Lukas 20
1 Lao esa, Yesus neu nisiꞌ Ume Hule-oꞌe Huuꞌ a, de nanori Lamatuaꞌ Hara-lii Malolen sia ume sodꞌan. Ma malangga agama Yahudi ra malangga nara, meser agama ra, ro lasi-lasi adat ra rema raselu-bale ro E.
και εγενετο εν μια των ημερων διδασκοντος αυτου τον λαον εν τω ιερω και ευαγγελιζομενου επεστησαν οι αρχιερεις και οι γραμματεις συν τοις πρεσβυτεροις
2 Ara ratane rae, “Seka fee hak neu Nggo de afis tao kaco mia ia? Mufadꞌe sobꞌa dei!”
και ειπαν λεγοντες προς αυτον ειπον ημιν εν ποια εξουσια ταυτα ποιεις η τις εστιν ο δους σοι την εξουσιαν ταυτην
3 Boe ma Yesus nataa nae, “Au o ae utane dalaꞌ esa boe, dei fo Au utaa nggi.
αποκριθεις δε ειπεν προς αυτους ερωτησω υμας καγω λογον και ειπατε μοι
4 Taꞌo ia: hei mihine Yohanis Mana Saraniꞌ a, to? Seka fee e koasa fo sarani atahori? Lamatualain do, atahori?”
το βαπτισμα ιωαννου εξ ουρανου ην η εξ ανθρωπων
5 Boe ma esa-esaꞌ fee dudꞌuꞌat ma ola-olaꞌ rae, “Awee! Daꞌi hita ena ma. Mete ma tae, ‘Lamatualain mana denu’, dei fo Ana nataa nae, ‘Mete ma taꞌo naa, na taꞌo bee de hei nda mimihere Yohanis sa?’
οι δε συνελογισαντο προς εαυτους λεγοντες οτι εαν ειπωμεν εξ ουρανου ερει δια τι ουκ επιστευσατε αυτω
6 Te hita o nda bisa tae, ‘atahori denu’ sa, te hokoꞌ naa atahori haꞌi fatu fo mbia risa nggita. Huu ara ramahere rae, Yohanis naa, Lamatualain mana ola-olan.”
εαν δε ειπωμεν εξ ανθρωπων ο λαος απας καταλιθασει ημας πεπεισμενος γαρ εστιν ιωαννην προφητην ειναι
7 Boe ma rataa Yesus rae, “Hai nda mihine sa.”
και απεκριθησαν μη ειδεναι ποθεν
8 Ma Yesus nafadꞌe nae, “Mete ma taꞌo naa, na Au o nda nau ufadꞌe seka mana denu Au sa boe.”
και ο ιησους ειπεν αυτοις ουδε εγω λεγω υμιν εν ποια εξουσια ταυτα ποιω
9 Basa ma, Yesus dui atahori hetar naa ra, nekendandaaꞌ esa fai nae, “Hambu atahori esa mana sela osi anggor. Ana fee osin neu atahori ue-tao e, fo basa na ara banggi buna-bꞌoan. Boe ma ana lali nusa deaꞌ neu de leo dooꞌ sia naa.
ηρξατο δε προς τον λαον λεγειν την παραβολην ταυτην ανθρωπος {VAR2: [τις] } εφυτευσεν αμπελωνα και εξεδετο αυτον γεωργοις και απεδημησεν χρονους ικανους
10 Losa fula-fai etu anggor bꞌoan ma tenu osiꞌ a denu atahori mana tao ues na esa neu simbo babꞌanggin mia mana tao osi naa ra. Te mana tao osi ra popoko atahori mana tao ues naa, de oi e baliꞌ no lima rouꞌ.
και καιρω απεστειλεν προς τους γεωργους δουλον ινα απο του καρπου του αμπελωνος δωσουσιν αυτω οι δε γεωργοι εξαπεστειλαν αυτον δειραντες κενον
11 Basa ma, tenu osiꞌ a haitua seluꞌ atahori mana tao ues na esa neu fai. Te mana tao osi ra popoko ma tao raꞌamamaeꞌ e. Basa ma ara oi baliꞌ e no lima rouꞌ.
