ਮਥਿਃ 18
1 ਤਦਾਨੀਂ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਾ ਯੀਸ਼ੋਃ ਸਮੀਪਮਾਗਤ੍ਯ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਨ੍ਤਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗਰਾਜ੍ਯੇ ਕਃ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਃ?
At that hour his disciples came to Jesus and asked him, "Who is really greatest in the kingdom of heaven?"
2 ਤਤੋ ਯੀਸ਼ੁਃ ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰਮੇਕੰ ਬਾਲਕੰ ਸ੍ਵਸਮੀਪਮਾਨੀਯ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਮਧ੍ਯੇ ਨਿਧਾਯ ਜਗਾਦ,
When he had called a little child to him, Jesus set him among them, and answered.
3 ਯੁਸ਼਼੍ਮਾਨਹੰ ਸਤ੍ਯੰ ਬ੍ਰਵੀਮਿ, ਯੂਯੰ ਮਨੋਵਿਨਿਮਯੇਨ ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰਬਾਲਵਤ੍ ਨ ਸਨ੍ਤਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗਰਾਜ੍ਯੰ ਪ੍ਰਵੇਸ਼਼੍ਟੁੰ ਨ ਸ਼ਕ੍ਨੁਥ|
"In solemn truth I tell you that unless you turn and become like little children, you will not even enter the kingdom of heaven.
4 ਯਃ ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ ਏਤਸ੍ਯ ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰਬਾਲਕਸ੍ਯ ਸਮਮਾਤ੍ਮਾਨੰ ਨਮ੍ਰੀਕਰੋਤਿ, ਸਏਵ ਸ੍ਵਰ੍ਗਰਾਜਯੇ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਃ|
"Whoever therefore will humble himself like this little child, is greatest in the kingdom of heaven;
5 ਯਃ ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ ਏਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰਬਾਲਕਮੇਕੰ ਮਮ ਨਾਮ੍ਨਿ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਲਾਤਿ, ਸ ਮਾਮੇਵ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਲਾਤਿ|
"and whoever receives one such child for my sake, receives me.
6 ਕਿਨ੍ਤੁ ਯੋ ਜਨੋ ਮਯਿ ਕ੍ਰੁʼਤਵਿਸ਼੍ਵਾਸਾਨਾਮੇਤੇਸ਼਼ਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰਪ੍ਰਾਣਿਨਾਮ੍ ਏਕਸ੍ਯਾਪਿ ਵਿਧ੍ਨਿੰ ਜਨਯਤਿ, ਕਣ੍ਠਬੱਧਪੇਸ਼਼ਣੀਕਸ੍ਯ ਤਸ੍ਯ ਸਾਗਰਾਗਾਧਜਲੇ ਮੱਜਨੰ ਸ਼੍ਰੇਯਃ|
"But whoever shall cause one of these little ones who believe in me to stumble, it would be better for him if a great millstone were hung about his neck, and he were drowned in the depths of the sea.
7 ਵਿਘ੍ਨਾਤ੍ ਜਗਤਃ ਸਨ੍ਤਾਪੋ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ, ਵਿਘ੍ਨੋ(ਅ)ਵਸ਼੍ਯੰ ਜਨਯਿਸ਼਼੍ਯਤੇ, ਕਿਨ੍ਤੁ ਯੇਨ ਮਨੁਜੇਨ ਵਿਘ੍ਨੋ ਜਨਿਸ਼਼੍ਯਤੇ ਤਸ੍ਯੈਵ ਸਨ੍ਤਾਪੋ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ|
"Woe unto the world because of such stumbling-blocks! They will surely come, but woe unto each man by whom they come!
