Yohanis 6
1 Basa ma atahori Yahudi ra fai malole ‘Paska’ na deka-deka ena. Boe ma Yesus se risiꞌ dano Galilea bobꞌoan. (Dano a nara laen na, naeni ‘Tiberias’.) Atahori hetar tungga E naa reu, huu ara rita manadadꞌi-manaseliꞌ fo Ana taoꞌ ra, naeni leleꞌ Ana tao nahaiꞌ atahori mamahedꞌiꞌ ra. Losa dano a seriꞌ, ma Yesus no ana mana tungga nara hene risiꞌ lete anaꞌ esa. De ara endoꞌ mia naa.
這些事以後，耶穌往加里肋亞海，即提庇黎雅海的對岸去了。
大批群眾，因為看見他在患病者身上所行的神跡，都跟隨著他。
耶穌上了山，和他的門徒一起坐在那裡。
那時，猶太人的慶節，即逾越節，已臨近了。
5 Leleꞌ Yesus nita atahori hetar rema raꞌabꞌue, ma Ana natane ana mana tunggan esa, naran Filipus nae, “Hita bisa hasa nanaat sia bee, fo tahao neu atahori ia ra?”
耶穌舉目看見大批群眾來到他前，就對斐理伯說：「我們從那裏買餅給這些人吃呢？」
6 Memaꞌ Yesus nahine nae tao taꞌo bee. Te Ana olaꞌ naꞌo naa nae sobꞌa Filipus.
他說這話，是為試探斐理伯；他自己原知道要做什麼。
7 Boe ma Filipus nataa nae, “Aweꞌ! Onaꞌ mae tukan esa, tao ue-tataos fai natun rua o, nggadꞌin nda feꞌe dai fo hasa roti fee neu basa se sa! Mae atahori esa na hambuꞌ a roti mbeiꞌ a o, naa nda dai sa!”
斐理伯回答說: 「就是二百塊「德納」的餅，也不夠每人分得一小塊。」
8 Basa ma, Yesus ana mana tunggan esa fai, naran Anderias, naeni Simon Petrus odin, nafadꞌe Yesus nae,
有一個門徒，即西滿伯多祿的哥哥安德肋說：「
9 “Papa! Hambu anak esa sia ia nendi roti bueꞌ lima, no uꞌu rua. Te naa nda bisa dai nehao neu atahori desi basa ia sa!”
這裏有一個兒童，他有五個大麥餅和兩條魚；但是為這麼多的人，這算得什麼？」
10 Sia naa hambu uru naeꞌ. Basa ma Yesus denu ana mana tungga nara nae, “Fee se endoꞌ leo.” Boe ma ara endoꞌ. Leleꞌ naa, atahori hetar seli! Akaꞌ touꞌ ra o, mbei ma atahori rifon lima.
耶穌說: 「你們叫眾人坐下罷! 」在那地方有許多青草，於是人們便坐下，男人約有五千。
11 Yesus haꞌi nala roti ra, ma noꞌe makasi mbali Lamatualain. Boe ma Ana banggi fee neu ana mana tungga nara. De ara reu pala fee neu atahori ra. Ana tao uꞌu onaꞌ naa boe. Basa se raa losa raꞌabeta.
耶穌就拿起餅，祝謝後，分給坐下的人；對於魚也照樣作了；讓眾人任意吃。
12 Leleꞌ basa se raa losa raꞌabeta ena, ma Yesus denu ana mana tungga nara nae, “Miduru mala baliꞌ nanaat lenaꞌ ra, fo afiꞌ hambu nene leꞌa-nggari hendi parsumaꞌ a.”
他們吃飽以後，耶穌向門徒說: 「把剩下的碎塊收集起來，免得糟蹋了。」
13 De ara raduru rala baliꞌ nanaat lenaꞌ mia roti bue lima naa ra, sofe boa sanahulu rua.
他們就把人吃後所剩的五個大麥餅的碎塊，收集起來，裝滿了十二筐。
14 Leleꞌ atahori hetar rita manadadꞌi-manaseliꞌ fo Yesus taoꞌ naa, ara rae, “Awii! Eni ia, tantu Mana Ola-olaꞌ fo Lamatualain helu basa nae haitua nemaꞌ a.”