και προσεθετο ετερον πεμψαι δουλον οι δε κακεινον δειραντες και ατιμασαντες εξαπεστειλαν κενον
12 Boe ma tenu osiꞌ a haitua seluꞌ atahori mana tao ues katelun neu fai, te ara popoko raꞌahinaꞌ e ma nggari e dea neu.
και προσεθετο τριτον πεμψαι οι δε και τουτον τραυματισαντες εξεβαλον
13 Boe ma tenu osiꞌ a dudꞌuꞌa nae, ‘Au musi tao taꞌo bee fai? Malole lenaꞌ au haitua ana susue ngga. Neꞌo ara simbo e ma fee hadꞌa-hormat neu e.’ De ana haitua ana bꞌonggin neu.
ειπεν δε ο κυριος του αμπελωνος τι ποιησω πεμψω τον υιον μου τον αγαπητον ισως τουτον εντραπησονται
14 Te leleꞌ mana tao osi ra rita e, ma ara ola-olaꞌ rae, ‘Woi, mete dꞌei! Te lasiꞌ a haitua ana bꞌonggin nema ena. Ana mana simbo basa aman hata-heto nara. Dadꞌi ima fo ata tao tisa e leo.’ Hela fo ata soa osi a.
ιδοντες δε αυτον οι γεωργοι διελογιζοντο προς αλληλους λεγοντες ουτος εστιν ο κληρονομος αποκτεινωμεν αυτον ινα ημων γενηται η κληρονομια
15 Leleꞌ anaꞌ losa ma, ara lea dudꞌui e dea neu mia osi a, basa de ara tao risa e. Naa! Au ae utane, taꞌo ia: hei duꞌa na tenu osiꞌ a nae tao mana tao osi ra taꞌo bee?
και εκβαλοντες αυτον εξω του αμπελωνος απεκτειναν τι ουν ποιησει αυτοις ο κυριος του αμπελωνος
16 Tungga Au, na ana nema tao nisa basa se, basa ma, ana fee atahori laen ra tao osi a.” Leleꞌ atahori naa ra rena Yesus olaꞌ taꞌo naa ma, ara rataa rae, “Mete ma bisa na, Lamatualain afiꞌ huku-doki hai taꞌo naa!”
ελευσεται και απολεσει τους γεωργους τουτους και δωσει τον αμπελωνα αλλοις ακουσαντες δε ειπαν μη γενοιτο
17 Basa ma Yesus mete naꞌateteeꞌ se, de natane nae, “Mete ma nda dadꞌi fee huku-dokiꞌ taꞌo naa sa, na, saa de Lamatuaꞌ mana ola-ola nara suraꞌ taꞌo ia: ‘Hambu fatu esa fo tukan ra nggari hendi ena, te ia naa dadꞌi rii-ineꞌ a fatu netehun?’
ο δε εμβλεψας αυτοις ειπεν τι ουν εστιν το γεγραμμενον τουτο λιθον ον απεδοκιμασαν οι οικοδομουντες ουτος εγενηθη εις κεφαλην γωνιας
18 Atahori mana naꞌatunu sia fatu naa, tantu nambalutu, huu hambu huku-dokiꞌ. Ma mete ma fatu a tudꞌa dai atahori, ana o nambalutu eto-etoꞌ boe, huu hambu huku-dokiꞌ a.”
πας ο πεσων επ εκεινον τον λιθον συνθλασθησεται εφ ον δ αν πεση λικμησει αυτον
19 Leleꞌ meser agama ra ro malangga agama ra malanggan rena dudꞌuit naa, ara bubꞌuluꞌ rae, Yesus olaꞌ nekendandaaꞌ naa neu se. Sira onaꞌ mana tao osi ra. De ara ramanasa rala seli. Boe ma ara sangga dalaꞌ fo rae humu E. Te ara ramahia atahori hetar mana hii rena Yesus nenorin. De ara lao hela E neu naa.
