మథిః 12
1 అనన్తరం యీశు ర్విశ్రామవారే శ్స్యమధ్యేన గచ్ఛతి, తదా తచ్ఛిష్యా బుభుక్షితాః సన్తః శ్స్యమఞ్జరీశ్ఛత్వా ఛిత్వా ఖాదితుమారభన్త|
During that period of time, on a (Sabbath/Jewish day of rest), Jesus [and we] disciples were walking through some grain fields. And because we were hungry, we began to pick some of the heads of grain and eat them. [The laws of Moses permitted people to do that if they were hungry].
2 తద్ విలోక్య ఫిరూశినో యీశుం జగదుః, పశ్య విశ్రామవారే యత్ కర్మ్మాకర్త్తవ్యం తదేవ తవ శిష్యాః కుర్వ్వన్తి|
Some Pharisees saw us [do what they considered to be work]. So they said to Jesus, [accusing him], “Look! Your disciples are doing [work] that is not permitted [in our] laws [PRS] [for us] to do on our day of rest!”
3 స తాన్ ప్రత్యావదత, దాయూద్ తత్సఙ్గినశ్చ బుభుక్షితాః సన్తో యత్ కర్మ్మాకుర్వ్వన్ తత్ కిం యుష్మాభి ర్నాపాఠి?
[Jesus wanted to show them that the record in the Scriptures indicated that God permitted people to disobey certain religious laws when they needed food]. [So] he said to them, “[It is written] {[Someone wrote]} [in the Scriptures] [RHQ] what [our revered ancestor King] David did when he and the men with him were hungry. You have read about that, ([but you do not think about what it implies!/so why do you not think about what it implies]?) [RHQ]
4 యే దర్శనీయాః పూపాః యాజకాన్ వినా తస్య తత్సఙ్గిమనుజానాఞ్చాభోజనీయాస్త ఈశ్వరావాసం ప్రవిష్టేన తేన భుక్తాః|
David entered the big tent [where they worshipped] God [and asked for some food. The high priest gave him] the bread that had been {they had} presented [to God]. According to the laws [of Moses], only priests were permitted to eat that bread, but David and the men who were with him ate it. And [God did not consider that what they did was wrong]
5 అన్యచ్చ విశ్రామవారే మధ్యేమన్దిరం విశ్రామవారీయం నియమం లఙ్వన్తోపి యాజకా నిర్దోషా భవన్తి, శాస్త్రమధ్యే కిమిదమపి యుష్మాభి ర్న పఠితం?
Also, think about the laws that [Moses wrote] [RHQ]. He said that [even though] the priests, [by working] in the Temple on our Jewish day of rest, are not obeying the Jewish day of rest [laws], they are not guilty. You have surely read that, [but you do not understand what it means].
6 యుష్మానహం వదామి, అత్ర స్థానే మన్దిరాదపి గరీయాన్ ఏక ఆస్తే|
Note this: [God allows men to work in] the Temple [on our rest day because that work must be done. But in addition, I] tell you that [I have] more [authority than the authority of] the Temple. So, it is more important for you to obey my teachings than to obey your traditions about our rest day.
7 కిన్తు దయాయాం మే యథా ప్రీతి ర్న తథా యజ్ఞకర్మ్మణి| ఏతద్వచనస్యార్థం యది యుయమ్ అజ్ఞాసిష్ట తర్హి నిర్దోషాన్ దోషిణో నాకార్ష్ట|
[You should think about] these words [of God in the Scriptures]: ‘I want you to [act] mercifully toward people, and not [just] offer sacrifices.’ If you understood what that means, you would not condemn [my disciples], who have done no wrong.
8 అన్యచ్చ మనుజసుతో విశ్రామవారస్యాపి పతిరాస్తే|
[And I want you to know that] I, the one who came from heaven, have [the] authority [to determine what is right for my disciples to do on] the days of rest.”