眾人見了耶穌所行的神跡，就說: 「這人確實是那要來到世界上的先知。」
15 Yesus bubꞌuluꞌ oi, atahori hetar naa ra rae raꞌasusuuꞌ Eni dadꞌi maneꞌ. Basa ma Ana fela lao, ma Ana hene naꞌadodꞌooꞌ nisiꞌ lete ana dikiꞌ esa, fo akaꞌ mesaꞌ Ne sia naa.
耶穌看出他們要來強迫他，立他為王，就獨自又退避到山裏去了。
16 Leleꞌ relo a feꞌe mopo ena, Yesus ana mana tungga nara onda dano reu.
到了晚上，他的門徒下到海邊，
17 Yesus nda feꞌe nema naꞌabꞌue no se sa. Boe ma ara hene risiꞌ ofaꞌ esa, de sefe risiꞌ kota Kapernaum, sia dano a seriꞌ. Leleꞌ ara sefe te maꞌahatuꞌ ena.
上船要到對岸的葛法翁去。天已黑了，耶穌還沒有有來到他們那裡。
18 Boe ma dano a naree neu-nema, huu sanggu anin humbu naꞌamiminaꞌ.
海上因起了大風，便翻騰起來。
19 Leleꞌ Yesus ana mana tungga nara sefe mbei ma kilo lima, ma ara rita Ana laoꞌ sia oeꞌ ata. Ana neu deka-deka sira ofan, ma ramatau rala seli.
當他們搖櫓大約過了二十五或三十「斯塔狄」時，看見耶穌在海面行走，臨近了船，便害怕起來。
20 Te Yesus nafadꞌe nae, “We! Afiꞌ mimitau! Huu ia Au.”
但他卻向他們說: 「是我，不要害怕！」
21 Huu naa, de ara nda ramatau sa ena. Boe ma ara nau-nauꞌ a fo Ana hene ofaꞌ naꞌabꞌue no sira. Nda medꞌa sa te, ofaꞌ a losa sira mamana seseen ena.
他們便欣然接他上船，船就立時到了他們所要去的地方。
22 Mbilaꞌ neu ma, atahori hetar naa ra feꞌe sia dano a seriꞌ. Ara deka-deka ro mamanaꞌ fo Yesus noꞌe makasi mbali Lamatualain, basa de fee se raa. Boe ma ara rahine rae, afis a akaꞌ ofaꞌ esa sia naa. Te Yesus ana mana tungga nara rendi ofaꞌ naa, de lao hela mamanaꞌ naa ena. Yesus nda sae ofaꞌ naa namaloloꞌ no ana mana tungga nara sa. Te hambu ofaꞌ laen hira mia kota Tiberias mana reu-rema sia mamanaꞌ naa. Basa ma, leleꞌ atahori hetar rahine rae, Yesus no ana mana tungga nara nda sia naa sa ena, boe ma ara sae ofaꞌ laen ra, de reu sangga Yesus sia Kapernaum, sia dano a seriꞌ fai.
第二天，留在海對岸的群眾，看見只有一隻小船留在那裡也知道耶穌沒有同他的門徒一起上船，只有他的門徒走了──
然而從提庇黎雅有別的小船來到了，靠近吾主祝謝後，人們吃餅的地方──
當群眾一發覺耶穌和他的門徒都不在那裡時，他們便上了那些小船，往葛法翁找耶穌去了。
25 Basa ma ara randaa ro Yesus sia dano a seriꞌ. Boe ma ara ratane Eni rae, “Papa Meser! Papa losa ia, eni bees?”
當群眾在海對岸找著他時，就對他說: 「辣彼，你什麼時候到了這裏？」
26 Yesus nataa nae, “Matetun, taꞌo ia: hei nda sangga Au huu mita manadadꞌi-manaseliꞌa sa. Te hei sangga Au, huu Au uhao nggi, losa miꞌibeta.
