ਮਥਿਃ 18

1 ਤਦਾਨੀਂ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਾ ਯੀਸ਼ੋਃ ਸਮੀਪਮਾਗਤ੍ਯ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਨ੍ਤਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗਰਾਜ੍ਯੇ ਕਃ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਃ?

On the same occasion the disciples came to Jesus, and asked him, “Who is really the greatest in the kingdom of heaven?”

2 ਤਤੋ ਯੀਸ਼ੁਃ ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰਮੇਕੰ ਬਾਲਕੰ ਸ੍ਵਸਮੀਪਮਾਨੀਯ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਮਧ੍ਯੇ ਨਿਧਾਯ ਜਗਾਦ,

Jesus called a little child to him, and placed it in the middle of them, and then said,

3 ਯੁਸ਼਼੍ਮਾਨਹੰ ਸਤ੍ਯੰ ਬ੍ਰਵੀਮਿ, ਯੂਯੰ ਮਨੋਵਿਨਿਮਯੇਨ ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰਬਾਲਵਤ੍ ਨ ਸਨ੍ਤਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗਰਾਜ੍ਯੰ ਪ੍ਰਵੇਸ਼਼੍ਟੁੰ ਨ ਸ਼ਕ੍ਨੁਥ|

“I tell you, unless you change and become like little children, you will not enter the kingdom of heaven at all.

4 ਯਃ ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ ਏਤਸ੍ਯ ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰਬਾਲਕਸ੍ਯ ਸਮਮਾਤ੍ਮਾਨੰ ਨਮ੍ਰੀਕਰੋਤਿ, ਸਏਵ ਸ੍ਵਰ੍ਗਰਾਜਯੇ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਃ|

Therefore, anyone who will humble themselves like this child – that person will be the greatest in the kingdom of heaven.

5 ਯਃ ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ ਏਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰਬਾਲਕਮੇਕੰ ਮਮ ਨਾਮ੍ਨਿ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਲਾਤਿ, ਸ ਮਾਮੇਵ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਲਾਤਿ|

And anyone who, for the sake of my name, welcomes even one little child like this, is welcoming me.

6 ਕਿਨ੍ਤੁ ਯੋ ਜਨੋ ਮਯਿ ਕ੍ਰੁʼਤਵਿਸ਼੍ਵਾਸਾਨਾਮੇਤੇਸ਼਼ਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰਪ੍ਰਾਣਿਨਾਮ੍ ਏਕਸ੍ਯਾਪਿ ਵਿਧ੍ਨਿੰ ਜਨਯਤਿ, ਕਣ੍ਠਬੱਧਪੇਸ਼਼ਣੀਕਸ੍ਯ ਤਸ੍ਯ ਸਾਗਰਾਗਾਧਜਲੇ ਮੱਜਨੰ ਸ਼੍ਰੇਯਃ|

But, if anyone puts temptation in the way of one of these little ones who believe in me, it would be best for them to be sunk in the depths of the sea with a great millstone hung around their neck.

7 ਵਿਘ੍ਨਾਤ੍ ਜਗਤਃ ਸਨ੍ਤਾਪੋ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ, ਵਿਘ੍ਨੋ(ਅ)ਵਸ਼੍ਯੰ ਜਨਯਿਸ਼਼੍ਯਤੇ, ਕਿਨ੍ਤੁ ਯੇਨ ਮਨੁਜੇਨ ਵਿਘ੍ਨੋ ਜਨਿਸ਼਼੍ਯਤੇ ਤਸ੍ਯੈਵ ਸਨ੍ਤਾਪੋ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ|

Alas for the world because of such temptations! There cannot but be temptations but sorrow awaits the person who does the tempting!

8 ਤਸ੍ਮਾਤ੍ ਤਵ ਕਰਸ਼੍ਚਰਣੋ ਵਾ ਯਦਿ ਤ੍ਵਾਂ ਬਾਧਤੇ, ਤਰ੍ਹਿ ਤੰ ਛਿੱਤ੍ਵਾ ਨਿਕ੍ਸ਼਼ਿਪ, ਦ੍ਵਿਕਰਸ੍ਯ ਦ੍ਵਿਪਦਸ੍ਯ ਵਾ ਤਵਾਨਪ੍ਤਵਹ੍ਨੌ ਨਿਕ੍ਸ਼਼ੇਪਾਤ੍, ਖਞ੍ਜਸ੍ਯ ਵਾ ਛਿੰਨਹਸ੍ਤਸ੍ਯ ਤਵ ਜੀਵਨੇ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ੋ ਵਰੰ| (aiōnios g166)