9 అనన్తరం స తత్స్థానాత్ ప్రస్థాయ తేషాం భజనభవనం ప్రవిష్టవాన్, తదానీమ్ ఏకః శుష్కకరామయవాన్ ఉపస్థితవాన్|
After Jesus left there [that day], he went into a building where we Jews worship God.
10 తతో యీశుమ్ అపవదితుం మానుషాః పప్రచ్ఛుః, విశ్రామవారే నిరామయత్వం కరణీయం న వా?
[He saw] a man with a shriveled hand there. [The Pharisees thought that Jesus would be disobeying the tradition about not working on the day of rest if he healed the man, so one of] them asked him, “Does [God] permit [us] to heal [people] on our day of rest?” [They asked that question] so that they might accuse him [if he healed someone] (on the Sabbath/on the Jewish rest day).
11 తేన స ప్రత్యువాచ, విశ్రామవారే యది కస్యచిద్ అవి ర్గర్త్తే పతతి, తర్హి యస్తం ఘృత్వా న తోలయతి, ఏతాదృశో మనుజో యుష్మాకం మధ్యే క ఆస్తే?
He replied to them, “Would anyone among you who has [only] one sheep that falls into a hole (on the Sabbath/on the Jewish rest day) [just leave it there] [RHQ]? [Certainly not]! You would take hold of it and lift it out right away, [and that would be acceptable work on our day of rest, too]
12 అవే ర్మానవః కిం నహి శ్రేయాన్? అతో విశ్రామవారే హితకర్మ్మ కర్త్తవ్యం|
[Because] sheep are valuable, [their owners may work on our day of rest in order to rescue them. So, because] people are more valuable than sheep, it is certainly right for us to do something good [by healing another person any day, including] our day of rest!”
13 అనన్తరం స తం మానవం గదితవాన్, కరం ప్రసారయ; తేన కరే ప్రసారితే సోన్యకరవత్ స్వస్థోఽభవత్|
Then he said to the man, “Stretch out your [withered] hand!” The man stretched it out, and it became normal like the other hand!
14 తదా ఫిరూశినో బహిర్భూయ కథం తం హనిష్యామ ఇతి కుమన్త్రణాం తత్ప్రాతికూల్యేన చక్రుః|
Then the Pharisees left [the meeting house. They were worried that the people would reject their traditions and would accept Jesus’ teaching instead. So] they met together to plan how they could kill him.
15 తతో యీశుస్తద్ విదిత్వా స్థనాన్తరం గతవాన్; అన్యేషు బహునరేషు తత్పశ్చాద్ గతేషు తాన్ స నిరామయాన్ కృత్వా ఇత్యాజ్ఞాపయత్,
Because Jesus knew [that the Pharisees were plotting to kill him], he [took us disciples and] went away from there. Crowds, [including many sick people], followed him, [wanting him to heal them], and he healed them all.
16 యూయం మాం న పరిచాయయత|
But he told them firmly that they should not tell [other people yet] who he was.
17 తస్మాత్ మమ ప్రీయో మనోనీతో మనసస్తుష్టికారకః| మదీయః సేవకో యస్తు విద్యతే తం సమీక్షతాం| తస్యోపరి స్వకీయాత్మా మయా సంస్థాపయిష్యతే| తేనాన్యదేశజాతేషు వ్యవస్థా సంప్రకాశ్యతే|
[By acting humbly like that] he fulfilled what was written by Isaiah the prophet {what Isaiah the prophet wrote} [long ago about the Messiah]. [Isaiah wrote] that God said:
18 కేనాపి న విరోధం స వివాదఞ్చ కరిష్యతి| న చ రాజపథే తేన వచనం శ్రావయిష్యతే|
Take note of my servant whom I have chosen, the one whom I love and with whom I am pleased. I will put my Spirit in him, and he will proclaim that [God] will judge the non-Jews justly.