και εζητησαν οι γραμματεις και οι αρχιερεις επιβαλειν επ αυτον τας χειρας εν αυτη τη ωρα και εφοβηθησαν τον λαον εγνωσαν γαρ οτι προς αυτους ειπεν την παραβολην ταυτην
20 Basa naa ma, Yesus musu nara maku-maꞌu E. Ara sangga mana makuꞌ mana bisa tao aon nara onaꞌ atahori maloleꞌ, fo reu raꞌahehengge Yesus. Ara raeꞌ a do bee fo Yesus olaꞌ labꞌan mana parenda Roma ra, fo reu kalak neu hofernor, naa fo ara denu atahori reu humu Yesus.
και παρατηρησαντες απεστειλαν εγκαθετους υποκρινομενους εαυτους δικαιους ειναι ινα επιλαβωνται αυτου λογου ωστε παραδουναι αυτον τη αρχη και τη εξουσια του ηγεμονος
21 Boe ma ara haitua mana maku-maꞌuꞌ ra reu raselu-bale ro Yesus rae, Ama Meser! Hai bubꞌuluꞌ Amaꞌ rala ndoos. Amaꞌ nda mana peko-lelekoꞌ sa, ma nda mana mete mataꞌ sa. Amaꞌ munoriꞌ a Lamatualain Dedꞌea-oꞌolan no matetuꞌ
και επηρωτησαν αυτον λεγοντες διδασκαλε οιδαμεν οτι ορθως λεγεις και διδασκεις και ου λαμβανεις προσωπον αλλ επ αληθειας την οδον του θεου διδασκεις
22 De ia naa hai mae mitane dalaꞌ esa: tungga hai agama Yahudi hohoro-lalanen, na, hai bꞌae bea fee mana parenda Roma ra mane monaen a, do hokoꞌ?”
εξεστιν ημας καισαρι φορον δουναι η ου
23 Te Yesus nahine dudꞌuꞌa deꞌulaka nara rae raꞌahehengge E. De nataa nae,
κατανοησας δε αυτων την πανουργιαν ειπεν προς αυτους
24 “Mitudꞌu doi fulaꞌ sa dꞌei, fo Au mete sobꞌa e.” Boe ma ara ratudꞌu dꞌoiꞌ neu E. Boe ma natane nae, “Ia, seka nggambar na? ma ia, seka naran?” Ara rata rae, “Naa mane monae Keser a.”
δειξατε μοι δηναριον τινος εχει εικονα και επιγραφην οι δε ειπαν καισαρος
25 Boe ma Yesus nae, “Mete ma taꞌo naa, na, fee mana parenda saa fo mana parenda ra hak na. Ma fee Lamatualain saa fo Lamatualain hak na.”
ο δε ειπεν προς αυτους τοινυν αποδοτε τα καισαρος καισαρι και τα του θεου τω θεω
26 Rena taꞌo naa, ma ara heran bali-baliꞌ, huu ara nda raꞌahehengge rala E sa, sia atahori hetar matan. De nda rahara sa ena.
και ουκ ισχυσαν επιλαβεσθαι {VAR1: του } {VAR2: αυτου } ρηματος εναντιον του λαου και θαυμασαντες επι τη αποκρισει αυτου εσιγησαν
27 Basa naa ma, hambu atahori hira mia partei agama Saduki rema fo rae raꞌahehengge Yesus. Atahori Saduki ra ranori rae, atahori mates ra nda rasodꞌa baliꞌ sia fai mateteꞌen sa. Ara rema raselu-bale ro Yesus rae,
προσελθοντες δε τινες των σαδδουκαιων οι {VAR1: λεγοντες } {VAR2: (αντιλεγοντες) } αναστασιν μη ειναι επηρωτησαν αυτον
28 “Ama Meser! Baꞌi Musa suraꞌ hela fee nema hita hohoro-lalaneꞌ nae: mete ma hambu touꞌ mate, te nda ma anaꞌ sa, na, odꞌin musi sao nala ina falun, fo ana bisa fee tititi-nonosiꞌ neu aꞌan mana mateꞌ a ena.
