< Mateos 12 >
1 Lao esa, nandaa no atahori Yahudi ra fai hahae tao ues na, Yesus no ana mana tungga nara laoꞌ tungga atahori osin. Ana mana tungga nara ndoe, de ara etu rala are nggandum mbuleꞌ de raa lao-laoꞌ.
Awo mu kiseera ekyo Yesu n’ayita mu nnimiro y’emmere ey’empeke ku lunaku lwa Ssabbiiti. Abayigirizwa be ne balumwa enjala ne batandika okunoga ebirimba by’eŋŋaano ne babirya.
2 Sia naa, hambu atahori hira mia partei agama Farisi feꞌe toꞌu rahereꞌ adat Yahudi. Rita Yesus ana mana tungga nara tao taꞌo naa, ma ara ai E rae, “Ana mana tungga mara etu are nggandum nandaa no fai hahae tao ues! Afiꞌ taꞌo naa! Te naa nalena-langga neu hita hohoro lalanen.”
Naye Abafalisaayo bwe baalaba kino ne bagamba Yesu nti, “Laba abayigirizwa bo bakola ekitakkirizibwa kukolebwa ku Ssabbiiti.”
3 Te Yesus nataa nae, “Taꞌo bee, o! Hei nda misinedꞌa baꞌi Daud dudꞌuit na sa, do? Baꞌi Daud no ana mana tungga nara ndoe de tei nara radꞌiro-dꞌoro huu ndoe rala seli. Boe ma ana nisiꞌ Lamatualain Lalaa hule-oꞌen rala, de haꞌi roti fo malangga agama ra fee neu Lamatuaꞌ ena, fo ara raa. Tao-tao te akaꞌ malangga agama ra bole raa roti naa. Atahori laen nda bole raa sa. Basa de baꞌi Daud se raa, te atahori nda rae ara sala sa. Hei onaꞌ nda baca mihine Lamatualain Susura Meumaren sa!
Naye Yesu n’abaddamu nti, “Temusomanga ku Dawudi kye yakola bwe yalumwa enjala ne be yali nabo?
Yayingira mu nnyumba ya Katonda n’alya emigaati egy’okulaga, egikkirizibwa bakabona bokka okulya.
5 Te sia naa o nenesuraꞌ soꞌal malangga agama ra tao ues mete-seꞌu sia ume hule-oꞌe, nandaa no fai hahae tao ues. Te ara nda hambu salaꞌ saa sa boe.
Oba temusomanga mu mateeka nti bakabona ababeera mu luwalo lw’okuweereza mu Yeekaalu ne basobya ku Ssabbiiti tebaliiko musango?
6 Rena, o! Dalahulun, ume hule-oꞌe na pantin, te aleꞌ ia hambu dalaꞌ sa pantin lenaꞌ, naeni, Au, Atahori Matetuꞌ ia.
Naye mbagamba nti ekisinga Yeekaalu kiri wano.
7 Sia Lamatualain Susura Meumaren, Lamatualain nae, ‘Au hihii-nanau ngga taꞌo ia: Au atahori nggara musi ratudꞌu susueꞌ esa no esa. Mete ma ara nda tao taꞌo naa sa, na, banda tutunu-hohotuꞌ fo ara rendi fee Auꞌ naa, nda naꞌena sosoa-ndandaaꞌ saa sa boe.’ Na, mete ma ama mihine malolole Lamatuaꞌ oꞌolan, neꞌo ama nda fee salaꞌ neu ana mana tungga ngga ra sa. Te ara nda tao sala saa sa boe!
Naye singa mumanyi amakulu ga kino nti, ‘Njagala mubeerenga ba kisa okusinga okuwangayo ssaddaaka,’ temwandinenyezza bataliiko musango.
8 Te Au ia, Atahori Matetuꞌ a. Au uꞌena hak uꞌetuꞌ ae, atahori bole tao saa nandaa no fai hahae tao ues.”
Kubanga Omwana w’Omuntu ye Mukama wa Ssabbiiti.”