耶穌回答說: 「我實實在在告訴你們: 你們尋找我，並不是因為看到了神跡，而是因為吃餅吃飽了。
27 Rena malolole! Afiꞌ tao ues fo hambu akaꞌ nanaat mana dei fo noe hendi. Malole lenaꞌ ama tao ues fo hambu nanaat mana naꞌatataaꞌ nakandoo, mana nendi masodꞌa ndoo-tetuꞌ nda mana basaꞌ sa. Huu Au ia, naeni Atahori Matetuꞌ a. Au mana bisa fee nggi masodꞌaꞌ naa. Huu Amaꞌ sia sorga fee hak naa neu Au ena.” (aiōnios g166)
你們不要為那可損壞的食糧勞碌，而要為那存留到永生的食糧勞碌，即人子所要賜給你們的，因為他是天主聖父所印證的。」 (aiōnios g166)
28 Boe ma ara ratane rae, “Mete ma taꞌo naa, na, hai musi tao taꞌo bee, naa fo hai bisa milalao Lamatualain ue-tataos na?”
他們問說: 「我們該做什麼，才算做天主的事業呢？」
29 Yesus nafadꞌe nae, “Lamatualain ue-tataon, taꞌo ia: hei musi mimihere Au. Huu Lamatualain mana denu Au.”
耶穌回答說: 「天主要你們所做的事業，就是要你們信任他所派遣來的。」
30 Basa ma ara ratane fai rae, “Papa nau mutudꞌu manadadꞌi-manaseliꞌ onaꞌ beek, naa fo hai mita, ma mimihere neu Papa? Boe ma, Papa nau tao saa fee hai fai?
他們又說: 「那麼，你行什麼神跡給我們看，好叫我們信服你呢？你要行什麼事呢？
31 Conto onaꞌ, hita bei-baꞌi nara raa roti manna sia mamana rouꞌ. Naa dadꞌi onaꞌ nenesuraꞌ sia Lamatualain Susura Meumaren oi, ‘Ana fee se roti mana onda mia lalai a, fo ara raa.’”
我們的祖先在曠野裏吃過「瑪納」，正如經上所記載的：「他從天上賜給了他們食物吃。』
32 Yesus nae, “Au ufadꞌe matetun, taꞌo ia: lele uluꞌ a, baꞌi Musa nda naꞌondaꞌ roti a mia lalai fee neu hei bei-baꞌi mara. Huu mana naꞌondaꞌ a, Ama ngga sia sorga. Leleꞌ ia o Ana sadia fee nggi roti sia sorga boe. Te roti ia, Roti matetuꞌ mana naꞌatataaꞌ nakandoo.
於是耶穌向他們說: 「我實實在在告訴你們: 並不是梅瑟賜給了你們那從天上來的食糧，而是我父現今賜給你們從天上來的真正的食糧，
33 Huu Roti mana mia Lamatualain ia, naeni, mana onda mia sorga ma nendi masodꞌaꞌ soaꞌ neu atahori sia raefafoꞌ ia.”
因為天主的食糧，是那由天降下，並賜給世界生命的。」
34 Basa ma ara roꞌe rae, “Papa! Fee roti naa nakandooꞌ a neu hai dei!”
他們便說: 「主! 你就把這樣的食糧常常賜給我們罷! 」
35 Boe ma Yesus nafadꞌe neu se nae, “Au ia, naeni Roti naa. Huu Au mana endi masodꞌa ndoo-tetuꞌ a. Dadꞌi atahori mana dadꞌi atahori ngga, nda ndoe sa ena! Boe ma atahori mana namahere Au, nda naꞌamadꞌa sa ena!
耶穌回答說：「我就是生命的食糧，到我這裏來的，永不會饑餓；信從我的，總不會渴。
36 Te Au ufadꞌe ita hei ae, mae hei mita Au ena o, hei nda feꞌe mimihere Au sa boe.
但是我向你們說過: 你們看見了我，仍然不信。
37 Tao-tao te, basa atahori fo Ama ngga here nala fo dadꞌi Au atahori nggara, dei fo rema risiꞌ Au. Mete ma hambu atahori esa nema nisiꞌ Au, Neꞌo Au nda ae use-oi hendi e sa!