“If your hand or your foot causes you to sin, cut it off, and throw it away. It would be better for you to enter life maimed or lame, than to have both hands, or both feet, and be thrown into the fire that never goes out. (aiōnios g166)

9 ਅਪਰੰ ਤਵ ਨੇਤ੍ਰੰ ਯਦਿ ਤ੍ਵਾਂ ਬਾਧਤੇ, ਤਰ੍ਹਿ ਤਦਪ੍ਯੁਤ੍ਪਾਵ੍ਯ ਨਿਕ੍ਸ਼਼ਿਪ, ਦ੍ਵਿਨੇਤ੍ਰਸ੍ਯ ਨਰਕਾਗ੍ਨੌ ਨਿਕ੍ਸ਼਼ੇਪਾਤ੍ ਕਾਣਸ੍ਯ ਤਵ ਜੀਵਨੇ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ੋ ਵਰੰ| (Geenna g1067)

If your eye causes you to sin, take it out, and throw it away. It would be better for you to enter the life with only one eye, than to have both eyes and be thrown into the fires of Gehenna. (Geenna g1067)

10 ਤਸ੍ਮਾਦਵਧੱਧੰ, ਏਤੇਸ਼਼ਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰਪ੍ਰਾਣਿਨਾਮ੍ ਏਕਮਪਿ ਮਾ ਤੁੱਛੀਕੁਰੁਤ,

Beware of despising one of these little ones, for in heaven, I tell you, their angels always see the face of my Father who is in heaven.

11 ਯਤੋ ਯੁਸ਼਼੍ਮਾਨਹੰ ਤਥ੍ਯੰ ਬ੍ਰਵੀਮਿ, ਸ੍ਵਰ੍ਗੇ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਦੂਤਾ ਮਮ ਸ੍ਵਰ੍ਗਸ੍ਥਸ੍ਯ ਪਿਤੁਰਾਸ੍ਯੰ ਨਿਤ੍ਯੰ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ| ਏਵੰ ਯੇ ਯੇ ਹਾਰਿਤਾਸ੍ਤਾਨ੍ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤੁੰ ਮਨੁਜਪੁਤ੍ਰ ਆਗੱਛਤ੍|

12 ਯੂਯਮਤ੍ਰ ਕਿੰ ਵਿਵਿੰੱਘ੍ਵੇ? ਕਸ੍ਯਚਿਦ੍ ਯਦਿ ਸ਼ਤੰ ਮੇਸ਼਼ਾਃ ਸਨ੍ਤਿ, ਤੇਸ਼਼ਾਮੇਕੋ ਹਾਰ੍ੱਯਤੇ ਚ, ਤਰ੍ਹਿ ਸ ਏਕੋਨਸ਼ਤੰ ਮੇਸ਼਼ਾਨ੍ ਵਿਹਾਯ ਪਰ੍ੱਵਤੰ ਗਤ੍ਵਾ ਤੰ ਹਾਰਿਤਮੇਕੰ ਕਿੰ ਨ ਮ੍ਰੁʼਗਯਤੇ?

“What think you? If a person owns a hundred sheep, and one of them strays, will the person not leave the ninety-nine on the hills, and go and search for the one that is straying?

13 ਯਦਿ ਚ ਕਦਾਚਿਤ੍ ਤਨ੍ਮੇਸ਼਼ੋੱਦੇਸ਼ੰ ਲਮਤੇ, ਤਰ੍ਹਿ ਯੁਸ਼਼੍ਮਾਨਹੰ ਸਤ੍ਯੰ ਕਥਯਾਮਿ, ਸੋ(ਅ)ਵਿਪਥਗਾਮਿਭ੍ਯ ਏਕੋਨਸ਼ਤਮੇਸ਼਼ੇਭ੍ਯੋਪਿ ਤਦੇਕਹੇਤੋਰਧਿਕਮ੍ ਆਹ੍ਲਾਦਤੇ|

And, if they succeed in finding it, I tell you that they rejoice more over that one sheep than over the ninety-nine which did not stray.

14 ਤਦ੍ਵਦ੍ ਏਤੇਸ਼਼ਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰਪ੍ਰਾਏਨਾਮ੍ ਏਕੋਪਿ ਨਸ਼੍ਯਤੀਤਿ ਯੁਸ਼਼੍ਮਾਕੰ ਸ੍ਵਰ੍ਗਸ੍ਥਪਿਤੁ ਰ੍ਨਾਭਿਮਤਮ੍|

So, too, it is the will of my Father who is in heaven that not one of these little ones should be lost.