8 ਤਸ੍ਮਾਤ੍ ਤਵ ਕਰਸ਼੍ਚਰਣੋ ਵਾ ਯਦਿ ਤ੍ਵਾਂ ਬਾਧਤੇ, ਤਰ੍ਹਿ ਤੰ ਛਿੱਤ੍ਵਾ ਨਿਕ੍ਸ਼਼ਿਪ, ਦ੍ਵਿਕਰਸ੍ਯ ਦ੍ਵਿਪਦਸ੍ਯ ਵਾ ਤਵਾਨਪ੍ਤਵਹ੍ਨੌ ਨਿਕ੍ਸ਼਼ੇਪਾਤ੍, ਖਞ੍ਜਸ੍ਯ ਵਾ ਛਿੰਨਹਸ੍ਤਸ੍ਯ ਤਵ ਜੀਵਨੇ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ੋ ਵਰੰ| (aiōnios g166)
"If your hand or your foot causes you to stumble, cut it off and cast it from you. It is better for you to enter into life maimed or crippled, than to keep both hands or both feet and be cast into the everlasting burning. (aiōnios g166)
9 ਅਪਰੰ ਤਵ ਨੇਤ੍ਰੰ ਯਦਿ ਤ੍ਵਾਂ ਬਾਧਤੇ, ਤਰ੍ਹਿ ਤਦਪ੍ਯੁਤ੍ਪਾਵ੍ਯ ਨਿਕ੍ਸ਼਼ਿਪ, ਦ੍ਵਿਨੇਤ੍ਰਸ੍ਯ ਨਰਕਾਗ੍ਨੌ ਨਿਕ੍ਸ਼਼ੇਪਾਤ੍ ਕਾਣਸ੍ਯ ਤਵ ਜੀਵਨੇ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ੋ ਵਰੰ| (Geenna g1067)
"If your eye keeps causing you to stumble, pluck it out and cast it from you. It is better for you to enter into life with only one eye, than to keep both eyes and be cast into the Gehenna of fire. (Geenna g1067)
10 ਤਸ੍ਮਾਦਵਧੱਧੰ, ਏਤੇਸ਼਼ਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰਪ੍ਰਾਣਿਨਾਮ੍ ਏਕਮਪਿ ਮਾ ਤੁੱਛੀਕੁਰੁਤ,
"See to it that you never despise one of these little ones, for I tell you that in heaven their angels do always behold the face of my Father in heaven.
11 ਯਤੋ ਯੁਸ਼਼੍ਮਾਨਹੰ ਤਥ੍ਯੰ ਬ੍ਰਵੀਮਿ, ਸ੍ਵਰ੍ਗੇ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਦੂਤਾ ਮਮ ਸ੍ਵਰ੍ਗਸ੍ਥਸ੍ਯ ਪਿਤੁਰਾਸ੍ਯੰ ਨਿਤ੍ਯੰ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ| ਏਵੰ ਯੇ ਯੇ ਹਾਰਿਤਾਸ੍ਤਾਨ੍ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤੁੰ ਮਨੁਜਪੁਤ੍ਰ ਆਗੱਛਤ੍|
"For the Son of man is come to seek and to save that which was lost.
12 ਯੂਯਮਤ੍ਰ ਕਿੰ ਵਿਵਿੰੱਘ੍ਵੇ? ਕਸ੍ਯਚਿਦ੍ ਯਦਿ ਸ਼ਤੰ ਮੇਸ਼਼ਾਃ ਸਨ੍ਤਿ, ਤੇਸ਼਼ਾਮੇਕੋ ਹਾਰ੍ੱਯਤੇ ਚ, ਤਰ੍ਹਿ ਸ ਏਕੋਨਸ਼ਤੰ ਮੇਸ਼਼ਾਨ੍ ਵਿਹਾਯ ਪਰ੍ੱਵਤੰ ਗਤ੍ਵਾ ਤੰ ਹਾਰਿਤਮੇਕੰ ਕਿੰ ਨ ਮ੍ਰੁʼਗਯਤੇ?
"How does it seem to you, when a man has a hundred sheep and loses one of them? Will he not leave the ninety and nine on the hills, to go and search for the one that has strayed?
13 ਯਦਿ ਚ ਕਦਾਚਿਤ੍ ਤਨ੍ਮੇਸ਼਼ੋੱਦੇਸ਼ੰ ਲਮਤੇ, ਤਰ੍ਹਿ ਯੁਸ਼਼੍ਮਾਨਹੰ ਸਤ੍ਯੰ ਕਥਯਾਮਿ, ਸੋ(ਅ)ਵਿਪਥਗਾਮਿਭ੍ਯ ਏਕੋਨਸ਼ਤਮੇਸ਼਼ੇਭ੍ਯੋਪਿ ਤਦੇਕਹੇਤੋਰਧਿਕਮ੍ ਆਹ੍ਲਾਦਤੇ|
"And if he succeeds in finding it, I tell you solemnly that he rejoices over it more than over the ninety and nine that never strayed away.
14 ਤਦ੍ਵਦ੍ ਏਤੇਸ਼਼ਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰਪ੍ਰਾਏਨਾਮ੍ ਏਕੋਪਿ ਨਸ਼੍ਯਤੀਤਿ ਯੁਸ਼਼੍ਮਾਕੰ ਸ੍ਵਰ੍ਗਸ੍ਥਪਿਤੁ ਰ੍ਨਾਭਿਮਤਮ੍|
"Just so it is not the will of my Father in heaven that one of these little ones should perish.
