មាក៌ះ 12
1 អនន្តរំ យីឝុ រ្ទ្ឫឞ្ដាន្តេន តេភ្យះ កថយិតុមារេភេ, កឝ្ចិទេកោ ទ្រាក្ឞាក្ឞេត្រំ វិធាយ តច្ចតុទ៌ិក្ឞុ វារណីំ ក្ឫត្វា តន្មធ្យេ ទ្រាក្ឞាបេឞណកុណ្ឌម៑ អខនត៑, តថា តស្យ គឌមបិ និម៌្មិតវាន៑ តតស្តត្ក្ឞេត្រំ ក្ឫឞីវលេឞុ សមប៌្យ ទូរទេឝំ ជគាម។
Jesus began to speak to them in parables, ‘A man once planted a vineyard, put a fence round it, dug a wine-press, built a tower, and then let it out to tenants and went abroad.
2 តទនន្តរំ ផលកាលេ ក្ឫឞីវលេភ្យោ ទ្រាក្ឞាក្ឞេត្រផលានិ ប្រាប្តុំ តេឞាំ សវិធេ ភ្ឫត្យម៑ ឯកំ ប្រាហិណោត៑។
At the proper time he sent a servant to the tenants, to receive from them a share of the produce of the grape harvest;
3 កិន្តុ ក្ឫឞីវលាស្តំ ធ្ឫត្វា ប្រហ្ឫត្យ រិក្តហស្តំ វិសស្ឫជុះ។
but they seized him, and beat him, and sent him away empty-handed.
4 តតះ ស បុនរន្យមេកំ ភ្ឫត្យំ ប្រឞយាមាស, កិន្តុ តេ ក្ឫឞីវលាះ បាឞាណាឃាតៃស្តស្យ ឝិរោ ភង្ក្ត្វា សាបមានំ តំ វ្យសជ៌ន៑។
A second time the owner sent a servant to them; this man, too, the tenants struck on the head, and insulted.
5 តតះ បរំ សោបរំ ទាសំ ប្រាហិណោត៑ តទា តេ តំ ជឃ្នុះ, ឯវម៑ អនេកេឞាំ កស្យចិត៑ ប្រហារះ កស្យចិទ៑ វធឝ្ច តៃះ ក្ឫតះ។
He sent another, but him they killed; and so with many others – some they beat and some they killed.
6 តតះ បរំ មយា ស្វបុត្រេ ប្រហិតេ តេ តមវឝ្យំ សម្មំស្យន្តេ, ឥត្យុក្ត្វាវឝេឞេ តេឞាំ សន្និធៅ និជប្រិយម៑ អទ្វិតីយំ បុត្រំ ប្រេឞយាមាស។
He had still one son, who was very dear to him; and him he sent to them last of all. “They will respect my son,” he said.
7 កិន្តុ ក្ឫឞីវលាះ បរស្បរំ ជគទុះ, ឯឞ ឧត្តរាធិការី, អាគច្ឆត វយមេនំ ហន្មស្តថា ក្ឫតេ ៜធិការោយម៑ អស្មាកំ ភវិឞ្យតិ។
But those tenants said to one another “Here is the heir! Come, let us kill him, and his inheritance will be ours.”
8 តតស្តំ ធ្ឫត្វា ហត្វា ទ្រាក្ឞាក្ឞេត្រាទ៑ ពហិះ ប្រាក្ឞិបន៑។
So they seized him, and killed him, and threw his body outside the vineyard.
9 អនេនាសៅ ទ្រាក្ឞាក្ឞេត្របតិះ កិំ ករិឞ្យតិ? ស ឯត្យ តាន៑ ក្ឫឞីវលាន៑ សំហត្យ តត្ក្ឞេត្រម៑ អន្យេឞុ ក្ឫឞីវលេឞុ សមប៌យិឞ្យតិ។
What will the owner of the vineyard do? He will come and put the tenants to death, and he will let the vineyard to others.