19 వ్యవస్థా చలితా యావత్ నహి తేన కరిష్యతే| తావత్ నలో విదీర్ణోఽపి భంక్ష్యతే నహి తేన చ| తథా సధూమవర్త్తిఞ్చ న స నిర్వ్వాపయిష్యతే|
He will not quarrel [with people], neither will he shout. He will not [teach with] a loud voice in the [main] streets.
20 ప్రత్యాశాఞ్చ కరిష్యన్తి తన్నామ్ని భిన్నదేశజాః|
Until he has justly judged [the people who trust in him and] has declared them not guilty, he will not destroy [anyone who is weak like] a smashed stalk [MET], nor will he silence [anyone who is as helpless as] a smoldering [linen] wick [MET, DOU].
21 యాన్యేతాని వచనాని యిశయియభవిష్యద్వాదినా ప్రోక్తాన్యాసన్, తాని సఫలాన్యభవన్|
As a result, the non-Jews will confidently expect [that he will do great things for them].
22 అనన్తరం లోకై స్తత్సమీపమ్ ఆనీతో భూతగ్రస్తాన్ధమూకైకమనుజస్తేన స్వస్థీకృతః, తతః సోఽన్ధో మూకో ద్రష్టుం వక్తుఞ్చారబ్ధవాన్|
One day when Jesus was at home, [some men] brought to [Jesus] a man [who, because of being] controlled by a demon {a demon controlled him}, was blind and unable to speak. [Jesus] healed him [by expelling the demon]. As a result, the man [began to] talk and [was able to] see.
23 అనేన సర్వ్వే విస్మితాః కథయాఞ్చక్రుః, ఏషః కిం దాయూదః సన్తానో నహి?
All the crowd [who saw it] marveled. They began asking [each other], “Could this man be the [Messiah, the] descendant of [King] David, [whom we have been expecting]?”
24 కిన్తు ఫిరూశినస్తత్ శ్రుత్వా గదితవన్తః, బాల్సిబూబ్నామ్నో భూతరాజస్య సాహాయ్యం వినా నాయం భూతాన్ త్యాజయతి|
Because the Pharisees [and the men who taught the Jewish laws] heard [that the people thought that Jesus might be the Messiah because he had expelled the demon], they said, “[It is not God, but] Beelzebub, the ruler of the demons, who enables [this man] to expel demons [from people!]”
25 తదానీం యీశుస్తేషామ్ ఇతి మానసం విజ్ఞాయ తాన్ అవదత్ కిఞ్చన రాజ్యం యది స్వవిపక్షాద్ భిద్యతే, తర్హి తత్ ఉచ్ఛిద్యతే; యచ్చ కిఞ్చన నగరం వా గృహం స్వవిపక్షాద్ విభిద్యతే, తత్ స్థాతుం న శక్నోతి|
But Jesus knew what [the Pharisees] were thinking [and saying]. So, [in order to show them that what they said did not make sense], he said to them, “If [the people in] [MTY] one nation fight against each other, [they] will destroy their nation {their nation will be destroyed}. If [people who live in] the same city or house fight each other, they will certainly not remain [as one group or family].
26 తద్వత్ శయతానో యది శయతానం బహిః కృత్వా స్వవిపక్షాత్ పృథక్ పృథక్ భవతి, తర్హి తస్య రాజ్యం కేన ప్రకారేణ స్థాస్యతి?
[Similarly], if Satan were expelling his own [demons] [MTY], [it would be as though] he was fighting against himself. (His kingdom would not continue!/How could his kingdom continue?) [RHQ] His rule over them would [certainly] not last!
27 అహఞ్చ యది బాల్సిబూబా భూతాన్ త్యాజయామి, తర్హి యుష్మాకం సన్తానాః కేన భూతాన్ త్యాజయన్తి? తస్మాద్ యుష్మాకమ్ ఏతద్విచారయితారస్త ఏవ భవిష్యన్తి|
Furthermore, if [it is true that] Satan enables me to expel demons, is it also true that your disciples [who] expel demons [do so] by [Satan’s] power [RHQ]? [No] So they will show you that you [are not thinking logically].