9 Basa naa ma Yesus lao hela mamanaꞌ naa, de nisiꞌ sira ume hule-oꞌen.
N’avaayo n’ajja mu kuŋŋaaniro lyabwe.
10 Sia naa, hambu touꞌ esa liman seri maꞌamateꞌ. Atahori Farisi naa ra rae sangga dalaꞌ fo fee salaꞌ neu Yesus, mete ma Ana tao nahaiꞌ atahori naa, nandaa no fai hahae tao ues. De ara ratane rae, “Tungga hita agaman hohoro-lalanen, atahori bole tao nahaiꞌ atahori nandaa no fai hahae tao ues, do hokoꞌ?”
Laba mwalimu omusajja eyalina omukono ogwakala. Ne babuuza Yesu obanga kikkirizibwa okuwonya ku Ssabbiiti. Baali basuubira nti anaddamu nti kituufu, balyoke bamuwawaabire.
11 De Yesus nataa nae, “Mete ma atahori sa bibꞌin esa tudꞌa ndolaꞌ rala neu, nandaa no fai hahae tao ues, neꞌo tenu bibꞌiꞌ a neu oꞌo bibꞌi a dea neu, to?
Naye n’abaddamu nti, “Singa wabaddewo omuntu mu mmwe ng’alina endiga emu, n’egwa mu bunnya ku lunaku lwa Ssabbiiti, tagiggyamu?
12 Naa! Lamatuaꞌ sue atahori lenaꞌ tenu bibꞌiꞌ a sue bibꞌin. Huu naa, atahori bole tao dala maloleꞌ nandaa no fai hahae tao ues.”
Kale, omuntu tasinga nnyo endiga omuwendo? Noolwekyo kikkirizibwa okukola ekirungi ku Ssabbiiti.”
13 Boe ma Ana olaꞌ no atahori lima maꞌamate seseriꞌ naa nae, “Aꞌa, e! Loo limam nema!” Boe ma ana loo lima maꞌamate seseriꞌ naa, boe ma liman hai neuꞌ ena, onaꞌ liman seriꞌ a.
Bw’atyo n’agamba omusajja nti, “Golola omukono gwo.” N’agugolola ne guwona, ne guba mulamu nga gunnaagwo!
14 Rita taꞌo naa ma, atahori Farisi ra ramue. De ara fela lao hela ume hule-oꞌe a, boe ma ara reu rala ralaꞌ sa rae, “Ata musi sangga dalaꞌ fo tisa E!”
Awo Abafalisaayo ne bafuluma ne bateesa nga bwe banaazikiriza Yesu.
15 Te Yesus bubꞌuluꞌ dudꞌuꞌa deꞌulaka nara, naa de Ana lao nisiꞌ mamanaꞌ laen. Atahori hetar tungga E, ma Ana tao nahaiꞌ basa atahori mamahedꞌiꞌ ra
Naye Yesu bwe yakimanya n’afuluma mu kuŋŋaaniro, abantu bangi nnyo ne bamugoberera, n’awonya abaali abalwadde bonna,
16 Te Ana ai se nae, “Ama afiꞌ mifadꞌe atahori laen soꞌal Au.”
kyokka n’abakomako baleme okumwatuukiriza.
17 Ana tao taꞌo naa tungga saa fo Lamatualain nafadꞌe neu mana ola-olan Yesaya nae,
Ebyayogerwa Nnabbi Isaaya biryoke bituukirire nti:
18 “Mete dei! Eni ia, Au Atahori dedꞌenu ngga fo tengga alaꞌ a ena. Au sue E, ma Au umuhoꞌo ukundoo o E. Dei fo Au fee Dula-dale ngga neu E, fo neu nanori atahori sia basa nusaꞌ ra soꞌal Au dala masodꞌa ndoos ngga.
“Laba Omuweereza wange, ggwe neerondera, gwe njagala ennyo asanyusa emmeeme yange. Ndimuteekako Omwoyo wange era Alisalira amawanga gonna emisango.
19 Ana nda toꞌo tendan sa. Ana nda soꞌu-soꞌu aon sa.
Taliyomba so talireekaana, era tewaliba n’omu aliwulira eddoboozi lye mu nguudo.