10 អបរញ្ច, "ស្ថបតយះ ករិឞ្យន្តិ គ្រាវាណំ យន្តុ តុច្ឆកំ។ ប្រាធានប្រស្តរះ កោណេ ស ឯវ សំភវិឞ្យតិ។
‘Have you never read this passage of scripture? – “The stone which the builders despised has now itself become the cornerstone;
11 ឯតត៑ កម៌្ម បរេឝស្យាំទ្ភុតំ នោ ទ្ឫឞ្ដិតោ ភវេត៑៕ " ឥមាំ ឝាស្ត្រីយាំ លិបិំ យូយំ កិំ នាបាឋិឞ្ដ?
this cornerstone has come from the Lord, and is marvellous in our eyes.”’
12 តទានីំ ស តានុទ្ទិឝ្យ តាំ ទ្ឫឞ្ដាន្តកថាំ កថិតវាន៑, ត ឥត្ថំ ពុទ្វ្វា តំ ធត៌្តាមុទ្យតាះ, កិន្តុ លោកេភ្យោ ពិភ្យុះ, តទនន្តរំ តេ តំ វិហាយ វវ្រជុះ។
After this his enemies were eager to arrest him, but they were afraid of the crowd; for they saw that it was at them that he had aimed the parable. So they left him alone, and went away.
13 អបរញ្ច តេ តស្យ វាក្យទោឞំ ធត៌្តាំ កតិបយាន៑ ផិរូឝិនោ ហេរោទីយាំឝ្ច លោកាន៑ តទន្តិកំ ប្រេឞយាមាសុះ។
Afterwards they sent to Jesus some of the Pharisees and Herodians, to set a trap for him in the course of conversation.
14 ត អាគត្យ តមវទន៑, ហេ គុរោ ភវាន៑ តថ្យភាឞី កស្យាប្យនុរោធំ ន មន្យតេ, បក្ឞបាតញ្ច ន ករោតិ, យថាត៌្ហត ឦឝ្វរីយំ មាគ៌ំ ទឝ៌យតិ វយមេតត៑ ប្រជានីមះ, កៃសរាយ ករោ ទេយោ ន វាំ? វយំ ទាស្យាមោ ន វា?
These men came to him and said, ‘Teacher, we know that you are an honest man, and are not afraid of anyone, for you pay no regard to a person’s position, but teach the way of God honestly; are we right in paying taxes to the Emperor, or not?
15 កិន្តុ ស តេឞាំ កបដំ ជ្ញាត្វា ជគាទ, កុតោ មាំ បរីក្ឞធ្វេ? ឯកំ មុទ្រាបាទំ សមានីយ មាំ ទឝ៌យត។
Should we pay, or should we not pay?’ Knowing their hypocrisy, Jesus said to them, ‘Why are you testing me? Bring me a coin to look at.’
16 តទា តៃរេកស្មិន៑ មុទ្រាបាទេ សមានីតេ ស តាន៑ បប្រច្ឆ, អត្រ លិខិតំ នាម មូត៌្តិ រ្វា កស្យ? តេ ប្រត្យូចុះ, កៃសរស្យ។
And, when they had brought it, he asked, ‘Whose head and title are these?’ ‘The Emperor’s,’ they said;
17 តទា យីឝុរវទត៑ តហ៌ិ កៃសរស្យ ទ្រវ្យាណិ កៃសរាយ ទត្ត, ឦឝ្វរស្យ ទ្រវ្យាណិ តុ ឦឝ្វរាយ ទត្ត; តតស្តេ វិស្មយំ មេនិរេ។
and Jesus replied, ‘Pay to the Emperor what belongs to the Emperor, and to God what belongs to God.’ And they were amazed at him.
