โยหน: 8
1 ปฺรตฺยูเษ ยีศุ: ปนรฺมนฺทิรมฺ อาคจฺฉตฺ
A Jezus poszedł na górę Oliwną.
2 ตต: สรฺเวฺวษุ โลเกษุ ตสฺย สมีป อาคเตษุ ส อุปวิศฺย ตานฺ อุปเทษฺฏุมฺ อารภตฯ
Potem zasię raniuczko przyszedł do kościoła, a lud wszystek zszedł się do niego; i siadłszy uczył je.
3 ตทา อธฺยาปกา: ผิรูศินญฺจ วฺยภิจารกรฺมฺมณิ ธฺฤตํ สฺตฺริยเมกามฺ อานิย สรฺเวฺวษำ มเธฺย สฺถาปยิตฺวา วฺยาหรนฺ
I przywiedli do niego nauczeni w Piśmie i Faryzeusze niewiastę na cudzołóstwie zastaną, a postawiwszy ją w pośrodku,
4 เห คุโร โยษิตมฺ อิมำ วฺยภิจารกรฺมฺม กุรฺวฺวาณำ โลกา ธฺฤตวนฺต: ฯ
Rzekli mu: Nauczycielu! tę niewiastę zastano na samem uczynku cudzołóstwa;
5 เอตาทฺฤศโลกา: ปาษาณาฆาเตน หนฺตวฺยา อิติ วิธิรฺมูสาวฺยวสฺถาคฺรนฺเถ ลิขิโตสฺติ กินฺตุ ภวานฺ กิมาทิศติ?
A w zakonie nam Mojżesz przykazał takie kamionować; a ty co mówisz?
6 เต ตมปวทิตุํ ปรีกฺษาภิปฺราเยณ วากฺยมิทมฺ อปฺฤจฺฉนฺ กินฺตุ ส ปฺรหฺวีภูย ภูมาวงฺคลฺยา เลขิตุมฺ อารภตฯ
A to mówili kusząc go, aby go mogli oskarżyć. A Jezus schyliwszy się na dół, pisał palcem na ziemi.
7 ตตไสฺต: ปุน: ปุน: ปฺฤษฺฏ อุตฺถาย กถิตวานฺ ยุษฺมากํ มเธฺย โย ชโน นิรปราธี เสอว ปฺรถมมฺ เอนำ ปาษาเณนาหนฺตุฯ
A gdy się go nie przestawali pytać, podniósł się, rzekł do nich: Kto z was jest bez grzechu, niech na nią pierwszy kamieniem rzuci.
8 ปศฺจาตฺ ส ปุนศฺจ ปฺรหฺวีภูย ภูเมา เลขิตุมฺ อารภตฯ
A zasię schyliwszy na dół, pisał na ziemi.
9 ตำ กถํ ศฺรุตฺวา เต สฺวสฺวมนสิ ปฺรโพธํ ปฺราปฺย เชฺยษฺฐานุกฺรมํ เอไกกศ: สรฺเวฺว พหิรคจฺฉนฺ ตโต ยีศุเรกากี ตยกฺตฺโตภวตฺ มธฺยสฺถาเน ทณฺฑายมานา สา โยษา จ สฺถิตาฯ
A gdy oni usłyszeli, będąc od sumienia przekonani, jeden za drugim wychodzili, począwszy od starszych aż do ostatecznych, iż tylko sam Jezus został, a ona niewiasta w pośrodku stojąca.
10 ตตฺปศฺจาทฺ ยีศุรุตฺถาย ตำ วนิตำ วินา กมปฺยปรํ น วิโลกฺย ปฺฤษฺฏวานฺ เห วาเม ตวาปวาทกา: กุตฺร? โกปิ ตฺวำ กึ น ทณฺฑยติ?
A podniósłszy się Jezus i żadnego nie widząc, tylko onę niewiastę, rzekł jej: Niewiasto! gdzież są oni, co na cię skarżyli? Żaden cię nie potępił?
11 สาวทตฺ เห มเหจฺฉ โกปิ น ตทา ยีศุรโวจตฺ นาหมปิ ทณฺฑยามิ ยาหิ ปุน: ปาปํ มาการฺษี: ฯ
A ona niewiasta rzekła: Żaden, Panie! A Jezus jej rzekł: Ani ja ciebie potępiam; idźże, a już więcej nie grzesz.