20 Ralan maloleꞌ. Ana nda naꞌasususaꞌ atahori sa. Ana nda helu tiku hau mana naeꞌa tiku sa. Ana nda fuu nisa lambu anaꞌ mana naeꞌa mate sa. Ana nanori atahori nakandooꞌ a, losa dodꞌoo ma basa nusaꞌ ra rahine de tungga Lamatuaꞌ dala masodꞌa ndoo-tetun boe.
Talimenya lumuli lunafu, wadde okuzikiriza olutambi lw’ettaala olunyooka.
21 Dei fo atahori mia basa nusaꞌ ra ramahere neu E, huu rahine rae Eni, seka.”
Era abamawanga baliba n’essuubi mu linnya lye.”
22 Lao esa, atahori ra rendi atahori nitu taoꞌ esa nisiꞌ Yesus. Atahori naa matan pokeꞌ ma nda olaꞌ nala sa. Boe ma Yesus oi hendi nitu de naꞌahahaiꞌ e. Boe ma, atahori naa nita ma olaꞌ neuꞌ ena.
Awo Yesu ne bamuleetera omusajja eyaliko dayimooni, nga muzibe w’amaaso era nga tayogera. N’amuwonya, omusajja eyali tasobola kwogera n’asobola okwogera n’okulaba.
23 Rita taꞌo naa, ma basa atahori titindindiꞌ a. Ara ola-olaꞌ rae, “Mbei ma Eni ia, Daud tititi-nonosin, fo Lamatuaꞌ mana ola-ola nara suraꞌ memaꞌ mia lele uluꞌ a. Eni ia, neꞌo Atahori fo hita nea-neaꞌ a!”
Abantu bonna ne beewuunya ne boogera nti, “Ddala ddala ono si mwana wa Dawudi?”
24 Te leleꞌ atahori Farisi ra rena rala, ma ara nda simbo sa. Boe ma ara ola-olaꞌ rae, “Woe! Atahori ia bisa oi hendi nitu, huu nitu ra malanggan Balsebul mana fee E koasa.”
Naye Abafalisaayo bwe baakiwulira ne boogera nti, “Ono agoba baddayimooni ku bwa Beeruzebuli omukulu wa baddayimooni.”
25 Te Yesus nahine atahori Farisi ra oꞌolan. Boe ma nafadꞌe se nae, “Hei oꞌolam naa, nda naꞌena sosoa-ndandaaꞌ sa! Mete ma sia nusaꞌ esa, rauinggu nara rafetu-raparu, taꞌo bee fo nusaꞌ naa naꞌatataaꞌ! Onaꞌ naa boe mete ma atahori sia kota esa, do sia ume sa rala, esa natofa no esa, neꞌo ara sea-saranggaa losa rambalulutu, o!
Yesu bwe yategeera ebirowoozo byabwe n’abagamba nti, “Obwakabaka bwe bwawukanamu, oba ekibuga wadde amaka, tebiyinza kuyimirira.
26 Dadꞌi mete ma nitu ra bamusuꞌ ma esa oi esa, na, sira malanggan nda toꞌu parendaꞌ doo-doo sa ena!
Ne Setaani bw’agoba Setaani munne ku muntu aba yeyawuddemu. Obwakabaka bwe bunaayimirira butya?
27 Misinedꞌa, e! Hei atahori mara o oi rahine nitu ra boe. Ara oi rendiꞌ nitu a koasan, do? Hokoꞌ! Dadꞌi ama afiꞌ olaꞌ leli mae, Au oi nitu ra endiꞌ nitu a koasan. Dei fo hei atahori mara raꞌetuꞌ ao nara rae, saa fo ama runduꞌ a, nda tebꞌe sa.
Obanga Nze ngoba baddayimooni ku bwa Beeruzebuli omukulu wa baddayimooni, kale batabani bammwe babagoba ku bw’ani? Noolwekyo be bali basalira omusango.
