Yohanis 6
1 Basa ma atahori Yahudi ra fai malole ‘Paska’ na deka-deka ena. Boe ma Yesus se risiꞌ dano Galilea bobꞌoan. (Dano a nara laen na, naeni ‘Tiberias’.) Atahori hetar tungga E naa reu, huu ara rita manadadꞌi-manaseliꞌ fo Ana taoꞌ ra, naeni leleꞌ Ana tao nahaiꞌ atahori mamahedꞌiꞌ ra. Losa dano a seriꞌ, ma Yesus no ana mana tungga nara hene risiꞌ lete anaꞌ esa. De ara endoꞌ mia naa.
Post haec abiit Iesus trans mare Galilaeae, quod est Tiberiadis:
et sequebatur eum multitudo magna, quia videbant signa, quae faciebat super his, qui infirmabantur.
Subiit ergo in montem Iesus: et ibi sedebat cum discipulis suis.
Erat autem proximum Pascha dies festus Iudaeorum.
5 Leleꞌ Yesus nita atahori hetar rema raꞌabꞌue, ma Ana natane ana mana tunggan esa, naran Filipus nae, “Hita bisa hasa nanaat sia bee, fo tahao neu atahori ia ra?”
Cum sublevasset ergo oculos Iesus, et vidisset quia multitudo maxima venit ad eum, dixit ad Philippum: Unde ememus panes, ut manducent hi?
6 Memaꞌ Yesus nahine nae tao taꞌo bee. Te Ana olaꞌ naꞌo naa nae sobꞌa Filipus.
Hoc autem dicebat tentans eum: ipse enim sciebat quid esset facturus.
7 Boe ma Filipus nataa nae, “Aweꞌ! Onaꞌ mae tukan esa, tao ue-tataos fai natun rua o, nggadꞌin nda feꞌe dai fo hasa roti fee neu basa se sa! Mae atahori esa na hambuꞌ a roti mbeiꞌ a o, naa nda dai sa!”
Respondit ei Philippus: Ducentorum denariorum panes non sufficiunt eis, ut unusquisque modicum quid accipiat.
8 Basa ma, Yesus ana mana tunggan esa fai, naran Anderias, naeni Simon Petrus odin, nafadꞌe Yesus nae,
Dicit ei unus ex discipulis eius, Andreas frater Simonis Petri:
9 “Papa! Hambu anak esa sia ia nendi roti bueꞌ lima, no uꞌu rua. Te naa nda bisa dai nehao neu atahori desi basa ia sa!”
Est puer unus hic, qui habet quinque panes ordeaceos, et duos pisces: sed haec quid sunt inter tantos?
10 Sia naa hambu uru naeꞌ. Basa ma Yesus denu ana mana tungga nara nae, “Fee se endoꞌ leo.” Boe ma ara endoꞌ. Leleꞌ naa, atahori hetar seli! Akaꞌ touꞌ ra o, mbei ma atahori rifon lima.
Dixit ergo Iesus: Facite homines discumbere. Erat autem foenum multum in loco. Discumberunt ergo viri, numero quasi quinque millia.
11 Yesus haꞌi nala roti ra, ma noꞌe makasi mbali Lamatualain. Boe ma Ana banggi fee neu ana mana tungga nara. De ara reu pala fee neu atahori ra. Ana tao uꞌu onaꞌ naa boe. Basa se raa losa raꞌabeta.
Accepit ergo Iesus panes: et cum gratias egisset, distribuit discumbentibus: similiter et ex piscibus quantum volebant.
12 Leleꞌ basa se raa losa raꞌabeta ena, ma Yesus denu ana mana tungga nara nae, “Miduru mala baliꞌ nanaat lenaꞌ ra, fo afiꞌ hambu nene leꞌa-nggari hendi parsumaꞌ a.”
Ut autem impleti sunt, dixit discipulis suis: Colligite quae superaverunt fragmenta, ne pereant.
13 De ara raduru rala baliꞌ nanaat lenaꞌ mia roti bue lima naa ra, sofe boa sanahulu rua.
Collegerunt ergo, et impleverunt duodecim cophinos fragmentorum ex quinque panibus ordeaceis, et duobus piscibius quae superfuerunt his, qui manducaverant.