凡父交給我的，必到我這裏來；而到我這裏來的，我必不把他拋棄於外，
38 Huu Au onda uma mia sorga. Au uma fo tao tungga Ama ngga hihii-nanaun, huu Eni mana denu Au na. Au nda nau tao tungga akaꞌ hihii-nanau ngga sa.
因為我從天降下，不是為執行我的旨意。
39 Eni hihii-nanaun, taꞌo ia: mia basa atahori fo Eni here nala dadꞌi Au atahori nggara, Ana nau fo Au uꞌubꞌue ala basa se. Au nda bole hela esa mopo sa boe. Te dei fo sia fai mateteꞌen, Au musi fee se rasodꞌa baliꞌ.
派遣我來者的旨意就是：凡他交給我的，叫我連一個也不失掉，而且在末日還要使他復活，
40 Onaꞌ Au olaꞌ faꞌ ra, Ama ngga nau fo basa atahori mana rahine ma ramahere Au, naeni Eni Anan ia, na, bisa hambu masodꞌa ndoo-tetuꞌ nda mana basaꞌ sa. Basa dei fo neu fai mateteꞌen, Au fee se rasodꞌa baliꞌ boe.” (aiōnios g166)
因為這是我父的旨意： 凡看見子，並信從子的，必獲得永生；並且在末日，我要使他復活。」 (aiōnios g166)
41 Naa, atahori Yahudi ra malangga nara, mulai au-auꞌ ro E, huu Ana nae, “Roti mana mia Lamatualain naa, naeni Au, mana onda mia sorga.”
猶太人遂對耶穌竊竊私議，因為他說: 我是從天上降下來的食糧。
42 Ara ola-olaꞌ rae, “Taꞌo bee ia e? Atahori ia, naeni Yesus, Yusuf anan, to? Hita tahine ina-ama nara. Dadꞌi taꞌo bee de leleꞌ ia Ana nae, ‘Au onda uma mia sorga’? Hambu mia bee?”
他們說：「這人不是若瑟的兒子耶穌麼? 他的父親和母親，我們豈不是都認識麼？ 怎麼他竟說: 我是從天上降下來的呢？」
43 Yesus denu se nae, “Weh! Miloeꞌ au-auꞌ leo!
耶穌回答說: 「你們不要彼此竊竊私議!
44 Au Ama ngga sia sorga mana denu Au uma sia ia. Nda hambu atahori bisa nema nisiꞌ Au sa, mete ma Ama ngga nda noo e nema sa. Boe ma dei fo neu fai mateteꞌen, Au fee se rasodꞌa baliꞌ.
凡不是派遣我的父所吸引的人，誰也不能到我這裏來，而我在末日要叫他復活。
45 Lamatualain mana ola-olan dalahuluꞌ ra suraꞌ rala oi, ‘Lamatualain nau nanori basa atahori.’ Naa, basa atahori mana rena Amaꞌ sia sorga, ma ranori mia E, ara rema risiꞌ Au fo dadꞌi atahori nggara.
在先知書上記載: 『眾人都要蒙天主的訓誨。』凡由父聽教而學習的，必到我這裏來。
46 Au ia, mana onda uma mia Lamatualain. Dadꞌi akaꞌ Au mana ita E. Nda hambu atahori laen esa sa boe mete nita Amaꞌ sia sorga sa.
這不是說有人看見過父，只有那從天主來的，才看見過父。
47 Tebꞌe! Au o ufadꞌe memaꞌ neu nggi! Atahori mana namahere neu Au, dei fo hambu masodꞌa ndoo-tetuꞌ nda mana basaꞌ sa. (aiōnios g166)
我實實在在告訴你們: 信從的人必得永生。 (aiōnios g166)
48 Huu Au ia, naeni Roti mana nendi masodꞌaꞌ naa.
我是生命的食糧。
49 Fai maꞌahulun, hei bei-baꞌi mara raa roti manna leleꞌ ara laoꞌ ndule mamana-mamana rouꞌ ra. Mae ara raa roti naa, te doo-doo ma ara o mate boe.