15 ਯਦ੍ਯਪਿ ਤਵ ਭ੍ਰਾਤਾ ਤ੍ਵਯਿ ਕਿਮਪ੍ਯਪਰਾਧ੍ਯਤਿ, ਤਰ੍ਹਿ ਗਤ੍ਵਾ ਯੁਵਯੋਰ੍ਦ੍ਵਯੋਃ ਸ੍ਥਿਤਯੋਸ੍ਤਸ੍ਯਾਪਰਾਧੰ ਤੰ ਜ੍ਞਾਪਯ| ਤਤ੍ਰ ਸ ਯਦਿ ਤਵ ਵਾਕ੍ਯੰ ਸ਼੍ਰੁʼਣੋਤਿ, ਤਰ੍ਹਿ ਤ੍ਵੰ ਸ੍ਵਭ੍ਰਾਤਰੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਵਾਨ੍,
"If your brother sins against you, go and show him, between yourself and him alone. If he listens, you have won your brother.
16 ਕਿਨ੍ਤੁ ਯਦਿ ਨ ਸ਼੍ਰੁʼਣੋਤਿ, ਤਰ੍ਹਿ ਦ੍ਵਾਭ੍ਯਾਂ ਤ੍ਰਿਭਿ ਰ੍ਵਾ ਸਾਕ੍ਸ਼਼ੀਭਿਃ ਸਰ੍ੱਵੰ ਵਾਕ੍ਯੰ ਯਥਾ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤੰ ਜਾਯਤੇ, ਤਦਰ੍ਥਮ੍ ਏਕੰ ਦ੍ਵੌ ਵਾ ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਿਣੌ ਗ੍ਰੁʼਹੀਤ੍ਵਾ ਯਾਹਿ|
"But if he will not listen to you, take one or two others along, so that by the testimony of two or three witnesses every word may be established. If he will not listen to them, tell the church;
17 ਤੇਨ ਸ ਯਦਿ ਤਯੋ ਰ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਨ ਮਾਨ੍ਯਤੇ, ਤਰ੍ਹਿ ਸਮਾਜੰ ਤੱਜ੍ਞਾਪਯ, ਕਿਨ੍ਤੁ ਯਦਿ ਸਮਾਜਸ੍ਯਾਪਿ ਵਾਕ੍ਯੰ ਨ ਮਾਨ੍ਯਤੇ, ਤਰ੍ਹਿ ਸ ਤਵ ਸਮੀਪੇ ਦੇਵਪੂਜਕਇਵ ਚਣ੍ਡਾਲਇਵ ਚ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ|
"but if he will not heed the church, let him be to you as a Gentile or a tax-gatherer.
18 ਅਹੰ ਯੁਸ਼਼੍ਮਾਨ੍ ਸਤ੍ਯੰ ਵਦਾਮਿ, ਯੁਸ਼਼੍ਮਾਭਿਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ ਯਦ੍ ਬਧ੍ਯਤੇ ਤਤ੍ ਸ੍ਵਰ੍ਗੇ ਭੰਤ੍ਸ੍ਯਤੇ; ਮੇਦਿਨ੍ਯਾਂ ਯਤ੍ ਭੋਚ੍ਯਤੇ, ਸ੍ਵਰ੍ਗੇ(ਅ)ਪਿ ਤਤ੍ ਮੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇ|
"I tell you all in solemn truth that whatever you forbid upon earth will be forbidden in heaven, and whatever you permit on earth will be permitted in heaven.
19 ਪੁਨਰਹੰ ਯੁਸ਼਼੍ਮਾਨ੍ ਵਦਾਮਿ, ਮੇਦਿਨ੍ਯਾਂ ਯੁਸ਼਼੍ਮਾਕੰ ਯਦਿ ਦ੍ਵਾਵੇਕਵਾਕ੍ਯੀਭੂਯ ਕਿਞ੍ਚਿਤ੍ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਯੇਤੇ, ਤਰ੍ਹਿ ਮਮ ਸ੍ਵਰ੍ਗਸ੍ਥਪਿਤ੍ਰਾ ਤਤ੍ ਤਯੋਃ ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਸਮ੍ਪੰਨੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ|
"And again I tell you that if two of you on earth symphonize your praying concerning anything for which you have asked, it shall be done for you by my Father in heaven.
20 ਯਤੋ ਯਤ੍ਰ ਦ੍ਵੌ ਤ੍ਰਯੋ ਵਾ ਮਮ ਨਾੰਨਿ ਮਿਲਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਰੈਵਾਹੰ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਮਧ੍ਯੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿ|
"For wherever there are two or three gathered together in my name, there am I among them."