15 ਯਦ੍ਯਪਿ ਤਵ ਭ੍ਰਾਤਾ ਤ੍ਵਯਿ ਕਿਮਪ੍ਯਪਰਾਧ੍ਯਤਿ, ਤਰ੍ਹਿ ਗਤ੍ਵਾ ਯੁਵਯੋਰ੍ਦ੍ਵਯੋਃ ਸ੍ਥਿਤਯੋਸ੍ਤਸ੍ਯਾਪਰਾਧੰ ਤੰ ਜ੍ਞਾਪਯ| ਤਤ੍ਰ ਸ ਯਦਿ ਤਵ ਵਾਕ੍ਯੰ ਸ਼੍ਰੁʼਣੋਤਿ, ਤਰ੍ਹਿ ਤ੍ਵੰ ਸ੍ਵਭ੍ਰਾਤਰੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਵਾਨ੍,

“If your brother or sister does wrong, go to them and convince them of their fault when you are both alone. If they listen to you, you have won them over.

16 ਕਿਨ੍ਤੁ ਯਦਿ ਨ ਸ਼੍ਰੁʼਣੋਤਿ, ਤਰ੍ਹਿ ਦ੍ਵਾਭ੍ਯਾਂ ਤ੍ਰਿਭਿ ਰ੍ਵਾ ਸਾਕ੍ਸ਼਼ੀਭਿਃ ਸਰ੍ੱਵੰ ਵਾਕ੍ਯੰ ਯਥਾ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤੰ ਜਾਯਤੇ, ਤਦਰ੍ਥਮ੍ ਏਕੰ ਦ੍ਵੌ ਵਾ ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਿਣੌ ਗ੍ਰੁʼਹੀਤ੍ਵਾ ਯਾਹਿ|

But, if they do not listen to you, take with you one or two others, so that on the evidence of two or three witnesses, every word may be put beyond dispute.

17 ਤੇਨ ਸ ਯਦਿ ਤਯੋ ਰ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਨ ਮਾਨ੍ਯਤੇ, ਤਰ੍ਹਿ ਸਮਾਜੰ ਤੱਜ੍ਞਾਪਯ, ਕਿਨ੍ਤੁ ਯਦਿ ਸਮਾਜਸ੍ਯਾਪਿ ਵਾਕ੍ਯੰ ਨ ਮਾਨ੍ਯਤੇ, ਤਰ੍ਹਿ ਸ ਤਵ ਸਮੀਪੇ ਦੇਵਪੂਜਕਇਵ ਚਣ੍ਡਾਲਇਵ ਚ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ|

If they refuse to listen to them, speak to the church; and, if they also refuse to listen to the church, treat him as you would a Gentile or a tax-gatherer.

18 ਅਹੰ ਯੁਸ਼਼੍ਮਾਨ੍ ਸਤ੍ਯੰ ਵਦਾਮਿ, ਯੁਸ਼਼੍ਮਾਭਿਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ ਯਦ੍ ਬਧ੍ਯਤੇ ਤਤ੍ ਸ੍ਵਰ੍ਗੇ ਭੰਤ੍ਸ੍ਯਤੇ; ਮੇਦਿਨ੍ਯਾਂ ਯਤ੍ ਭੋਚ੍ਯਤੇ, ਸ੍ਵਰ੍ਗੇ(ਅ)ਪਿ ਤਤ੍ ਮੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇ|

“I tell you, all that you forbid on earth will be held in heaven to be forbidden, and all that you allow on earth will be held in heaven to be allowed.

19 ਪੁਨਰਹੰ ਯੁਸ਼਼੍ਮਾਨ੍ ਵਦਾਮਿ, ਮੇਦਿਨ੍ਯਾਂ ਯੁਸ਼਼੍ਮਾਕੰ ਯਦਿ ਦ੍ਵਾਵੇਕਵਾਕ੍ਯੀਭੂਯ ਕਿਞ੍ਚਿਤ੍ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਯੇਤੇ, ਤਰ੍ਹਿ ਮਮ ਸ੍ਵਰ੍ਗਸ੍ਥਪਿਤ੍ਰਾ ਤਤ੍ ਤਯੋਃ ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਸਮ੍ਪੰਨੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ|

Again, I tell you that, if but two of you on earth agree as to what they will pray for, whatever it be, it will be granted them by my Father who is in heaven.

20 ਯਤੋ ਯਤ੍ਰ ਦ੍ਵੌ ਤ੍ਰਯੋ ਵਾ ਮਮ ਨਾੰਨਿ ਮਿਲਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਰੈਵਾਹੰ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਮਧ੍ਯੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿ|

For where two or three have come together in my name, I am present with them.”