18 អថ ម្ឫតានាមុត្ថានំ យេ ន មន្យន្តេ តេ សិទូកិនោ យីឝោះ សមីបមាគត្យ តំ បប្រច្ឆុះ;
Next came some Sadducees – the men who maintain that there is no resurrection. Their question was this –
19 ហេ គុរោ កឝ្ចិជ្ជនោ យទិ និះសន្តតិះ សន៑ ភាយ៌្យាយាំ សត្យាំ ម្រិយតេ តហ៌ិ តស្យ ភ្រាតា តស្យ ភាយ៌្យាំ គ្ឫហីត្វា ភ្រាតុ រ្វំឝោត្បត្តិំ ករិឞ្យតិ, វ្យវស្ថាមិមាំ មូសា អស្មាន៑ ប្រតិ វ្យលិខត៑។
‘Teacher, in our scriptures Moses decreed that, should a man’s brother die, leaving a widow but no child, the man should take the widow as his wife, and raise up a family for his brother.
20 កិន្តុ កេចិត៑ សប្ត ភ្រាតរ អាសន៑, តតស្តេឞាំ ជ្យេឞ្ឋភ្រាតា វិវហ្យ និះសន្តតិះ សន៑ អម្រិយត។
There were once seven brothers. The eldest married, but died and left no family;
21 តតោ ទ្វិតីយោ ភ្រាតា តាំ ស្ត្រិយមគ្ឫហណត៑ កិន្តុ សោបិ និះសន្តតិះ សន៑ អម្រិយត; អថ ត្ឫតីយោបិ ភ្រាតា តាទ្ឫឝោភវត៑។
and the second married his widow, and died without family; and so did the third.
22 ឥត្ថំ សប្តៃវ ភ្រាតរស្តាំ ស្ត្រិយំ គ្ឫហីត្វា និះសន្តានាះ សន្តោៜម្រិយន្ត, សវ៌្វឝេឞេ សាបិ ស្ត្រី ម្រិយតេ ស្ម។
All the seven died and left no family. The woman herself died last of all.
23 អថ ម្ឫតានាមុត្ថានកាលេ យទា ត ឧត្ថាស្យន្តិ តទា តេឞាំ កស្យ ភាយ៌្យា សា ភវិឞ្យតិ? យតស្តេ សប្តៃវ តាំ វ្យវហន៑។
At the resurrection whose wife will she be, all seven brothers having had her as their wife?’
24 តតោ យីឝុះ ប្រត្យុវាច ឝាស្ត្រម៑ ឦឝ្វរឝក្តិញ្ច យូយមជ្ញាត្វា កិមភ្រាម្យត ន?
‘Is not the reason of your mistake,’ answered Jesus, ‘your ignorance of the scriptures and of the power of God?
25 ម្ឫតលោកានាមុត្ថានំ សតិ តេ ន វិវហន្តិ វាគ្ទត្តា អបិ ន ភវន្តិ, កិន្តុ ស្វគ៌ីយទូតានាំ សទ្ឫឝា ភវន្តិ។
When people rise from the dead, there is no marrying or being married; but they are as angels in heaven.
26 បុនឝ្ច "អហម៑ ឥព្រាហីម ឦឝ្វរ ឥស្ហាក ឦឝ្វរោ យាកូពឝ្ចេឝ្វរះ" យាមិមាំ កថាំ ស្តម្ពមធ្យេ តិឞ្ឋន៑ ឦឝ្វរោ មូសាមវាទីត៑ ម្ឫតានាមុត្ថានាត៌្ហេ សា កថា មូសាលិខិតេ បុស្តកេ កិំ យុឞ្មាភិ រ្នាបាឋិ?
‘As to the dead, and the fact that they rise, have you never read in the book of Moses, in the passage about the Bush, how God spoke to him saying – “I am the God of Abraham, and the God of Isaac, and the God of Jacob”?
27 ឦឝ្វរោ ជីវតាំ ប្រភុះ កិន្តុ ម្ឫតានាំ ប្រភុ រ្ន ភវតិ, តស្មាទ្ធេតោ រ្យូយំ មហាភ្រមេណ តិឞ្ឋថ។
He is not God of dead people, but of living. You are greatly mistaken.’