12 ตโต ยีศุ: ปุนรปิ โลเกภฺย อิตฺถํ กถยิตุมฺ อารภต ชคโตหํ โชฺยติ: สฺวรูโป ย: กศฺจินฺ มตฺปศฺจาท คจฺฉติ ส ติมิเร น ภฺรมิตฺวา ชีวนรูปำ ทีปฺตึ ปฺราปฺสฺยติฯ
Zasię im rzekł Jezus, mówiąc: Jam jest światłość świata; kto mię naśladuje, nie będzie chodził w ciemności, ale będzie miał światłość żywota.
13 ตต: ผิรูศิโน'วาทิษุสฺตฺวํ สฺวารฺเถ สฺวยํ สากฺษฺยํ ททาสิ ตสฺมาตฺ ตว สากฺษฺยํ คฺราหฺยํ น ภวติฯ
I rzekli mu tedy Faryzeuszowie: Ty sam o sobie świadczysz, a świadectwo twoje nie jest prawdziwe.
14 ตทา ยีศุ: ปฺรตฺยุทิตวานฺ ยทฺยปิ สฺวารฺเถ'หํ สฺวยํ สากฺษฺยํ ททามิ ตถาปิ มตฺ สากฺษฺยํ คฺราหฺยํ ยสฺมาทฺ อหํ กุต อาคโตสฺมิ กฺว ยามิ จ ตทหํ ชานามิ กินฺตุ กุต อาคโตสฺมิ กุตฺร คจฺฉามิ จ ตทฺ ยูยํ น ชานีถฯ
Odpowiedział Jezus i rzekł im: Chociaż ja świadczę sam o sobie, jednak prawdziwe jest świadectwo moje; bo wiem, skądem przyszedł i dokąd idę; lecz wy nie wiecie, skądem przyszedł i dokąd idę.
15 ยูยํ เลากิกํ วิจารยถ นาหํ กิมปิ วิจารยามิฯ
Wy według ciała sądzicie; ale ja nikogo nie sądzę.
16 กินฺตุ ยทิ วิจารยามิ ตรฺหิ มม วิจาโร คฺรหีตโวฺย ยโตหมฺ เอกากี นาสฺมิ เปฺรรยิตา ปิตา มยา สห วิทฺยเตฯ
A choćbym i ja sądził, sąd mój jest prawdziwy; bom nie jest sam, ale ja i który mię posłał, Ojciec.
17 ทฺวโย รฺชนโย: สากฺษฺยํ คฺรหณียํ ภวตีติ ยุษฺมากํ วฺยวสฺถาคฺรนฺเถ ลิขิตมสฺติฯ
W zakonie waszym napisane jest: Iż dwojga ludzi świadectwo prawdziwe jest.
18 อหํ สฺวารฺเถ สฺวยํ สากฺษิตฺวํ ททามิ ยศฺจ มม ตาโต มำ เปฺรริตวานฺ โสปิ มทรฺเถ สากฺษฺยํ ททาติฯ
Jam jest, który sam o sobie świadczę; świadczy o mnie i ten, który mię posłał, Ojciec.
19 ตทา เต'ปฺฤจฺฉนฺ ตว ตาต: กุตฺร? ตโต ยีศุ: ปฺรตฺยวาทีทฺ ยูยํ มำ น ชานีถ มตฺปิตรญฺจ น ชานีถ ยทิ มามฺ อกฺษาสฺยต ตรฺหิ มม ตาตมปฺยกฺษาสฺยตฯ
Tedy mu rzekli: Gdzież jest ten twój Ojciec? Odpowiedział Jezus: Ani mnie znacie, ani Ojca mego; byście mnie znali, i Ojca byście mego znali.
20 ยีศุ รฺมนฺทิร อุปทิศฺย ภณฺฑาคาเร กถา เอตา อกถยตฺ ตถาปิ ตํ ปฺรติ โกปิ กรํ โนทโตลยตฺฯ
Te słowa mówił Jezus w skarbnicy, ucząc w kościele, a żaden go nie pojmał; bo jeszcze była nie przyszła godzina jego.