14 Leleꞌ atahori hetar rita manadadꞌi-manaseliꞌ fo Yesus taoꞌ naa, ara rae, “Awii! Eni ia, tantu Mana Ola-olaꞌ fo Lamatualain helu basa nae haitua nemaꞌ a.”
Illi ergo homines cum vidissent quod Iesus fecerat signum, dicebant: Quia hic est vere propheta, qui venturus est in mundum.
15 Yesus bubꞌuluꞌ oi, atahori hetar naa ra rae raꞌasusuuꞌ Eni dadꞌi maneꞌ. Basa ma Ana fela lao, ma Ana hene naꞌadodꞌooꞌ nisiꞌ lete ana dikiꞌ esa, fo akaꞌ mesaꞌ Ne sia naa.
Iesus ergo cum cognovisset quia venturi essent ut raperent eum, et facerent eum regem, fugit iterum in montem ipse solus.
16 Leleꞌ relo a feꞌe mopo ena, Yesus ana mana tungga nara onda dano reu.
Ut autem sero factum est, descenderunt discipuli eius ad mare.
17 Yesus nda feꞌe nema naꞌabꞌue no se sa. Boe ma ara hene risiꞌ ofaꞌ esa, de sefe risiꞌ kota Kapernaum, sia dano a seriꞌ. Leleꞌ ara sefe te maꞌahatuꞌ ena.
Et cum ascendissent navim, venerunt trans mare in Capharnaum: et tenebrae iam factae erant: et non venerat ad eos Iesus.
18 Boe ma dano a naree neu-nema, huu sanggu anin humbu naꞌamiminaꞌ.
Mare autem, vento magno flante, exurgebat.
19 Leleꞌ Yesus ana mana tungga nara sefe mbei ma kilo lima, ma ara rita Ana laoꞌ sia oeꞌ ata. Ana neu deka-deka sira ofan, ma ramatau rala seli.
Cum remigassent ergo quasi stadia viginti quinque aut triginta, vident Iesum ambulantem supra mare, et proximum navi fieri, et timuerunt.
20 Te Yesus nafadꞌe nae, “We! Afiꞌ mimitau! Huu ia Au.”
Ille autem dicit eis: Ego sum, nolite timere.
21 Huu naa, de ara nda ramatau sa ena. Boe ma ara nau-nauꞌ a fo Ana hene ofaꞌ naꞌabꞌue no sira. Nda medꞌa sa te, ofaꞌ a losa sira mamana seseen ena.
Voluerunt ergo accipere eum in navim: et statim navis fuit ad terram, in quam ibant.
22 Mbilaꞌ neu ma, atahori hetar naa ra feꞌe sia dano a seriꞌ. Ara deka-deka ro mamanaꞌ fo Yesus noꞌe makasi mbali Lamatualain, basa de fee se raa. Boe ma ara rahine rae, afis a akaꞌ ofaꞌ esa sia naa. Te Yesus ana mana tungga nara rendi ofaꞌ naa, de lao hela mamanaꞌ naa ena. Yesus nda sae ofaꞌ naa namaloloꞌ no ana mana tungga nara sa. Te hambu ofaꞌ laen hira mia kota Tiberias mana reu-rema sia mamanaꞌ naa. Basa ma, leleꞌ atahori hetar rahine rae, Yesus no ana mana tungga nara nda sia naa sa ena, boe ma ara sae ofaꞌ laen ra, de reu sangga Yesus sia Kapernaum, sia dano a seriꞌ fai.
Altera die, turba, quae stabat trans mare, vidit quia navicula alia non erat ibi nisi una, et quia non introisset cum discipulis suis Iesus in navim, sed soli discipuli eius abiissent:
aliae vero supervenerunt naves a Tiberiade iuxta locum ubi manducaverunt panem, gratias agentes Deo.
Cum ergo vidisset turba quia Iesus non esset ibi, neque discipuli eius, ascenderunt in naviculas, et venerunt Capharnaum quaerentes Iesum.
25 Basa ma ara randaa ro Yesus sia dano a seriꞌ. Boe ma ara ratane Eni rae, “Papa Meser! Papa losa ia, eni bees?”
Et cum invenissent eum trans mare, dixerunt ei: Rabbi, quando huc venisti?
26 Yesus nataa nae, “Matetun, taꞌo ia: hei nda sangga Au huu mita manadadꞌi-manaseliꞌa sa. Te hei sangga Au, huu Au uhao nggi, losa miꞌibeta.