21 ਤਦਾਨੀਂ ਪਿਤਰਸ੍ਤਤ੍ਸਮੀਪਮਾਗਤ੍ਯ ਕਥਿਤਵਾਨ੍ ਹੇ ਪ੍ਰਭੋ, ਮਮ ਭ੍ਰਾਤਾ ਮਮ ਯਦ੍ਯਪਰਾਧ੍ਯਤਿ, ਤਰ੍ਹਿ ਤੰ ਕਤਿਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਃ ਕ੍ਸ਼਼ਮਿਸ਼਼੍ਯੇ?

Then Peter came up, and said to Jesus, “Master, how often am I to forgive someone who wrongs me? As many as seven times?”

22 ਕਿੰ ਸਪ੍ਤਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਃ? ਯੀਸ਼ੁਸ੍ਤੰ ਜਗਾਦ, ਤ੍ਵਾਂ ਕੇਵਲੰ ਸਪ੍ਤਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵੋ ਯਾਵਤ੍ ਨ ਵਦਾਮਿ, ਕਿਨ੍ਤੁ ਸਪ੍ਤਤ੍ਯਾ ਗੁਣਿਤੰ ਸਪ੍ਤਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵੋ ਯਾਵਤ੍|

But Jesus answered, “Not seven times, but seventy times seven.

23 ਅਪਰੰ ਨਿਜਦਾਸੈਃ ਸਹ ਜਿਗਣਯਿਸ਼਼ੁਃ ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ ਰਾਜੇਵ ਸ੍ਵਰ੍ਗਰਾਜਯੰ|

Therefore the kingdom of heaven may be compared to a king who wished to settle accounts with his servants.

24 ਆਰਬ੍ਧੇ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ ਗਣਨੇ ਸਾਰ੍ੱਧਸਹਸ੍ਰਮੁਦ੍ਰਾਪੂਰਿਤਾਨਾਂ ਦਸ਼ਸਹਸ੍ਰਪੁਟਕਾਨਾਮ੍ ਏਕੋ(ਅ)ਘਮਰ੍ਣਸ੍ਤਤ੍ਸਮਕ੍ਸ਼਼ਮਾਨਾਯਿ|

When he had begun to do so, one of them was brought to him who owed him ten thousand bags of gold;

25 ਤਸ੍ਯ ਪਰਿਸ਼ੋਧਨਾਯ ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਭਾਵਾਤ੍ ਪਰਿਸ਼ੋਧਨਾਰ੍ਥੰ ਸ ਤਦੀਯਭਾਰ੍ੱਯਾਪੁਤ੍ਰਾਦਿਸਰ੍ੱਵਸ੍ਵਞ੍ਚ ਵਿਕ੍ਰੀਯਤਾਮਿਤਿ ਤਤ੍ਪ੍ਰਭੁਰਾਦਿਦੇਸ਼|

and, as he could not pay, his master ordered him to be sold towards the payment of the debt, together with his wife, and his children, and everything that he had.

26 ਤੇਨ ਸ ਦਾਸਸ੍ਤਸ੍ਯ ਪਾਦਯੋਃ ਪਤਨ੍ ਪ੍ਰਣਮ੍ਯ ਕਥਿਤਵਾਨ੍, ਹੇ ਪ੍ਰਭੋ ਭਵਤਾ ਘੈਰ੍ੱਯੇ ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਮਯਾ ਸਰ੍ੱਵੰ ਪਰਿਸ਼ੋਧਿਸ਼਼੍ਯਤੇ|

The servant threw himself down on the ground before him and said ‘Have patience with me, and I will pay you all.’

27 ਤਦਾਨੀਂ ਦਾਸਸ੍ਯ ਪ੍ਰਭੁਃ ਸਕਰੁਣਃ ਸਨ੍ ਸਕਲਰ੍ਣੰ ਕ੍ਸ਼਼ਮਿਤ੍ਵਾ ਤੰ ਤਤ੍ਯਾਜ|

The master was moved with compassion; and he let him go, and forgave him the debt.

28 ਕਿਨ੍ਤੁ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ ਦਾਸੇ ਬਹਿ ਰ੍ਯਾਤੇ, ਤਸ੍ਯ ਸ਼ਤੰ ਮੁਦ੍ਰਾਚਤੁਰ੍ਥਾਂਸ਼ਾਨ੍ ਯੋ ਧਾਰਯਤਿ, ਤੰ ਸਹਦਾਸੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਦ੍ਵਾ ਤਸ੍ਯ ਕਣ੍ਠੰ ਨਿਸ਼਼੍ਪੀਡ੍ਯ ਗਦਿਤਵਾਨ੍, ਮਮ ਯਤ੍ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯੰ ਤਤ੍ ਪਰਿਸ਼ੋਧਯ|

But, on going out, that same servant came upon one of his fellow servants who owed him a hundred silver coins. Seizing him by the throat, he said ‘Pay what you owe me.’