28 Te mete ma Au tebꞌe-tebꞌeꞌ oi nitu endiꞌ koasa mia Lamatuaꞌ Duladꞌalen, na natudꞌu nae, Lamatuaꞌ memaꞌ Maneꞌ mana sia hei mata mara ena.
Naye bwe mba ngoba baddayimooni n’amaanyi g’Omwoyo wa Katonda, kale Obwakabaka bwa Katonda buzze gye muli.
29 Mete ma atahori rae rema ramanaꞌo sudꞌiꞌ a saa sia atahori maꞌadꞌereꞌ sa umen, na, ana musi futu-paꞌa nahereꞌ atahori naa dei. Dei fo, ana namanaꞌo nala atahori naa sudꞌiꞌ a saa nara.
“Oba omuntu ayinza atya okuyingira mu nnyumba y’omuntu ow’amaanyi, n’amunyagako ebintu bye okuggyako ng’asooka okusiba ow’amaanyi oyo? Olwo n’alyoka anyaga ebintu bye.
30 Misinedꞌa malolole! Te atahori nda mana partei no Au sa, bamusuꞌ no Au. No atahori nda mana tao afiꞌ neu Au ue-tatao ngga sa, ana taoꞌ a nemue-neanggiꞌ.
“Oyo atali nange, mulabe wange. N’oyo atakuŋŋaanyiza wamu nange asaasaanya.
31 Dadꞌi rena malolole Au oꞌola ngga ia! Lamatualain sadꞌia fee ambon neu atahori sala-kilu nara ena. Ma mete ma atahori olaꞌ nda malole soꞌal atahori laen, na, Lamatualain feꞌe sadꞌia fee ambon neu e. Te mete ma atahori nambarani olaꞌ nda maloleꞌ soꞌal Lamatualain Dula-dale Meumaren, na Lamatualain nda fee ambon neu sala-kilun sa.
Noolwekyo mbategeereza ddala nti omuntu alisonyiyibwa buli kibi kyonna, na buli kuvvoola. Naye alivvoola Mwoyo Mutukuvu talisonyiyibwa.
32 Mete ma atahori olaꞌ deꞌulakaꞌ soꞌal Au, Atahori Tebꞌeꞌ-tebꞌeꞌ ia, Lamatuaꞌ sadꞌia fee ambon neu e. Te mete ma atahori olaꞌ naꞌamuti-naꞌamuu labꞌan Lamatuaꞌ Duladꞌale Meumaren, na, Lamatualain nda fee ambon neu salan naa sa losa fai mateteꞌen!” (aiōn )
Na buli muntu ayogera ekigambo ekibi ku Mwana w’Omuntu alisonyiyibwa, naye ayogera ekibi ku Mwoyo Omutukuvu talisonyiyibwa mu mulembe guno wadde ogugenda okujja. (aiōn )
33 Basa ma Yesus olaꞌ nakandoo neu atahori Farisi ra nae, “Dudꞌuꞌa malolole! Hau hu maloleꞌ nabꞌoa boa maloleꞌ. Te hau hu nda maloleꞌ a sa nabꞌoa boa nda maloleꞌ sa, Hu mia hau a boan, atahori bisa bubꞌuluꞌ rae, hau huuꞌ na, maloleꞌ do hokoꞌ.
“Buli muti gutegeererwa ku bibala byagwo. Omuti bw’ogulabirira gubala ebibala ebirungi, naye bw’ogulagajjalira tegubala bibala.
34 Te hei ia ra onaꞌ mengge mana peko-lelekoꞌ! Ama nda bisa olaꞌ dala-dala maloleꞌ ra sa. Huu saa nenembedaꞌ sia atahori ralan, na, ana kalua tungga bafan.
Mmwe abaana b’embalasaasa, mmwe abalina ebibi muyinza mutya okwogera ebirungi? Akamwa koogera ku biba bijjudde mu mutima.
35 Atahori maloleꞌ, tantu olaꞌ dala maloleꞌ, huu hambu dala-dala maloleꞌ nenembedaꞌ sia ralan. Te atahori deꞌulakaꞌ, olaꞌ a deꞌulakaꞌ, hu hambu dala-dala deꞌulakaꞌ nenembedaꞌ sia ralan.