Respondit eis Iesus, et dixit: Amen, amen dico vobis: quaeritis me non quia vidistis signa, sed quia manducastis ex panibus, et saturati estis.
27 Rena malolole! Afiꞌ tao ues fo hambu akaꞌ nanaat mana dei fo noe hendi. Malole lenaꞌ ama tao ues fo hambu nanaat mana naꞌatataaꞌ nakandoo, mana nendi masodꞌa ndoo-tetuꞌ nda mana basaꞌ sa. Huu Au ia, naeni Atahori Matetuꞌ a. Au mana bisa fee nggi masodꞌaꞌ naa. Huu Amaꞌ sia sorga fee hak naa neu Au ena.” (aiōnios g166)
Operamini non cibum, qui perit, sed qui permanet in vitam aeternam, quem Filius hominis dabit vobis. Hunc enim Pater signavit Deus. (aiōnios g166)
28 Boe ma ara ratane rae, “Mete ma taꞌo naa, na, hai musi tao taꞌo bee, naa fo hai bisa milalao Lamatualain ue-tataos na?”
Dixerunt ergo ad eum: Quid faciemus ut operemur opera Dei?
29 Yesus nafadꞌe nae, “Lamatualain ue-tataon, taꞌo ia: hei musi mimihere Au. Huu Lamatualain mana denu Au.”
Respondit Iesus, et dixit eis: Hoc est opus Dei, ut credatis in eum quem misit ille.
30 Basa ma ara ratane fai rae, “Papa nau mutudꞌu manadadꞌi-manaseliꞌ onaꞌ beek, naa fo hai mita, ma mimihere neu Papa? Boe ma, Papa nau tao saa fee hai fai?
Dixerunt ergo ei: Quod ergo tu facis signum ut videamus, et credamus tibi? quid operaris?
31 Conto onaꞌ, hita bei-baꞌi nara raa roti manna sia mamana rouꞌ. Naa dadꞌi onaꞌ nenesuraꞌ sia Lamatualain Susura Meumaren oi, ‘Ana fee se roti mana onda mia lalai a, fo ara raa.’”
Patres nostri manducaverunt manna in deserto, sicut scriptum est: Panem de caelo dedit eis manducare.
32 Yesus nae, “Au ufadꞌe matetun, taꞌo ia: lele uluꞌ a, baꞌi Musa nda naꞌondaꞌ roti a mia lalai fee neu hei bei-baꞌi mara. Huu mana naꞌondaꞌ a, Ama ngga sia sorga. Leleꞌ ia o Ana sadia fee nggi roti sia sorga boe. Te roti ia, Roti matetuꞌ mana naꞌatataaꞌ nakandoo.
Dixit ergo eis Iesus: Amen, amen dico vobis: Non Moyses dedit vobis panem de caelo, sed Pater meus dat vobis panem de caelo verum.
33 Huu Roti mana mia Lamatualain ia, naeni, mana onda mia sorga ma nendi masodꞌaꞌ soaꞌ neu atahori sia raefafoꞌ ia.”
Panis enim verus est, qui de caelo descendit, et dat vitam mundo.
34 Basa ma ara roꞌe rae, “Papa! Fee roti naa nakandooꞌ a neu hai dei!”
Dixerunt ergo ad eum: Domine, semper da nobis panem hunc.
35 Boe ma Yesus nafadꞌe neu se nae, “Au ia, naeni Roti naa. Huu Au mana endi masodꞌa ndoo-tetuꞌ a. Dadꞌi atahori mana dadꞌi atahori ngga, nda ndoe sa ena! Boe ma atahori mana namahere Au, nda naꞌamadꞌa sa ena!
Dixit autem ei Iesus: Ego sum panis vitae: qui venit ad me, non esuriet: et qui credit in me, non sitiet in aeternum.
36 Te Au ufadꞌe ita hei ae, mae hei mita Au ena o, hei nda feꞌe mimihere Au sa boe.
Sed dixi vobis quia et vidistis me, et non credidistis.
37 Tao-tao te, basa atahori fo Ama ngga here nala fo dadꞌi Au atahori nggara, dei fo rema risiꞌ Au. Mete ma hambu atahori esa nema nisiꞌ Au, Neꞌo Au nda ae use-oi hendi e sa!
