла җан үзүп ухлап кәтти.