28 కిన్తవహం యదీశ్వరాత్మనా భూతాన్ త్యాజయామి, తర్హీశ్వరస్య రాజ్యం యుష్మాకం సన్నిధిమాగతవత్|
But because it is God’s Spirit who [enables] me to expel demons, [that proves that the power of] God to rule [people’s lives] has come to you.
29 అన్యఞ్చ కోపి బలవన్త జనం ప్రథమతో న బద్వ్వా కేన ప్రకారేణ తస్య గృహం ప్రవిశ్య తద్ద్రవ్యాది లోఠయితుం శక్నోతి? కిన్తు తత్ కృత్వా తదీయగృస్య ద్రవ్యాది లోఠయితుం శక్నోతి|
[I will illustrate why I am able to expel demons]. (A person cannot go into the house of a strong man) [RHQ] [But if he ties up the strong man], then he will be able to steal [the things in that man’s] house.
30 యః కశ్చిత్ మమ స్వపక్షీయో నహి స విపక్షీయ ఆస్తే, యశ్చ మయా సాకం న సంగృహ్లాతి, స వికిరతి|
[No one can be neutral]. Those who do not acknowledge [that the Holy Spirit enables] me [to expel demons] are opposing me, and those who do not gather [people to become] my [disciples] are causing [those people] to [DOU] go away [from me].
31 అతఏవ యుష్మానహం వదామి, మనుజానాం సర్వ్వప్రకారపాపానాం నిన్దాయాశ్చ మర్షణం భవితుం శక్నోతి, కిన్తు పవిత్రస్యాత్మనో విరుద్ధనిన్దాయా మర్షణం భవితుం న శక్నోతి|
You [are saying that it is not the Holy Spirit who is enabling me to expel demons]. So I will say this to you: [If] those who offend and slander other people in any way are [then sorry and ask God to forgive them, God] will forgive them. But people who discredit what the Holy Spirit does will not be forgiven {[God] will not forgive [people] who discredit what the Holy Spirit does}.
32 యో మనుజసుతస్య విరుద్ధాం కథాం కథయతి, తస్యాపరాధస్య క్షమా భవితుం శక్నోతి, కిన్తు యః కశ్చిత్ పవిత్రస్యాత్మనో విరుద్ధాం కథాం కథయతి నేహలోకే న ప్రేత్య తస్యాపరాధస్య క్షమా భవితుం శక్నోతి| (aiōn g165)
[God is willing to] forgive people who criticize [me], the One who came from heaven. But I [warn you that] those who say evil things about what the Holy Spirit [does] will not be forgiven {[God] will not forgive people who speak evil words about what the Holy Spirit [does]}. They will not be forgiven {[He] will not forgive them} now, and they will never be forgiven {[he] will never forgive them}.” (aiōn g165)
33 పాదపం యది భద్రం వదథ, తర్హి తస్య ఫలమపి సాధు వక్తవ్యం, యది చ పాదపం అసాధుం వదథ, తర్హి తస్య ఫలమప్యసాధు వక్తవ్యం; యతః స్వీయస్వీయఫలేన పాదపః పరిచీయతే|
“Think about this: You can know whether [a person is good and what that person says is good, in the same way that you] can know whether a tree [MET] and the fruit it produces [MET] are good. [You can also know whether a person and what that person says is evil in the same way that you can know] whether a tree [MET] and its fruit [MET] are blighted. You can know whether a tree is good by [seeing] its fruit, and similarly [people can know the evil character of you Pharisees by listening to your accusations against me].