29 ਤਦਾ ਤਸ੍ਯ ਸਹਦਾਸਸ੍ਤਤ੍ਪਾਦਯੋਃ ਪਤਿਤ੍ਵਾ ਵਿਨੀਯ ਬਭਾਸ਼਼ੇ, ਤ੍ਵਯਾ ਧੈਰ੍ੱਯੇ ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਮਯਾ ਸਰ੍ੱਵੰ ਪਰਿਸ਼ੋਧਿਸ਼਼੍ਯਤੇ|

His fellow servant threw himself on the ground and begged for mercy. ‘Have patience with me,’ he said, ‘and I will pay you.’

30 ਤਥਾਪਿ ਸ ਤਤ੍ ਨਾਙਗੀਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਯਾਵਤ੍ ਸਰ੍ੱਵਮ੍ਰੁʼਣੰ ਨ ਪਰਿਸ਼ੋਧਿਤਵਾਨ੍ ਤਾਵਤ੍ ਤੰ ਕਾਰਾਯਾਂ ਸ੍ਥਾਪਯਾਮਾਸ|

But the other would not, but went and put him in prison until he should pay his debt.

31 ਤਦਾ ਤਸ੍ਯ ਸਹਦਾਸਾਸ੍ਤਸ੍ਯੈਤਾਦ੍ਰੁʼਗ੍ ਆਚਰਣੰ ਵਿਲੋਕ੍ਯ ਪ੍ਰਭੋਃ ਸਮੀਪੰ ਗਤ੍ਵਾ ਸਰ੍ੱਵੰ ਵ੍ਰੁʼੱਤਾਨ੍ਤੰ ਨਿਵੇਦਯਾਮਾਸੁਃ|

When his fellow servants saw what had happened, they were greatly distressed, and went to their master and laid the whole matter before him.

32 ਤਦਾ ਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰਭੁਸ੍ਤਮਾਹੂਯ ਜਗਾਦ, ਰੇ ਦੁਸ਼਼੍ਟ ਦਾਸ, ਤ੍ਵਯਾ ਮਤ੍ਸੰਨਿਧੌ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਿਤੇ ਮਯਾ ਤਵ ਸਰ੍ੱਵਮ੍ਰੁʼਣੰ ਤ੍ਯਕ੍ਤੰ;

So the master sent for the servant, and said to him ‘You wicked servant! When you begged me for mercy, I forgave you the whole of that debt.

33 ਯਥਾ ਚਾਹੰ ਤ੍ਵਯਿ ਕਰੁਣਾਂ ਕ੍ਰੁʼਤਵਾਨ੍, ਤਥੈਵ ਤ੍ਵਤ੍ਸਹਦਾਸੇ ਕਰੁਣਾਕਰਣੰ ਕਿੰ ਤਵ ਨੋਚਿਤੰ?

Shouldn’t you, also, to have shown mercy to your fellow servant, just as I showed mercy to you?’

34 ਇਤਿ ਕਥਯਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰਭੁਃ ਕ੍ਰੁੱਧ੍ਯਨ੍ ਨਿਜਪ੍ਰਾਪ੍ਯੰ ਯਾਵਤ੍ ਸ ਨ ਪਰਿਸ਼ੋਧਿਤਵਾਨ੍, ਤਾਵਤ੍ ਪ੍ਰਹਾਰਕਾਨਾਂ ਕਰੇਸ਼਼ੁ ਤੰ ਸਮਰ੍ਪਿਤਵਾਨ੍|

Then his master, in anger, handed him over to the jailers, until he should pay the whole of his debt.

35 ਯਦਿ ਯੂਯੰ ਸ੍ਵਾਨ੍ਤਃਕਰਣੈਃ ਸ੍ਵਸ੍ਵਸਹਜਾਨਾਮ੍ ਅਪਰਾਧਾਨ੍ ਨ ਕ੍ਸ਼਼ਮਧ੍ਵੇ, ਤਰ੍ਹਿ ਮਮ ਸ੍ਵਰ੍ਗਸ੍ਯਃ ਪਿਤਾਪਿ ਯੁਸ਼਼੍ਮਾਨ੍ ਪ੍ਰਤੀੱਥੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ|

So, also, will my heavenly Father do to you, unless each one of you forgives his brother or sister from your heart.”