21 ตต: ปรํ ยีศุ: ปุนรุทิตวานฺ อธุนาหํ คจฺฉามิ ยูยํ มำ คเวษยิษฺยถ กินฺตุ นิไช: ปาไป รฺมริษฺยถ ยตฺ สฺถานมฺ อหํ ยาสฺยามิ ตตฺ สฺถานมฺ ยูยํ ยาตุํ น ศกฺษฺยถฯ
Rzekł im tedy zasię Jezus: Ja idę, i będziecie mię szukać, a w grzechu waszym pomrzecie; gdzie ja idę, wy przyjść nie możecie.
22 ตทา ยิหูทียา: ปฺราโวจนฺ กิมยมฺ อาตฺมฆาตํ กริษฺยติ? ยโต ยตฺ สฺถานมฺ อหํ ยาสฺยามิ ตตฺ สฺถานมฺ ยูยํ ยาตุํ น ศกฺษฺยถ อิติ วากฺยํ พฺรวีติฯ
Mówili tedy Żydowie: Alboż się sam zabije, że mówi: Gdzie ja idę, wy przyjść nie możecie?
23 ตโต ยีศุเสฺตภฺย: กถิตวานฺ ยูยมฺ อธ: สฺถานียา โลกา อหมฺ อูรฺทฺวฺวสฺถานีย: ยูยมฺ เอตชฺชคตฺสมฺพนฺธียา อหมฺ เอตชฺชคตฺสมฺพนฺธีโย นฯ
I rzekł do nich: Wyście z niskości, a jam z wysokości; wyście z tego świata, a jam zasię nie jest z tego świata.
24 ตสฺมาตฺ กถิตวานฺ ยูยํ นิไช: ปาไป รฺมริษฺยถ ยโตหํ ส ปุมานฺ อิติ ยทิ น วิศฺวสิถ ตรฺหิ นิไช: ปาไป รฺมริษฺยถฯ
Przetomci wam powiedział, iż pomrzecie w grzechach waszych; bo jeźli nie wierzycie, żem ja jest, pomrzecie w grzechach waszych.
25 ตทา เต 'ปฺฤจฺฉนฺ กสฺตฺวํ? ตโต ยีศุ: กถิตวานฺ ยุษฺมากํ สนฺนิเธา ยสฺย ปฺรสฺตาวมฺ อา ปฺรถมาตฺ กโรมิ เสอว ปุรุโษหํฯ
Tedy mu rzekli: Któżeś ty jest? I rzekł im Jezus: To, co wam z początku powiadam.
26 ยุษฺมาสุ มยา พหุวากฺยํ วกฺตฺตวฺยํ วิจารยิตวฺยญฺจ กินฺตุ มตฺเปฺรรยิตา สตฺยวาที ตสฺย สมีเป ยทหํ ศฺรุตวานฺ ตเทว ชคเต กถยามิฯ
Wieleć mam o was mówić i sądzić; ale ten, który mię posłał, jest prawdziwy, a ja, com od niego słyszał, to mówię na świecie.
27 กินฺตุ ส ชนเก วากฺยมิทํ โปฺรกฺตฺตวานฺ อิติ เต นาพุธฺยนฺตฯ
Ale nie zrozumieli, że im o Ojcu mówił.
28 ตโต ยีศุรกถยทฺ ยทา มนุษฺยปุตฺรมฺ อูรฺทฺวฺว อุตฺถาปยิษฺยถ ตทาหํ ส ปุมานฺ เกวล: สฺวยํ กิมปิ กรฺมฺม น กโรมิ กินฺตุ ตาโต ยถา ศิกฺษยติ ตทนุสาเรณ วากฺยมิทํ วทามีติ จ ยูยํ ชฺญาตุํ ศกฺษฺยถฯ
Przetoż im rzekł Jezus: Gdy wywyższycie Syna człowieczego, tedy poznacie, żem ja jest, a sam od siebie nic nie uczynię, ale jako mię nauczył Ojciec mój, tak mówię.
29 มตฺเปฺรรยิตา ปิตา มามฺ เอกากินํ น ตฺยชติ ส มยา สารฺทฺธํ ติษฺฐติ ยโตหํ ตทภิมตํ กรฺมฺม สทา กโรมิฯ
A ten, który mię posłał, ze mną jest; nie zostawił mię samego Ojciec; bo co mu się podoba, to ja zawsze czynię.
30 ตทา ตไสฺยตานิ วากฺยานิ ศฺรุตฺวา พหุวสฺตาสฺมินฺ วฺยศฺวสนฺฯ
To gdy on mówił, wiele ich weń uwierzyło.