21 ਤਦਾਨੀਂ ਪਿਤਰਸ੍ਤਤ੍ਸਮੀਪਮਾਗਤ੍ਯ ਕਥਿਤਵਾਨ੍ ਹੇ ਪ੍ਰਭੋ, ਮਮ ਭ੍ਰਾਤਾ ਮਮ ਯਦ੍ਯਪਰਾਧ੍ਯਤਿ, ਤਰ੍ਹਿ ਤੰ ਕਤਿਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਃ ਕ੍ਸ਼਼ਮਿਸ਼਼੍ਯੇ?
Just then Peter came to him, and asked him, "Lord, how often shall my brother sin against me, and I forgive him? till seven times?"
22 ਕਿੰ ਸਪ੍ਤਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਃ? ਯੀਸ਼ੁਸ੍ਤੰ ਜਗਾਦ, ਤ੍ਵਾਂ ਕੇਵਲੰ ਸਪ੍ਤਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵੋ ਯਾਵਤ੍ ਨ ਵਦਾਮਿ, ਕਿਨ੍ਤੁ ਸਪ੍ਤਤ੍ਯਾ ਗੁਣਿਤੰ ਸਪ੍ਤਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵੋ ਯਾਵਤ੍|
"I do not tell you ‘till seven times,’"answered Jesus, "but till seventy times seven.
23 ਅਪਰੰ ਨਿਜਦਾਸੈਃ ਸਹ ਜਿਗਣਯਿਸ਼਼ੁਃ ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ ਰਾਜੇਵ ਸ੍ਵਰ੍ਗਰਾਜਯੰ|
"Thus the kingdom of heaven may be compared to a king who wished to settle accounts with his slaves.
24 ਆਰਬ੍ਧੇ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ ਗਣਨੇ ਸਾਰ੍ੱਧਸਹਸ੍ਰਮੁਦ੍ਰਾਪੂਰਿਤਾਨਾਂ ਦਸ਼ਸਹਸ੍ਰਪੁਟਕਾਨਾਮ੍ ਏਕੋ(ਅ)ਘਮਰ੍ਣਸ੍ਤਤ੍ਸਮਕ੍ਸ਼਼ਮਾਨਾਯਿ|
"But when he began to settle, one of them was brought before him who owed him fifteen million dollars.
25 ਤਸ੍ਯ ਪਰਿਸ਼ੋਧਨਾਯ ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਭਾਵਾਤ੍ ਪਰਿਸ਼ੋਧਨਾਰ੍ਥੰ ਸ ਤਦੀਯਭਾਰ੍ੱਯਾਪੁਤ੍ਰਾਦਿਸਰ੍ੱਵਸ੍ਵਞ੍ਚ ਵਿਕ੍ਰੀਯਤਾਮਿਤਿ ਤਤ੍ਪ੍ਰਭੁਰਾਦਿਦੇਸ਼|
"And since he was unable to pay, his master ordered him to be sold, and his wife and children and all that he had, toward the payment of the debt.
26 ਤੇਨ ਸ ਦਾਸਸ੍ਤਸ੍ਯ ਪਾਦਯੋਃ ਪਤਨ੍ ਪ੍ਰਣਮ੍ਯ ਕਥਿਤਵਾਨ੍, ਹੇ ਪ੍ਰਭੋ ਭਵਤਾ ਘੈਰ੍ੱਯੇ ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਮਯਾ ਸਰ੍ੱਵੰ ਪਰਿਸ਼ੋਧਿਸ਼਼੍ਯਤੇ|
"Thereupon his slave threw himself on his knees before him, crying, "‘Have patience with me, and I will pay you all!’
27 ਤਦਾਨੀਂ ਦਾਸਸ੍ਯ ਪ੍ਰਭੁਃ ਸਕਰੁਣਃ ਸਨ੍ ਸਕਲਰ੍ਣੰ ਕ੍ਸ਼਼ਮਿਤ੍ਵਾ ਤੰ ਤਤ੍ਯਾਜ|
"So then the master pitied his slave, and let him go, and forgave him his debt.
28 ਕਿਨ੍ਤੁ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ ਦਾਸੇ ਬਹਿ ਰ੍ਯਾਤੇ, ਤਸ੍ਯ ਸ਼ਤੰ ਮੁਦ੍ਰਾਚਤੁਰ੍ਥਾਂਸ਼ਾਨ੍ ਯੋ ਧਾਰਯਤਿ, ਤੰ ਸਹਦਾਸੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਦ੍ਵਾ ਤਸ੍ਯ ਕਣ੍ਠੰ ਨਿਸ਼਼੍ਪੀਡ੍ਯ ਗਦਿਤਵਾਨ੍, ਮਮ ਯਤ੍ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯੰ ਤਤ੍ ਪਰਿਸ਼ੋਧਯ|
"But on his way out, that slave met a fellow slave who owed him fifty dollars. Seizing him by the throat, and nearly choking him, he exclaimed, "‘Pay me what you owe me!’