Omne quod dat mihi Pater, ad me veniet: et eum, qui venit ad me, non eiiciam foras:
38 Huu Au onda uma mia sorga. Au uma fo tao tungga Ama ngga hihii-nanaun, huu Eni mana denu Au na. Au nda nau tao tungga akaꞌ hihii-nanau ngga sa.
quia descendi de caelo, non ut faciam voluntatem meam, sed voluntatem eius, qui misit me.
39 Eni hihii-nanaun, taꞌo ia: mia basa atahori fo Eni here nala dadꞌi Au atahori nggara, Ana nau fo Au uꞌubꞌue ala basa se. Au nda bole hela esa mopo sa boe. Te dei fo sia fai mateteꞌen, Au musi fee se rasodꞌa baliꞌ.
Haec est autem voluntas eius, qui misit me, Patris: ut omne, quod dedit mihi, non perdam ex eo, sed resuscitem illud in novissimo die.
40 Onaꞌ Au olaꞌ faꞌ ra, Ama ngga nau fo basa atahori mana rahine ma ramahere Au, naeni Eni Anan ia, na, bisa hambu masodꞌa ndoo-tetuꞌ nda mana basaꞌ sa. Basa dei fo neu fai mateteꞌen, Au fee se rasodꞌa baliꞌ boe.” (aiōnios g166)
Haec est autem voluntas Patris mei, qui misit me: ut omnis, qui videt Filium, et credit in eum, habeat vitam aeternam, et ego resuscitabo eum in novissimo die. (aiōnios g166)
41 Naa, atahori Yahudi ra malangga nara, mulai au-auꞌ ro E, huu Ana nae, “Roti mana mia Lamatualain naa, naeni Au, mana onda mia sorga.”
Murmurabant ergo Iudaei de illo, quia dixisset: Ego sum panis vivus, qui de caelo descendi,
42 Ara ola-olaꞌ rae, “Taꞌo bee ia e? Atahori ia, naeni Yesus, Yusuf anan, to? Hita tahine ina-ama nara. Dadꞌi taꞌo bee de leleꞌ ia Ana nae, ‘Au onda uma mia sorga’? Hambu mia bee?”
et dicebant: Nonne hic est Iesus filius Ioseph, cuius nos novimus patrem, et matrem? Quomodo ergo dicit hic: Quia de caelo descendi?
43 Yesus denu se nae, “Weh! Miloeꞌ au-auꞌ leo!
Respondit ergo Iesus, et dixit eis: Nolite murmurare in invicem:
44 Au Ama ngga sia sorga mana denu Au uma sia ia. Nda hambu atahori bisa nema nisiꞌ Au sa, mete ma Ama ngga nda noo e nema sa. Boe ma dei fo neu fai mateteꞌen, Au fee se rasodꞌa baliꞌ.
nemo potest venire ad me, nisi Pater, qui misit me, traxerit eum: et ego resuscitabo eum in novissimo die.
45 Lamatualain mana ola-olan dalahuluꞌ ra suraꞌ rala oi, ‘Lamatualain nau nanori basa atahori.’ Naa, basa atahori mana rena Amaꞌ sia sorga, ma ranori mia E, ara rema risiꞌ Au fo dadꞌi atahori nggara.
Est scriptum in Prophetis: Et erunt omnes docibiles Dei. Omnis, qui audivit a Patre, et didicit, venit ad me.
46 Au ia, mana onda uma mia Lamatualain. Dadꞌi akaꞌ Au mana ita E. Nda hambu atahori laen esa sa boe mete nita Amaꞌ sia sorga sa.
Non quia Patrem vidit quisquam, nisi is, qui est a Deo, hic vidit Patrem.
47 Tebꞌe! Au o ufadꞌe memaꞌ neu nggi! Atahori mana namahere neu Au, dei fo hambu masodꞌa ndoo-tetuꞌ nda mana basaꞌ sa. (aiōnios g166)
Amen, amen dico vobis: Qui credit in me, habet vitam aeternam. (aiōnios g166)
48 Huu Au ia, naeni Roti mana nendi masodꞌaꞌ naa.
Ego sum panis vitae.
49 Fai maꞌahulun, hei bei-baꞌi mara raa roti manna leleꞌ ara laoꞌ ndule mamana-mamana rouꞌ ra. Mae ara raa roti naa, te doo-doo ma ara o mate boe.