31 เย ยิหูทียา วฺยศฺวสนฺ ยีศุเสฺตโภฺย'กถยตฺ
Tedy mówił Jezus do tych Żydów, co mu uwierzyli: Jeźli wy zostaniecie w słowie mojem, prawdziwie uczniami moimi będziecie;
32 มม วาเกฺย ยทิ ยูยมฺ อาสฺถำ กุรุถ ตรฺหิ มม ศิษฺยา ภูตฺวา สตฺยตฺวํ ชฺญาสฺยถ ตต: สตฺยตยา ยุษฺมากํ โมกฺโษ ภวิษฺยติฯ
Poznacie prawdę, a prawda was wyswobodzi.
33 ตทา เต ปฺรตฺยวาทิษุ: วยมฺ อิพฺราหีโม วํศ: กทาปิ กสฺยาปิ ทาสา น ชาตาสฺตรฺหิ ยุษฺมากํ มุกฺตฺติ รฺภวิษฺยตีติ วากฺยํ กถํ พฺรวีษิ?
I odpowiedzieli mu: Myśmy nasienie Abrahamowe, a nigdyśmy nie służyli nikomu; jakoż ty mówisz: Iż wolnymi będziecie.
34 ตทา ยีศุ: ปฺรตฺยวททฺ ยุษฺมานหํ ยถารฺถตรํ วทามิ ย: ปาปํ กโรติ ส ปาปสฺย ทาส: ฯ
Odpowiedział im Jezus: Zaprawdę, zaprawdę, powiadam wam, iż wszelki, kto czyni grzech, sługą jest grzechu.
A sługać nie mieszka w domu na wieki, ale Syn mieszka na wieki. (aiōn g165)
36 อต: ปุโตฺร ยทิ ยุษฺมานฺ โมจยติ ตรฺหิ นิตานฺตเมว มุกฺตฺตา ภวิษฺยถฯ
A przetoż jeźli was Syn wyswobodzi, prawdziwie wolnymi będziecie.
37 ยุยมฺ อิพฺราหีโม วํศ อิตฺยหํ ชานามิ กินฺตุ มม กถา ยุษฺมากมฺ อนฺต: กรเณษุ สฺถานํ น ปฺราปฺนุวนฺติ ตสฺมาทฺเธโต รฺมำ หนฺตุมฺ อีหเธฺวฯ
Wiem, żeście nasienie Abrahamowe; lecz szukacie, abyście mię zabili, iż mowa moja nie ma u was miejsca.
38 อหํ สฺวปิตุ: สมีเป ยทปศฺยํ ตเทว กถยามิ ตถา ยูยมปิ สฺวปิตุ: สมีเป ยทปศฺยต ตเทว กุรุเธฺวฯ
Ja com widział u Ojca mego, powiadam, a wy też to, coście widzieli u ojca waszego, czynicie.
39 ตทา เต ปฺรตฺยโวจนฺ อิพฺราหีมฺ อสฺมากํ ปิตา ตโต ยีศุรกถยทฺ ยทิ ยูยมฺ อิพฺราหีม: สนฺตานา อภวิษฺยต ตรฺหิ อิพฺราหีม อาจารณวทฺ อาจริษฺยตฯ
Odpowiedzieli mu i rzekli: Ojciec nasz jest Abraham. Rzekł im Jezus: Byście byli synami Abrahamowymi, czynilibyście uczynki Abrahamowe.
40 อีศฺวรสฺย มุขาตฺ สตฺยํ วากฺยํ ศฺรุตฺวา ยุษฺมานฺ ชฺญาปยามิ โยหํ ตํ มำ หนฺตุํ เจษฺฏเธฺว อิพฺราหีมฺ เอตาทฺฤศํ กรฺมฺม น จการฯ
Ale teraz szukacie, byście mię zabili, człowieka tego, którym wam prawdę mówił, którąm słyszał od Boga; tego Abraham nie czynił.
41 ยูยํ สฺวสฺวปิตุ: กรฺมฺมาณิ กุรุถ ตทา ไตรุกฺตฺตํ น วยํ ชารชาตา อสฺมากมฺ เอเกอว ปิตาสฺติ ส เอเวศฺวร:
Wy czynicie uczynki ojca waszego. Rzekli mu tedy: My z nierządu nie jesteśmy spłodzeni, jednegoż Ojca mamy, Boga.