29 ਤਦਾ ਤਸ੍ਯ ਸਹਦਾਸਸ੍ਤਤ੍ਪਾਦਯੋਃ ਪਤਿਤ੍ਵਾ ਵਿਨੀਯ ਬਭਾਸ਼਼ੇ, ਤ੍ਵਯਾ ਧੈਰ੍ੱਯੇ ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਮਯਾ ਸਰ੍ੱਵੰ ਪਰਿਸ਼ੋਧਿਸ਼਼੍ਯਤੇ|
"Then his fellow slave fell at his feet, and besought him, saying, "‘Be patient with me, and I will pay you.’
30 ਤਥਾਪਿ ਸ ਤਤ੍ ਨਾਙਗੀਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਯਾਵਤ੍ ਸਰ੍ੱਵਮ੍ਰੁʼਣੰ ਨ ਪਰਿਸ਼ੋਧਿਤਵਾਨ੍ ਤਾਵਤ੍ ਤੰ ਕਾਰਾਯਾਂ ਸ੍ਥਾਪਯਾਮਾਸ|
"But he would not; on the contrary he went and threw him into prison until he should pay the debt.
31 ਤਦਾ ਤਸ੍ਯ ਸਹਦਾਸਾਸ੍ਤਸ੍ਯੈਤਾਦ੍ਰੁʼਗ੍ ਆਚਰਣੰ ਵਿਲੋਕ੍ਯ ਪ੍ਰਭੋਃ ਸਮੀਪੰ ਗਤ੍ਵਾ ਸਰ੍ੱਵੰ ਵ੍ਰੁʼੱਤਾਨ੍ਤੰ ਨਿਵੇਦਯਾਮਾਸੁਃ|
"When therefore his fellow slaves saw what had happened, they were very angry; and they went and explained to their master all that had happened.
32 ਤਦਾ ਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰਭੁਸ੍ਤਮਾਹੂਯ ਜਗਾਦ, ਰੇ ਦੁਸ਼਼੍ਟ ਦਾਸ, ਤ੍ਵਯਾ ਮਤ੍ਸੰਨਿਧੌ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਿਤੇ ਮਯਾ ਤਵ ਸਰ੍ੱਵਮ੍ਰੁʼਣੰ ਤ੍ਯਕ੍ਤੰ;
"Immediately his master summoned him and said. "‘You wicked slave! I forgave you all that debt because you implored me.
33 ਯਥਾ ਚਾਹੰ ਤ੍ਵਯਿ ਕਰੁਣਾਂ ਕ੍ਰੁʼਤਵਾਨ੍, ਤਥੈਵ ਤ੍ਵਤ੍ਸਹਦਾਸੇ ਕਰੁਣਾਕਰਣੰ ਕਿੰ ਤਵ ਨੋਚਿਤੰ?
"‘Ought not you also to have had pity on your fellow slave, just as I had pity on you?’
34 ਇਤਿ ਕਥਯਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰਭੁਃ ਕ੍ਰੁੱਧ੍ਯਨ੍ ਨਿਜਪ੍ਰਾਪ੍ਯੰ ਯਾਵਤ੍ ਸ ਨ ਪਰਿਸ਼ੋਧਿਤਵਾਨ੍, ਤਾਵਤ੍ ਪ੍ਰਹਾਰਕਾਨਾਂ ਕਰੇਸ਼਼ੁ ਤੰ ਸਮਰ੍ਪਿਤਵਾਨ੍|
"Then in hot anger his master handed him over to the torturers, until he should pay him all his debt.
35 ਯਦਿ ਯੂਯੰ ਸ੍ਵਾਨ੍ਤਃਕਰਣੈਃ ਸ੍ਵਸ੍ਵਸਹਜਾਨਾਮ੍ ਅਪਰਾਧਾਨ੍ ਨ ਕ੍ਸ਼਼ਮਧ੍ਵੇ, ਤਰ੍ਹਿ ਮਮ ਸ੍ਵਰ੍ਗਸ੍ਯਃ ਪਿਤਾਪਿ ਯੁਸ਼਼੍ਮਾਨ੍ ਪ੍ਰਤੀੱਥੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ|
"So will my heavenly Father do to you also, unless from your heart each one of you forgive his brother."