λεγοντες διδασκαλε μωυσης εγραψεν ημιν εαν τινος αδελφος αποθανη εχων γυναικα και ουτος ατεκνος η ινα λαβη ο αδελφος αυτου την γυναικα και εξαναστηση σπερμα τω αδελφω αυτου
29 Memaꞌ feꞌesaꞌan baꞌi Musa nanori taꞌo naa. Te ia naa hai mae mitane, taꞌo ia: hambu touꞌ hitu odꞌi-aꞌa, de uluꞌ a sao, ma mate hendi e te anaꞌ nese.
επτα ουν αδελφοι ησαν και ο πρωτος λαβων γυναικα απεθανεν ατεκνος
30 Basa de odꞌin mana tungga e sao nala ina falu a. Nda doo sa ma, mate hendi touꞌ a fai, te nda ma anaꞌ sa boe.
και ο δευτερος
31 Onaꞌ naa boe, ana katelun. Ana sao nala ina falu a, basa ma mate te nda ma anaꞌ sa. Onaꞌ naa nakandooꞌ a losa ana muriꞌ a mate.
και ο τριτος ελαβεν αυτην ωσαυτως δε και οι επτα ου κατελιπον τεκνα και απεθανον
32 Boe ma ina falu naa o mate boe.
υστερον και η γυνη απεθανεν
33 Naa! Ia naa hai mae mitane taꞌo ia: inaꞌ naa saon touꞌ hitu ena. De mete ma losa fai mateteꞌen, ma Lamatuaꞌ tao nasodꞌa baliꞌ atahori mana mateꞌ ra, na, inaꞌ naa dadꞌi neu touꞌ bee saon?”
η γυνη ουν εν τη αναστασει τινος αυτων γινεται γυνη οι γαρ επτα εσχον αυτην γυναικα
και ειπεν αυτοις ο ιησους οι υιοι του αιωνος τουτου γαμουσιν και γαμισκονται (aiōn g165)
35 Te sia sorga atahori nda sao sa ena. Ma sia naa ara nda mate sa boe. Ara onaꞌ Lamatualain ate nara sia sorga. Huu leleꞌ Lamatualain tao nasodꞌa baliꞌ atahori mates ra, Ana pili nala se fo dadꞌi Eni ana nara ena (aiōn g165)
οι δε καταξιωθεντες του αιωνος εκεινου τυχειν και της αναστασεως της εκ νεκρων ουτε γαμουσιν ουτε γαμιζονται (aiōn g165)
ουδε γαρ αποθανειν ετι δυνανται ισαγγελοι γαρ εισιν και υιοι εισιν θεου της αναστασεως υιοι οντες
37 Baꞌi Musa susuran dui soꞌal hau huu anaꞌ mana nenelalanggeꞌ te nda kadꞌe sa. Mia dudꞌuit naa hita tahine tae, atahori mates ra bisa rasodꞌa baliꞌ boe. Sia naa Lamatualain nafadꞌe baꞌi Musa nae, ‘Au ia, bei-baꞌi mara Lamatualain na. Naeni baꞌi Abraham, baꞌi Isak ma baꞌi Yakob. Basa se beꞌutee rakandoo neu Au losa ia nema.’
οτι δε εγειρονται οι νεκροι και μωυσης εμηνυσεν επι της βατου ως λεγει κυριον τον θεον αβρααμ και θεον ισαακ και θεον ιακωβ
38 Tao-tao te baꞌiꞌ naa ra mate eniꞌ a fai dꞌalahulun ena. Te huu Lamatualain nae Eni feꞌe dadꞌi sira Lamatuan, naa de hita tahine tae ara feꞌe masodꞌaꞌ. De mae atahori mate ena o, ara rasodꞌa baliꞌ. Te akaꞌ atahori masodꞌa fo beꞌutee neu Lamatualain, nda atahori mates ra sa, to!”