你們的祖先在曠野中吃過「瑪納」，卻死了；
50 Te Roti mana onda mia sorga leleꞌ ia, laen. Huu basa atahori bole raa. Eni sosoan nae, basa atahori mana ramahere neu Au ia, ara nda saranggaa mia Lamatualain sa ena.
這是從天上降下來的食糧，誰吃了，就不死。
51 Huu Au ia, naeni Roti mana nendi masodꞌaꞌ, mana onda nema mia sorga. Boe ma, mete ma Au mate, Au fee Ao ngga fo basa atahori sia raefafoꞌ ia bisa rasodꞌa. Boe ma atahori mana raa Roti naa, ara hambu masodꞌa ndoo-tetuꞌ nda mana basaꞌ sa.” (aiōn g165)
我是從天上降下的生活的食糧；誰若吃了這食糧，必要生活直到永遠。」「我所要賜給的食糧，就是我的肉，是為世界的生命而賜給的。」 (aiōn g165)
52 Rena onaꞌ naa, ma atahori Yahudi ra malangga nara esa nareresi no esa rae, “Aweꞌ! Ana olaꞌ saa naa? Taꞌo bee de Atahori ia bisa fee aon fo hita taa?”
因此，猶太人彼此爭論說: 「這人怎能把他的肉，賜給我們吃呢？」
53 Boe ma Yesus nafadꞌe se nae, “Au olaꞌ tetebꞌes. Ma Au ufadꞌe taꞌo ia: Au ia, Atahori Matetuꞌ a. Atahori mana nau nasodꞌa ndoo-tetuꞌ, musi nenepaꞌaꞌ no Au. Dadꞌi mete ma hei nda mia ao-sisin Ngga sa, ma nda minu raa Ngga sa, na, nda hambu masodꞌa ndoo-tetuꞌ a sia nggi sa.
耶穌向他們說：「我實實在在告訴你們：你們若不吃人子的肉，不喝他的血，在你們內便沒有生命。
54 Huu atahori mana naa ao-sisin Ngga, ma ninu raa Ngga, hambu masodꞌa ndoo-tetuꞌ nda mana basaꞌ sa. Dei fo sia fai mateteꞌen, Au fee ne nasodꞌa baliꞌ. (aiōnios g166)
誰吃我的肉，並喝我的血，必得永生，在末日，我且要叫他復活， (aiōnios g166)
55 Te nanaat ndoo-tetuꞌ a, naeni Au ao Ngga. Boe ma nininu ndoo-tetuꞌ a naeni Au raa Ngga.
因為我的肉，是真實的食品；我的血，是真實的飲料。
56 Dadꞌi atahori mana naa ao-sisin Ngga, ma ninu raa Ngga na, hambu nasodꞌa nenepaꞌaꞌ no Au. Boe ma Au o nenepaꞌaꞌ o eni boe.
誰吃我的肉，並喝我的血，便住在我內，我也住在他內。
57 Amaꞌ sia sorga mana denu Au na, Eni nasodꞌa tebꞌe-tebꞌeꞌ. Boe ma Au o hambu masodꞌa ndoo-tetuꞌ a mia E boe. Naeni de atahori mana naa Au ao-sisin Ngga, dei fo eni o hambu masodꞌa ndoo-tetuꞌ a mia Au boe.
就如那生活的父派遣了我，我因父而生活；照樣，那吃我的人，也要因我而生活。
58 Naa, lele uluꞌ a, hei bei-baꞌi mara raa roti manna mana onda mia lalai a. Mae ara raa roti naa o, te doo-doo ma ara mate boe. Te Roti mana onda mia sorga leleꞌ ia, laen. Huu atahori mana naa Roti ia, dei fo hambu masodꞌa ndoo-tetuꞌ a.” (aiōn g165)
這是從天上降下來的食糧，不像祖先吃了「瑪納」仍然死了；誰吃這食糧，必要生活直到永遠。」 (aiōn g165)
59 Yesus nanori dalaꞌ ia ra mia atahori Yahudi ra ume hule-oꞌen esa sia kota Kapernaum.
這些話是耶穌在葛法翁會堂教訓人時說的。
60 Naa, hambu atahori hetar tungga Yesus. Te leleꞌ ara rena nanori naꞌo naa, ma ruma olaꞌ rae, “Eni nenorin, beran seli, e! Seka bisa simbo nenoriꞌ naa o?”