42 ตโต ยีศุนา กถิตมฺ อีศฺวโร ยทิ ยุษฺมากํ ตาโตภวิษฺยตฺ ตรฺหิ ยูยํ มยิ เปฺรมากริษฺยต ยโตหมฺ อีศฺวรานฺนิรฺคตฺยาคโตสฺมิ สฺวโต นาคโตหํ ส มำ ปฺราหิโณตฺฯ
Tedy im rzekł Jezus: Być był Bóg Ojcem waszym, tedy byście mię miłowali, gdyżem ja od Boga wyszedł i przyszedłem, anim sam od siebie przyszedł, ale mię on posłał.
43 ยูยํ มม วากฺยมิทํ น พุธฺยเธฺว กุต: ? ยโต ยูยํ มโมปเทศํ โสฒุํ น ศกฺนุถฯ
Przeczże tej powieści mojej nie pojmujecie? przeto, iż nie możecie słuchać mowy mojej.
44 ยูยํ ไศตานฺ ปิตุ: สนฺตานา เอตสฺมาทฺ ยุษฺมากํ ปิตุรภิลาษํ ปูรยถ ส อา ปฺรถมาตฺ นรฆาตี ตทนฺต: สตฺยตฺวสฺย เลโศปิ นาสฺติ การณาทต: ส สตฺยตายำ นาติษฺฐตฺ ส ยทา มฺฤษา กถยติ ตทา นิชสฺวภาวานุสาเรไณว กถยติ ยโต ส มฺฤษาภาษี มฺฤโษตฺปาทกศฺจฯ
Wyście z ojca dyjabła i pożądliwości ojca waszego czynić chcecie; onci był mężobójcą od początku i w prawdzie nie został, bo w nim prawdy nie masz: gdy mówi kłamstwo, z swego własnego mówi, iż jest kłamcą i ojcem kłamstwa.
45 อหํ ตถฺยวากฺยํ วทามิ การณาทสฺมาทฺ ยูยํ มำ น ปฺรตีถฯ
A ja, że prawdę mówię, nie wierzycie mi.
46 มยิ ปาปมสฺตีติ ปฺรมาณํ ยุษฺมากํ โก ทาตุํ ศกฺโนติ? ยทฺยหํ ตถฺยวากฺยํ วทามิ ตรฺหิ กุโต มำ น ปฺรติถ?
Któż mię z was obwini z grzechu? Jeźliż prawdę mówię, przeczże wy mi nie wierzycie?
47 ย: กศฺจน อีศฺวรีโย โลก: ส อีศฺวรียกถายำ มโน นิธตฺเต ยูยมฺ อีศฺวรียโลกา น ภวถ ตนฺนิทานาตฺ ตตฺร น มนำสิ นิธเทฺวฯ
Ktoć z Boga jest, słów Bożych słucha; dlatego wy nie słuchacie, że z Boga nie jesteście.
48 ตทา ยิหูทียา: ปฺรตฺยวาทิษุ: ตฺวเมก: โศมิโรณีโย ภูตคฺรสฺตศฺจ วยํ กิมิทํ ภทฺรํ นาวาทิษฺม?
Odpowiedzieli tedy Żydowie i rzekli mu: Izali my nie dobrze mówimy, żeś ty jest Samarytanin i dyjabelstwo masz?
49 ตโต ยีศุ: ปฺรตฺยวาทีตฺ นาหํ ภูตคฺรสฺต: กินฺตุ นิชตาตํ สมฺมเนฺย ตสฺมาทฺ ยูยํ มามฺ อปมนฺยเธฺวฯ
Odpowiedział Jezus: Jać dyjabelstwa nie mam, ale czczę Ojca mego; a wyście mię nie uczcili.
50 อหํ สฺวสุขฺยาตึ น เจษฺเฏ กินฺตุ เจษฺฏิตา วิจารยิตา จาปร เอก อาเสฺตฯ
Jać nie szukam chwały mojej; jest ten, który szuka i sądzi.