Omuntu omulungi afulumya ebirungi okuva mu tterekero lye eddungi, era n’omuntu omubi afulumya ebibi okuva mu tterekero lye ebbi.
36 Mimihere neu Au! Te dei fo losa fai mateteꞌen, Lamatualain paresaꞌ basa atahori tatao-nonoꞌin. Leleꞌ naa, atahori esa-esaꞌ musi nataa eni dedꞌea-oꞌolan mana nda ma nggunaꞌ a sa.
Era mbategeeza nti buli kigambo kyonna ekitasaana abantu kye boogera, kiribabuuzibwa ku lunaku olw’okusalirako emisango.
37 Dadꞌi maꞌabꞌebꞌesa, e! Te dei fo Lamatualain timba-tai dedꞌea-oꞌola mara, no naꞌetuꞌ nae, ama hambu huku-dokiꞌ do hokoꞌ.”
Bwe bityo ebigambo byo bye birikuweesa obutuukirivu era ebigambo byo bye birikusalizisa omusango.”
38 Rena Yesus olaꞌ naꞌo naa ma, hambu meser agama hira ro atahori Farisi ra roꞌe mbali E rae, “Ama Meser! Hai mae mita Amaꞌ tao manadadꞌiꞌ, fo dadꞌi bukti oi, Amaꞌ koasan tebꞌe-tebꞌeꞌ mia Lamatualain.”
Awo abamu ku bannyonnyozi b’amateeka n’Abafalisaayo ne bagamba Yesu nti, “Omuyigiriza twagala otulage akabonero.”
39 Te Yesus bua se nae, “Wuih! Hei atahori aleꞌ ia, nda nau tao rerenaꞌ neu Lamatuaꞌ sa! Ama mihineꞌ a tao deꞌulakaꞌ! Mae ama moꞌe manadadꞌiꞌ o, Au nda fee sa. Huu feꞌesaꞌan Lamatuaꞌ fee manadadꞌiꞌ nendiꞌ mana ola-olan Yunus. Naa dai ena!
Naye n’abaddamu nti, “Omulembe omwonoonefu era omwenzi ogunoonya akabonero; temugenda kuweebwa kabonero okuggyako aka nnabbi Yona.
40 Yunus leo rereloꞌ telu, ma tetembaꞌ telu mia uꞌu monaeꞌ a ambun rala. Au o onaꞌ naa boe, Atahori Tetebꞌes ia. dei fo Au leo rereloꞌ telu, ma tetembaꞌ telu sia lua fatuꞌ, atahori mates ra mamanan.
Kubanga Yona nga bwe yamala mu lubuto lw’ekyennyanja ekinene ennaku ssatu emisana n’ekiro, n’Omwana w’Omuntu bw’atyo bw’alimala mu ttaka ennaku ssatu emisana n’ekiro.
41 Dei fo sia fai mateteꞌen, mete ma Lamatuaꞌ dadꞌi mana nggero-furi, na, atahori Niniwe ra rambariiꞌ dadꞌi sakasii fo rundu nggi rae, ‘Basa hei ia, nggoaꞌ!’ Feꞌesaꞌan, atahori Niniwe ra rena Lamatuaꞌ mana ola-olan Yunus, de ara doaꞌ ma lao hela sala-kilu nara. Te hei hokoꞌ. Tao-tao te, aleꞌ ia hambu Atahori sia hei taladꞌa mara manaseliꞌ lena Yunus, naeni Au ia. Te ama nda nau tao afiꞌ neu Au mbei sa boe.
Abantu b’e Nineeve baliyimirira ne basaliza abantu b’omulembe guno omusango okubasinga, kubanga beenenya bwe baawulira okubuulira kwa Yona. Naye laba asinga Yona ali wano.