Patres vestri manducaverunt manna in deserto, et mortui sunt.
50 Te Roti mana onda mia sorga leleꞌ ia, laen. Huu basa atahori bole raa. Eni sosoan nae, basa atahori mana ramahere neu Au ia, ara nda saranggaa mia Lamatualain sa ena.
Hic est panis de caelo descendens: ut si quis ex ipso manducaverit, non moriatur.
51 Huu Au ia, naeni Roti mana nendi masodꞌaꞌ, mana onda nema mia sorga. Boe ma, mete ma Au mate, Au fee Ao ngga fo basa atahori sia raefafoꞌ ia bisa rasodꞌa. Boe ma atahori mana raa Roti naa, ara hambu masodꞌa ndoo-tetuꞌ nda mana basaꞌ sa.” (aiōn g165)
Ego sum panis vivus, qui de caelo descendi. Si quis manducaverit ex hoc pane, vivet in aeternum: et panis, quem ego dabo, caro mea est pro mundi vita. (aiōn g165)
52 Rena onaꞌ naa, ma atahori Yahudi ra malangga nara esa nareresi no esa rae, “Aweꞌ! Ana olaꞌ saa naa? Taꞌo bee de Atahori ia bisa fee aon fo hita taa?”
Litigabant ergo Iudaei ad invicem, dicentes: Quomodo potest hic nobis carnem suam dare ad manducandum?
53 Boe ma Yesus nafadꞌe se nae, “Au olaꞌ tetebꞌes. Ma Au ufadꞌe taꞌo ia: Au ia, Atahori Matetuꞌ a. Atahori mana nau nasodꞌa ndoo-tetuꞌ, musi nenepaꞌaꞌ no Au. Dadꞌi mete ma hei nda mia ao-sisin Ngga sa, ma nda minu raa Ngga sa, na, nda hambu masodꞌa ndoo-tetuꞌ a sia nggi sa.
Dixit ergo eis Iesus: Amen, amen dico vobis: Nisi manducaveritis carnem Filii hominis, et biberitis eius sanguinem, non habebitis vitam in vobis.
54 Huu atahori mana naa ao-sisin Ngga, ma ninu raa Ngga, hambu masodꞌa ndoo-tetuꞌ nda mana basaꞌ sa. Dei fo sia fai mateteꞌen, Au fee ne nasodꞌa baliꞌ. (aiōnios g166)
Qui manducat meam carnem, et bibit meum sanguinem, habet vitam aeternam: et ego resuscitabo eum in novissimo die. (aiōnios g166)
55 Te nanaat ndoo-tetuꞌ a, naeni Au ao Ngga. Boe ma nininu ndoo-tetuꞌ a naeni Au raa Ngga.
Caro enim mea, vere est cibus: et sanguis meus, vere est potus.
56 Dadꞌi atahori mana naa ao-sisin Ngga, ma ninu raa Ngga na, hambu nasodꞌa nenepaꞌaꞌ no Au. Boe ma Au o nenepaꞌaꞌ o eni boe.
qui manducat meam carnem, et bibit meum sanguinem, in me manet, et ego in illo.
57 Amaꞌ sia sorga mana denu Au na, Eni nasodꞌa tebꞌe-tebꞌeꞌ. Boe ma Au o hambu masodꞌa ndoo-tetuꞌ a mia E boe. Naeni de atahori mana naa Au ao-sisin Ngga, dei fo eni o hambu masodꞌa ndoo-tetuꞌ a mia Au boe.
Sicut misit me vivens Pater, et ego vivo propter Patrem: et qui manducat me, et ipse vivet propter me.
58 Naa, lele uluꞌ a, hei bei-baꞌi mara raa roti manna mana onda mia lalai a. Mae ara raa roti naa o, te doo-doo ma ara mate boe. Te Roti mana onda mia sorga leleꞌ ia, laen. Huu atahori mana naa Roti ia, dei fo hambu masodꞌa ndoo-tetuꞌ a.” (aiōn g165)
Hic est panis, qui de caelo descendit. Non sicut manducaverunt patres vestri manna, et mortui sunt. Qui manducat hunc panem, vivet in aeternum. (aiōn g165)
59 Yesus nanori dalaꞌ ia ra mia atahori Yahudi ra ume hule-oꞌen esa sia kota Kapernaum.
Haec dixit in synagoga docens, in Capharnaum.