θεος δε ουκ εστιν νεκρων αλλα ζωντων παντες γαρ αυτω ζωσιν
39 Rena Yesus nataa taꞌo naa ma, hambu meser agama sa olaꞌ nae, “Ama Meser netaa na, seli tebꞌe.”
αποκριθεντες δε τινες των γραμματεων ειπαν διδασκαλε καλως ειπας
40 Eniꞌ a mia leleꞌ naa ma, nda hambu atahori esa nambarani natane Yesus sa ena, huu nda hambu esa naꞌahehengge nala E sa boe.
ουκετι γαρ ετολμων επερωταν αυτον ουδεν
41 Basa ma, Yesus feꞌe nanori atahori naa ra sia Ume Hule-oꞌe Huuꞌ a. Ma Ana natane nasafafali se nae, “Tungga dudꞌuꞌa mara na, taꞌo bee? Meser agama ra ranori rae, Kristus naa, Atahori fo Lamatualain dudꞌu eniꞌ a lele-uluꞌ a. Tungga se, Eni dadꞌi akaꞌ mane Daud tititi-nonosin. Te huu naa nda feꞌe dai sa.
ειπεν δε προς αυτους πως λεγουσιν τον χριστον ειναι δαυιδ υιον
42 Huu lele-uluꞌ a mane Daud suraꞌ hela sia susura sosodꞌa koa-kio ra nae, ‘Lamatualain nafadꞌe neu Lamatua ngga nae, “Uma endoꞌ sia Au bobꞌoa ona ngga, sia mamana nenefee hadꞌa-hormat.
αυτος γαρ δαυιδ λεγει εν βιβλω ψαλμων ειπεν κυριος τω κυριω μου καθου εκ δεξιων μου
43 Huu dei fo Au tao musu Mara, losa ara beꞌutee mbali Nggo.’”
εως αν θω τους εχθρους σου υποποδιον των ποδων σου
44 Naa! Mia susura naa, hita tahine tae, mane Daud noꞌe Kristus nae, ‘Lamatuaꞌ’. Naa sosoan nae, mete ma atahori rae Kristus, akaꞌ mane Daud tititi-nonosin, na nda feꞌe dai sa! Huu Eni o dadꞌi mane Daud Lamatua na boe!”
δαυιδ ουν {VAR1: αυτον κυριον } {VAR2: κυριον αυτον } καλει και πως αυτου υιος εστιν
45 Leleꞌ basa atahori ramanene neu Yesus, ma Ana olaꞌ no ana dedꞌenu nara nae,
ακουοντος δε παντος του λαου ειπεν τοις μαθηταις {VAR2: [αυτου] }
46 “Hei musi besa-bꞌesa mo meser agama ra. Huu ara hiiꞌ a lao-laoꞌ ro badꞌu naru masaroromboꞌ, fo reu randaa ro atahori hetar, naa fo atahori rita se, na rae, ‘We! Sira naa, atahori moko-monaen ra, o!’ Ara hiiꞌ a sangga mamana nenefee hadꞌa-hormat sia ume hule-oꞌeꞌ ra, sia fefetas, ma sia mamanaꞌ fo atahori hiiꞌ a raꞌabꞌue.
προσεχετε απο των γραμματεων των θελοντων περιπατειν εν στολαις και φιλουντων ασπασμους εν ταις αγοραις και πρωτοκαθεδριας εν ταις συναγωγαις και πρωτοκλισιας εν τοις δειπνοις
47 Te besa-bꞌesa, huu ara akaꞌ peko-lelekoꞌ ina falu ra fo haꞌi rala ume nara. Te sia atahori hetar matan, ara babꞌata deꞌulaka nara no rambariiꞌ hule-oꞌe doon seli. Ara hiiꞌ a fo atahori rae sira, atahori meumareꞌ re. Te Lamatualain nahine sala nara, de dei fo Ana fee huku-dokiꞌ beran seli neu se.”
οι κατεσθιουσιν τας οικιας των χηρων και προφασει μακρα προσευχονται ουτοι λημψονται περισσοτερον κριμα