28 ឯតហ៌ិ ឯកោធ្យាបក ឯត្យ តេឞាមិត្ថំ វិចារំ ឝុឝ្រាវ; យីឝុស្តេឞាំ វាក្យស្យ សទុត្តរំ ទត្តវាន៑ ឥតិ ពុទ្វ្វា តំ ប្ឫឞ្ដវាន៑ សវ៌្វាសាម៑ អាជ្ញានាំ កា ឝ្រេឞ្ឋា? តតោ យីឝុះ ប្រត្យុវាច,
Then came up one of the teachers of the Law who had heard their discussions. Knowing that Jesus had answered them wisely, he asked him this question, ‘Which commandment is the most important of all?’
29 "ហេ ឥស្រាយេល្លោកា អវធត្ត, អស្មាកំ ប្រភុះ បរមេឝ្វរ ឯក ឯវ,
‘The most important,’ answered Jesus, ‘is – “Hear, Israel; the Lord our God is the one Lord;
30 យូយំ សវ៌្វន្តះករណៃះ សវ៌្វប្រាណៃះ សវ៌្វចិត្តៃះ សវ៌្វឝក្តិភិឝ្ច តស្មិន៑ ប្រភៅ បរមេឝ្វរេ ប្រីយធ្វំ," ឥត្យាជ្ញា ឝ្រេឞ្ឋា។
and you must love the Lord your God with all your heart, and with all your soul, and with all your mind, and with all your strength.”
31 តថា "ស្វប្រតិវាសិនិ ស្វវត៑ ប្រេម កុរុធ្វំ," ឯឞា យា ទ្វិតីយាជ្ញា សា តាទ្ឫឝី; ឯតាភ្យាំ ទ្វាភ្យាម៑ អាជ្ញាភ្យាម៑ អន្យា កាប្យាជ្ញា ឝ្រេឞ្ឋា នាស្តិ។
The second is this – “You must love your neighbour as you love yourself.” There is no commandment greater than these.’
32 តទា សោធ្យាបកស្តមវទត៑, ហេ គុរោ សត្យំ ភវាន៑ យថាត៌្ហំ ប្រោក្តវាន៑ យត ឯកស្មាទ៑ ឦឝ្វរាទ៑ អន្យោ ទ្វិតីយ ឦឝ្វរោ នាស្តិ;
‘Wisely answered, teacher!’ exclaimed the teacher of the Law. ‘It is true, as you say, that there is one God, and that there is no other besides him;
33 អបរំ សវ៌្វាន្តះករណៃះ សវ៌្វប្រាណៃះ សវ៌្វចិត្តៃះ សវ៌្វឝក្តិភិឝ្ច ឦឝ្វរេ ប្រេមករណំ តថា ស្វមីបវាសិនិ ស្វវត៑ ប្រេមករណញ្ច សវ៌្វេភ្យោ ហោមពលិទានាទិភ្យះ ឝ្រឞ្ឋំ ភវតិ។
and to love him with all one’s heart, and with all one’s understanding, and with all one’s strength, and to love one’s neighbour as one loves oneself is far beyond all burnt offerings and sacrifices.’
34 តតោ យីឝុះ សុពុទ្ធេរិវ តស្យេទម៑ ឧត្តរំ ឝ្រុត្វា តំ ភាឞិតវាន៑ ត្វមីឝ្វរស្យ រាជ្យាន្ន ទូរោសិ។ ឥតះ បរំ តេន សហ កស្យាបិ វាក្យស្យ វិចារំ កត៌្តាំ កស្យាបិ ប្រគល្ភតា ន ជាតា។
Seeing that he had answered with discernment, Jesus said to him, ‘You are not far from the kingdom of God.’ After that no one ventured to question him further.
35 អនន្តរំ មធ្យេមន្ទិរម៑ ឧបទិឝន៑ យីឝុរិមំ ប្រឝ្នំ ចការ, អធ្យាបកា អភិឞិក្តំ (តារកំ) កុតោ ទាយូទះ សន្តានំ វទន្តិ?
While Jesus was teaching in the Temple Courts, he asked, ‘How is it that the teachers of the Law say that the Christ is to be David’s son?