60 Naa, hambu atahori hetar tungga Yesus. Te leleꞌ ara rena nanori naꞌo naa, ma ruma olaꞌ rae, “Eni nenorin, beran seli, e! Seka bisa simbo nenoriꞌ naa o?”
Multi ergo audientes ex discipulis eius, dixerunt: Durus est hic sermo, et quis potest eum audire?
61 Te Yesus nahine ara au-auꞌ raꞌo naa, ma Ana natane nae, “Nenoriꞌ ia tao nggi susa, do?
Sciens autem Iesus apud semetipsum quia murmurarent de hoc discipuli eius, dixit eis: Hoc vos scandalizat?
62 Onaꞌ bee fai mete ma hei mita Au, Atahori Matetuꞌ ia, hene baliꞌ naa uu, sia Au mamana dalahulu ngga?
Si ergo videritis Filium hominis ascendentem ubi erat prius?
63 Lamatualain Dula-dalen mana nendi masodꞌa ndoo-tetuꞌ a. Nda atahori aon mana nendi masodꞌa ndoo-tetuꞌ naa sa. Te Dedꞌea-oꞌola ngga ra raꞌoka mia Lamatualain Dula-dalen. Dadꞌi Dedꞌea-oꞌolaꞌ naa o nendi masodꞌa ndoo-tetuꞌ soaꞌ neu atahori ra.
Spiritus est, qui vivificat: caro non prodest quidquam. verba, quae ego locutus sum vobis, spiritus et vita sunt.
64 Te hei ruma nda mimihere Au sa.” Yesus olaꞌ naꞌo naa, huu nahine mia fefeun seka nda namahere sa, ma dei fo seka mana seo hendi Eni.
Sed sunt quidam ex vobis, qui non credunt. Sciebat enim ab initio Iesus qui essent credentes, et quis traditurus esset eum.
65 Boe ma Ana olaꞌ seluꞌ nae, “Naeni de Au ufadꞌe nggi ae, Au Ama ngga sia sorga musi soi dalaꞌ fee atahori dei, naa fo atahori bisa masoꞌ dadꞌi Au atahori ngga.”
Et dicebat: Propterea dixi vobis, quia nemo potest venire ad me, nisi fuerit ei datum a Patre meo.
66 Eniꞌ a leleꞌ naa, hambu ana mana tungga nara hetar lao hela E, huu ara nda nau tungga E sa ena.
Ex hoc multi discipulorum eius abierunt retro: et iam non cum illo ambulabant.
67 Basa ma Yesus natane ana mana tungga atahori ka sanahulu rua nara nae, “Boe ma hei onaꞌ bee? Mae lao hela Au boe, do?”
Dixit ergo Iesus ad duodecim: Numquid et vos vultis abire?
68 Te Simon Petrus nataa nae, “Papa! Hai mae mii sia seka e fai? Nda hambu atahori laen sa ena mana bisa nafadꞌe hai, taꞌo bee fo hai bisa hambu masodꞌaꞌ ndoo-tetuꞌ nda mana basaꞌ sa. Akaꞌ Papa mesaꞌ ne! (aiōnios g166)
Respondit ergo ei Simon Petrus: Domine, ad quem ibimus? verba vitae aeternae habes. (aiōnios g166)
69 Boe ma hai mimihere neu Papa. Huu hai bubꞌuluꞌ mae, Papa ia, naeni, Lamatualain Atahori Meumaren.”
et nos credimus, et cognovimus quia tu es Christus Filius Dei.
70 Yesus nafadꞌe se nae, “Au pili ala hei atahori sanahulu rua ena. Te misinedꞌa, e! Hambu esa mia hei e onaꞌ nitu e!”
Respondit eis Iesus: Nonne ego vos duodecim elegi: et ex vobis unus diabolus est?
71 Eni masud naa, Yudas, naeni Simon Iskariot anan. Yudas naa, esa mia Eni ana mana tungga atahori ka sanahulu rua nara. Dei fo, ana mana seo hendi Yesus.
Dicebat autem de Iuda Simonis Iscariotis: hic enim erat traditurus eum, cum esset unus ex duodecim.