34 రే భుజగవంశా యూయమసాధవః సన్తః కథం సాధు వాక్యం వక్తుం శక్ష్యథ? యస్మాద్ అన్తఃకరణస్య పూర్ణభావానుసారాద్ వదనాద్ వచో నిర్గచ్ఛతి|
[What] you [teach harms people spiritually like poisonous] snakes [harm them physically] [MET]! You are not able to speak good things because you are evil [RHQ]. Evil people [SYN] [like you] speak what comes from all that is in their (inner beings/hearts).
35 తేన సాధుర్మానవోఽన్తఃకరణరూపాత్ సాధుభాణ్డాగారాత్ సాధు ద్రవ్యం నిర్గమయతి, అసాధుర్మానుషస్త్వసాధుభాణ్డాగారాద్ అసాధువస్తూని నిర్గమయతి|
Good people [speak good things. That is like] taking good things out of buildings where they are stored. But evil people [speak evil things. That is like] taking evil things out of buildings where they are stored.
36 కిన్త్వహం యుష్మాన్ వదామి, మనుజా యావన్త్యాలస్యవచాంసి వదన్తి, విచారదినే తదుత్తరమవశ్యం దాతవ్యం,
I tell you that on the day when God judges [MTY], he will make people recall every useless word they have spoken, [and he will judge them accordingly].
37 యతస్త్వం స్వీయవచోభి ర్నిరపరాధః స్వీయవచోభిశ్చ సాపరాధో గణిష్యసే|
Based on the words that you have spoken, [God] will [either] declare that you are righteous based on the words that you have spoken, or [else] he will condemn you.”
38 తదానీం కతిపయా ఉపాధ్యాయాః ఫిరూశినశ్చ జగదుః, హే గురో వయం భవత్తః కిఞ్చన లక్ష్మ దిదృక్షామః|
Then some of the Pharisees and men who taught the [Jewish] laws responded [to what Jesus was teaching] by saying to him, “Teacher, we want to see you [perform] a miracle [that would prove to us that God sent you].”
39 తదా స ప్రత్యుక్తవాన్, దుష్టో వ్యభిచారీ చ వంశో లక్ష్మ మృగయతే, కిన్తు భవిష్యద్వాదినో యూనసో లక్ష్మ విహాయాన్యత్ కిమపి లక్ష్మ తే న ప్రదర్శయిష్యన్తే|
Then Jesus said to them, “[You] people [have already seen me perform miracles], but you are evil, and you do not faithfully worship God [MET]! You want [me to perform] a miracle [that would prove to you that God sent me], but [God will enable] you to see only one miracle. It will be [like] what happened to Jonah the prophet [MET].
40 యతో యూనమ్ యథా త్ర్యహోరాత్రం బృహన్మీనస్య కుక్షావాసీత్, తథా మనుజపుత్రోపి త్ర్యహోరాత్రం మేదిన్యా మధ్యే స్థాస్యతి|
Jonah was in the stomach of a huge fish for three days and nights [before God caused him to live again]. Similarly, for three days and nights I, the one who came from heaven, will be in a place [where dead people are, and then God will cause me to live again].
41 అపరం నీనివీయా మానవా విచారదిన ఏతద్వంశీయానాం ప్రతికూలమ్ ఉత్థాయ తాన్ దోషిణః కరిష్యన్తి, యస్మాత్తే యూనస ఉపదేశాత్ మనాంసి పరావర్త్తయాఞ్చక్రిరే, కిన్త్వత్ర యూనసోపి గురుతర ఏక ఆస్తే|
When [God] judges [all people], the people who lived in Nineveh will stand [in front of him] with [you] people who [have seen me perform miracles]. The [people of Nineveh turned from their sinful ways as a result of hearing what] Jonah preached. [Jonah was important, but I], who am more important than Jonah, [have come and preached to you, but you have not turned from your sinful ways. So] when [God] judges [all people, he] will condemn you.