他的門徒中有許多聽了，便說: 「這話生硬，有誰能聽得下去呢？」
61 Te Yesus nahine ara au-auꞌ raꞌo naa, ma Ana natane nae, “Nenoriꞌ ia tao nggi susa, do?
耶穌自佑他的門徒對這話竊竊私議，便向他們說: 「這話使你們起反感嗎？
62 Onaꞌ bee fai mete ma hei mita Au, Atahori Matetuꞌ ia, hene baliꞌ naa uu, sia Au mamana dalahulu ngga?
那麼，如果你們看到人子昇到他先前所在的地方去，將怎樣呢？
63 Lamatualain Dula-dalen mana nendi masodꞌa ndoo-tetuꞌ a. Nda atahori aon mana nendi masodꞌa ndoo-tetuꞌ naa sa. Te Dedꞌea-oꞌola ngga ra raꞌoka mia Lamatualain Dula-dalen. Dadꞌi Dedꞌea-oꞌolaꞌ naa o nendi masodꞌa ndoo-tetuꞌ soaꞌ neu atahori ra.
使生活的是神，肉一無所用；我給你們所講論的話，就是神，就生命。
64 Te hei ruma nda mimihere Au sa.” Yesus olaꞌ naꞌo naa, huu nahine mia fefeun seka nda namahere sa, ma dei fo seka mana seo hendi Eni.
但你們中間有些人，卻不相信。」原來，耶穌從起頭就知道那些人不信，和誰要出賣他。
65 Boe ma Ana olaꞌ seluꞌ nae, “Naeni de Au ufadꞌe nggi ae, Au Ama ngga sia sorga musi soi dalaꞌ fee atahori dei, naa fo atahori bisa masoꞌ dadꞌi Au atahori ngga.”
所以他又說: 「為此，我對你們說過: 除非蒙父恩賜的，誰也不能到我這裏來。」
66 Eniꞌ a leleꞌ naa, hambu ana mana tungga nara hetar lao hela E, huu ara nda nau tungga E sa ena.
從此，他的門徒中有許多人退去了，不再同他往來。
67 Basa ma Yesus natane ana mana tungga atahori ka sanahulu rua nara nae, “Boe ma hei onaꞌ bee? Mae lao hela Au boe, do?”
於是耶穌向那十二人說: 「難道你們也願走嗎？」
68 Te Simon Petrus nataa nae, “Papa! Hai mae mii sia seka e fai? Nda hambu atahori laen sa ena mana bisa nafadꞌe hai, taꞌo bee fo hai bisa hambu masodꞌaꞌ ndoo-tetuꞌ nda mana basaꞌ sa. Akaꞌ Papa mesaꞌ ne! (aiōnios g166)
西滿伯多祿回答說: 「主! 惟有你有永生的話，我們去投奔誰呢？ (aiōnios g166)
69 Boe ma hai mimihere neu Papa. Huu hai bubꞌuluꞌ mae, Papa ia, naeni, Lamatualain Atahori Meumaren.”
我們相信，而且己知道你是天主的聖者。」
70 Yesus nafadꞌe se nae, “Au pili ala hei atahori sanahulu rua ena. Te misinedꞌa, e! Hambu esa mia hei e onaꞌ nitu e!”
耶穌對他們說: 「我不是揀選了你們十二個人嗎？你們中卻有一個是魔鬼。」
71 Eni masud naa, Yudas, naeni Simon Iskariot anan. Yudas naa, esa mia Eni ana mana tungga atahori ka sanahulu rua nara. Dei fo, ana mana seo hendi Yesus.
他是指依斯加略人西滿的兒子猶達斯說的；因為就是這人，十二人中的一個，將要出賣耶穌。