42 Dei fo sia fai mateteꞌen, mete ma Lamatuaꞌ dadꞌi mana nggero-furi, na, ina mane Seba mia seriꞌ ona o, nambarii dadꞌi sakasii. Ana dudꞌu fo rundu basa mana masodꞌa aleꞌ ia nae, ‘Basa hei ia ra, nggoaꞌ, e!’ Feꞌesaꞌan, ina maneꞌ a nema mia dodꞌoo fo nita no mata aon mane Soleman mahinen. Tao-tao te, aleꞌ ia hambu Atahori sia taladꞌa mara manaseliꞌ lenaꞌ mane Soleman, naeni Au ia. Te ama nda tao afiꞌ mbei neu Au sa boe.”
Era ku lunaku olw’okusalirako omusango, kabaka omukazi ow’omu bukiikaddyo alisaliza abantu ab’omulembe guno omusango okubasinga, kubanga yava ku nkomerero y’ensi okujja okuwuliriza amagezi ga Sulemaani. Naye laba asinga Sulemaani ali wano.
43 “Mete ma nitu neneoi hendiꞌ mia atahori esa, nitu a neu nisiꞌ mamana rouꞌ fo sangga mamana hahaeꞌ. Te ana nda hambu mamana maloleꞌ sa.
“Omwoyo ogutali mulongoofu bwe guva mu muntu guyita mu malungu nga gunoonya aw’okuwumulirako, ne gutafuna wa kuwummulira.
44 Boe ma ana dudꞌuꞌa nae, “Hee! Nda hambu mamanaꞌ sa, de malole lenaꞌ au baliꞌ isiꞌ atahori fo feꞌesaꞌan au leo miaꞌ a.’ Basa ma ana baliꞌ, ma nita mamanaꞌ naa, meuꞌ ma nene tao maloleꞌ ena.
Kyeguva gugamba nti, ‘Leka nzireyo mu nnyumba mwe nava.’ Bwe guddayo gusanga nkalu, nga eyereddwa era nga ntegeke.
45 Boe ma nitu naa neu noꞌe nonoon hitu, deꞌulaka nara seli lenaꞌ e fai. Boe ma basa se reu leo sia atahori naa, ma ara poko-paru randaa e. Dadꞌi aleꞌ ia, atahori naa masodꞌan deꞌulakan seli. Onaꞌ naa boe, atahori sia fai-fai maꞌabꞌuiꞌ ia ra.”
Kyeguva gugenda ne guleeta emyoyo emirala musanvu egigusingako obwonoonefu, ne giyingira mu nnyumba omwo ne gibeera omwo. Olwo omuntu oyo n’abeera bubi nnyo okusinga bwe yali okusooka. Bwe kityo bwe kiriba n’omulembe guno omwonoonefu.”
46 Leleꞌ naa, Yesus feꞌe olaꞌ no atahori hetar. Boe ma maman no odꞌi nara rema rae randaa ro E. Ara riirii mia ume deaꞌ de denu atahori reu roꞌe E.
Yesu bwe yali akyayogera n’ekibiina, nnyina ne baganda be ne batuuka ne bayimirira ebweru nga baagala okwogera naye.
47 Boe ma atahori reu rafadꞌe rae, “Amaꞌ, e! Amaꞌ maman no odꞌi mara sia dean. Ara rae randaa ro Amaꞌ.”
Omuntu omu n’amutegeeza nti, “Nnyoko ne baganda bo, bali wabweru baagala kwogera nawe.”
48 De Yesus nataa nae, “Au mama ngga, seka? Ma Au toronoo ngga, seka?”
Yesu n’amuddamu nti, “Mmange ye ani era ne baganda bange be baani?”
49 Boe ma Ana dudꞌu atahori mana tungga E, de nafadꞌe nae, “Mete, huu ia ra Au mama ngga ma toronoo ngga ra.
N’agolola omukono gwe eri abayigirizwa be n’agamba nti, “Mulabe mmange ne baganda bange!
50 Huu atahori mana tao tungga Au Ama ngga sia sorga hihii-nanaun, sira Au bobꞌonggi matetu nggara.”
Kubanga buli akola ebyo Kitange ali mu ggulu by’ayagala oyo ye muganda wange, ye mwannyinaze era ye mmange.”