42 పునశ్చ దక్షిణదేశీయా రాజ్ఞీ విచారదిన ఏతద్వంశీయానాం ప్రతికూలముత్థాయ తాన్ దోషిణః కరిష్యతి యతః సా రాజ్ఞీ సులేమనో విద్యాయాః కథాం శ్రోతుం మేదిన్యాః సీమ్న ఆగచ్ఛత్, కిన్తు సులేమనోపి గురుతర ఏకో జనోఽత్ర ఆస్తే|
The queen from [Sheba, South of Israel, who lived long ago, came from a distant region in order to listen to King Solomon teach] many wise things. But now [I], [a man] who [is much] greater [and wiser] than Solomon, am here, [but you have not listened to what I have told you]. So at the time when [God] judges [all people], the queen from [Sheba will stand in front of him, along] with you people, and will condemn you.”
43 అపరం మనుజాద్ బహిర్గతో ఽపవిత్రభూతః శుష్కస్థానేన గత్వా విశ్రామం గవేషయతి, కిన్తు తదలభమానః స వక్తి, యస్మా; నికేతనాద్ ఆగమం, తదేవ వేశ్మ పకావృత్య యామి|
“[Sometimes] when an evil spirit leaves a person, it wanders around in desolate areas, seeking [someone in whom it can] rest. If it does not find anyone,
44 పశ్చాత్ స తత్ స్థానమ్ ఉపస్థాయ తత్ శూన్యం మార్జ్జితం శోభితఞ్చ విలోక్య వ్రజన్ స్వతోపి దుష్టతరాన్ అన్యసప్తభూతాన్ సఙ్గినః కరోతి|
it says [to itself], ‘I will return to the person [MET] in whom I used to live.’ So it goes back [and finds that the Spirit of God is not in control of that] person’s [life. The person’s life is like] a house that has been swept clean and everything put in order [MET], [but it is] empty.
45 తతస్తే తత్ స్థానం ప్రవిశ్య నివసన్తి, తేన తస్య మనుజస్య శేషదశా పూర్వ్వదశాతోతీవాశుభా భవతి, ఏతేషాం దుష్టవంశ్యానామపి తథైవ ఘటిష్యతే|
Then [this evil spirit] goes and gets seven other spirits that are [even] more evil, and they [all] enter [that person] and [begin] living there. [So, although] that person’s condition [was bad] before, it becomes much worse. That is what [you] wicked people who [have heard me teach] will experience.”
46 మానవేభ్య ఏతాసాం కథనాం కథనకాలే తస్య మాతా సహజాశ్చ తేన సాకం కాఞ్చిత్ కథాం కథయితుం వాఞ్ఛన్తో బహిరేవ స్థితవన్తః|
While Jesus was still speaking to the crowds, his mother and his [younger] brothers [arrived]. They stood outside [the house], wanting to speak with him.
47 తతః కశ్చిత్ తస్మై కథితవాన్, పశ్య తవ జననీ సహజాశ్చ త్వయా సాకం కాఞ్చన కథాం కథయితుం కామయమానా బహిస్తిష్ఠన్తి|
Someone said to him, “Your mother and your [younger] brothers are standing outside [the house], wanting to talk to you.”
48 కిన్తు స తం ప్రత్యవదత్, మమ కా జననీ? కే వా మమ సహజాః?
Then Jesus said to the person who told him [that], “([I will tell you something about] my mother and brothers [MET].[/Do you know] who I [consider to be like] my mother and my brothers?)” [MET, RHQ]
49 పశ్చాత్ శిష్యాన్ ప్రతి కరం ప్రసార్య్య కథితవాన్, పశ్య మమ జననీ మమ సహజాశ్చైతే;
He then pointed toward [us] disciples and said, “These are ones [whom I love as much as I love] my mother and my brothers [MET].
50 యః కశ్చిత్ మమ స్వర్గస్థస్య పితురిష్టం కర్మ్మ కురుతే, సఏవ మమ భ్రాతా భగినీ జననీ చ|
Those who do what [God] my Father [who is] in heaven wants, are [as dear to me] [MET] [as] my brother, my sister, or my mother.”