36 ស្វយំ ទាយូទ៑ បវិត្រស្យាត្មន អាវេឝេនេទំ កថយាមាស។ យថា។ "មម ប្រភុមិទំ វាក្យវទត៑ បរមេឝ្វរះ។ តវ ឝត្រូនហំ យាវត៑ បាទបីឋំ ករោមិ ន។ តាវត៑ កាលំ មទីយេ ត្វំ ទក្ឞបាឝ៌្វ៑ ឧបាវិឝ។ "
David said himself, speaking under the inspiration of the Holy Spirit – “The Lord said to my lord: Sit at my right hand, until I put your enemies beneath your feet.”
37 យទិ ទាយូទ៑ តំ ប្រភូំ វទតិ តហ៌ិ កថំ ស តស្យ សន្តានោ ភវិតុមហ៌តិ? ឥតរេ លោកាស្តត្កថាំ ឝ្រុត្វាននន្ទុះ។
David himself calls him “lord,” how comes it, then, that he is to be his son?’ The mass of the people listened to Jesus with delight.
38 តទានីំ ស តានុបទិឝ្យ កថិតវាន៑ យេ នរា ទីគ៌្ហបរិធេយានិ ហដ្ដេ វិបនៅ ច
In the course of his teaching, Jesus said, ‘See that you are on your guard against the teachers of the Law, who delight to walk about in long robes, and to be greeted in the streets with respect,
39 លោកក្ឫតនមស្ការាន៑ ភជនគ្ឫហេ ប្រធានាសនានិ ភោជនកាលេ ប្រធានស្ថានានិ ច កាង្ក្ឞន្តេ;
and to have the best seats in the synagogues, and places of honour at dinner.
40 វិធវានាំ សវ៌្វស្វំ គ្រសិត្វា ឆលាទ៑ ទីគ៌្ហកាលំ ប្រាត៌្ហយន្តេ តេភ្យ ឧបាធ្យាយេភ្យះ សាវធានា ភវត; តេៜធិកតរាន៑ ទណ្ឌាន៑ ប្រាប្ស្យន្តិ។
They are the men who rob widows of their homes, and make a pretence of saying long prayers. Their sentence will be all the heavier.’
41 តទនន្តរំ លោកា ភាណ្ឌាគារេ មុទ្រា យថា និក្ឞិបន្តិ ភាណ្ឌាគារស្យ សម្មុខេ សមុបវិឝ្យ យីឝុស្តទវលុលោក; តទានីំ ពហវោ ធនិនស្តស្យ មធ្យេ ពហូនិ ធនានិ និរក្ឞិបន៑។
Then Jesus sat down opposite the chests for the Temple offerings, and watched how the people put money into them. Many rich people were putting in large sums;
42 បឝ្ចាទ៑ ឯកា ទរិទ្រា វិធវា សមាគត្យ ទ្វិបណមូល្យាំ មុទ្រៃកាំ តត្រ និរក្ឞិបត៑។
but one poor widow came and put in two small coins, worth very little.
43 តទា យីឝុះ ឝិឞ្យាន៑ អាហូយ កថិតវាន៑ យុឞ្មានហំ យថាត៌្ហំ វទាមិ យេ យេ ភាណ្ឌាគារេៜស្មិន ធនានិ និះក្ឞិបន្តិ ស្ម តេភ្យះ សវ៌្វេភ្យ ឥយំ វិធវា ទរិទ្រាធិកម៑ និះក្ឞិបតិ ស្ម។
Then, calling his disciples to him, Jesus said, ‘I tell you that this poor widow has put in more than all the others who were putting money into the chests;
44 យតស្តេ ប្រភូតធនស្យ កិញ្ចិត៑ និរក្ឞិបន៑ កិន្តុ ទីនេយំ ស្វទិនយាបនយោគ្យំ កិញ្ចិទបិ ន ស្ថាបយិត្វា សវ៌្វស្វំ និរក្ឞិបត៑។
for everyone else put in something from what he had to spare, while she, in her need, put in all she had – everything that she had to live on.’