51 อหํ ยุษฺมภฺยมฺ อตีว ยถารฺถํ กถยามิ โย นโร มทียํ วาจํ มนฺยเต ส กทาจน นิธนํ น ทฺรกฺษฺยติฯ (aiōn g165)
Zaprawdę, zaprawdę powiadam wam: Jeźli kto słowa moje zachowywać będzie, śmierci nie ogląda na wieki. (aiōn g165)
52 ยิหูทียาสฺตมวทนฺ ตฺวํ ภูตคฺรสฺต อิตีทานีมฺ อไวษฺมฯ อิพฺราหีมฺ ภวิษฺยทฺวาทินญฺจ สรฺเวฺว มฺฤตา: กินฺตุ ตฺวํ ภาษเส โย นโร มม ภารตีํ คฺฤหฺลาติ ส ชาตุ นิธานาสฺวาทํ น ลปฺสฺยเตฯ (aiōn g165)
Tedy mu rzekli Żydowie: Terażeśmy poznali, że dyjabelstwo masz, Abraham umarł i prorocy, a ty powiadasz: Jeźli kto słowa moje zachowywać będzie, śmierci nie skosztuje na wieki; (aiōn g165)
53 ตรฺหิ ตฺวํ กิมฺ อสฺมากํ ปูรฺวฺวปุรุษาทฺ อิพฺราหีโมปิ มหานฺ? ยสฺมาตฺ โสปิ มฺฤต: ภวิษฺยทฺวาทิโนปิ มฺฤตา: ตฺวํ สฺวํ กํ ปุมำสํ มนุเษ?
Izaś ty nie większy nad ojca naszego Abrahama, który umarł? i prorocy pomarli; kimże się ty wżdy czynisz?
54 ยีศุ: ปฺรตฺยโวจทฺ ยทฺยหํ สฺวํ สฺวยํ สมฺมเนฺย ตรฺหิ มม ตตฺ สมฺมนนํ กิมปิ น กินฺตุ มม ตาโต ยํ ยูยํ สฺวียมฺ อีศฺวรํ ภาษเธฺว เสอว มำ สมฺมนุเตฯ
Odpowiedział Jezus: Jeźli się ja sam chwalę, chwała moja nic nie jest. Jestci Ojciec mój, który mię chwali, o którym wy powiadacie, że jest Bogiem waszym.
55 ยูยํ ตํ นาวคจฺฉถ กินฺตฺวหํ ตมวคจฺฉามิ ตํ นาวคจฺฉามีติ วากฺยํ ยทิ วทามิ ตรฺหิ ยูยมิว มฺฤษาภาษี ภวามิ กินฺตฺวหํ ตมวคจฺฉามิ ตทากฺษามปิ คฺฤหฺลามิฯ
Lecz go nie znacie, a ja go znam; i jeźlibym rzekł, że go nie znam, byłbym podobnym wam, kłamcą; ale go znam i słowa jego zachowuję.
56 ยุษฺมากํ ปูรฺวฺวปุรุษ อิพฺราหีมฺ มม สมยํ ทฺรษฺฏุมฺ อตีวาวาญฺฉตฺ ตนฺนิรีกฺษฺยานนฺทจฺจฯ
Abraham, ojciec wasz, z radością żądał, aby oglądał dzień mój, i oglądał i radował się.
57 ตทา ยิหูทียา อปฺฤจฺฉนฺ ตว วย: ปญฺจาศทฺวตฺสรา น ตฺวํ กิมฺ อิพฺราหีมมฺ อทฺรากฺษี: ?
Tedy rzekli Żydowie do niego: Pięćdziesiąt lat jeszcze nie masz, a Abrahamaś widział?
58 ยีศุ: ปฺรตฺยวาทีทฺ ยุษฺมานหํ ยถารฺถตรํ วทามิ อิพฺราหีโม ชนฺมน: ปูรฺวฺวกาลมารภฺยาหํ วิเทฺยฯ
Rzekł im Jezus: Zaprawdę, zaprawdę powiadam wam: Pierwej niż Abraham był, jam jest.
59 ตทา เต ปาษาณานฺ อุตฺโตลฺย ตมาหนฺตุมฺ อุทยจฺฉนฺ กินฺตุ ยีศุ รฺคุปฺโต มนฺติราทฺ พหิรฺคตฺย เตษำ มเธฺยน ปฺรสฺถิตวานฺฯ
Porwali tedy kamienie, aby nań ciskali; lecz Jezus schronił się, i wyszedł z kościoła, przechodząc przez pośrodek ich, i tak uszedł.
