< Ded'enu' ra Dud'uin 13 >
1 Sia kota Antiokia, atahori hetar ramahere Lamatuaꞌ Yesus ena. Ruma dadꞌi Lamatualain mana ola-ola Na, ma ruma fai ranori atahori ra. Nara nara: Barnabas Simeon atahori roꞌe e rae, ‘Tou nggeoꞌ’. Lukius (mia kota Kirene) Menahem (ara raꞌaboi e eniꞌ a aꞌana na naꞌabꞌue no mane Herodes.) ma Saulus.
La iglesia de Antioquía tenía profetas y maestros: Bernabé, Simón (llamado el Negro), Lucio de Cirene, Manaén (amigo de la infancia de Herodes, el tetrarca), y Saulo.
2 Faiꞌ sa, ara puasa ma raꞌabꞌue koa-kio Lamatualain. Dula-dale Meumare Na nafadꞌe se nae, “Tengga mala Barnabas no Saulus. Te Au ue-tatao Ngga naeꞌ. De ara musi tao ues fo Au ae feeꞌ a.”
Mientras estaban adorando al Señor y ayunando, el Espíritu Santo dijo: “Aparten a Bernabé y a Saulo para que hagan el trabajo para el cual los he llamado”.
3 Ara puasa ma hule-oꞌe basa ma, ndae lima nara neu Barnabas no Saulus langga nara, de tabis se. Boe ma denu ruꞌa se reu ue-tao Lamatualain tatao Na.
Después de ayunar, orar y colocar sus manos sobre ellos para bendecirlos, los enviaron.
4 Lamatuaꞌ Dula-dale Meumare Na parenda Barnabas no Saulus, fo lao ndule nusaꞌ. Fefeu na, ara risiꞌ kota esa sia tasi suu na, nara na Seleukia. Yohanis (fo roꞌe rae Markus), tungga no se boe. Losa naa ma, ara sae ofaꞌ de lao pulu Siprus reu. Basa ma, ara onda mia kota esa, nara na Salamis. Sia naa, ara hii reu risiꞌ atahori Yahudi ra ume hule-oꞌe na fo ranori Lamatualain Dedꞌea-oꞌola Na.
Entonces Bernabé y Saulo, dirigidos por el Espíritu Santo, fueron a Seleucia. Y de allí navegaron hasta Chipre.
Al llegar a Salamis, proclamaron la palabra de Dios en las sinagogas judías. Y Juan estaba con ellos como asistente.
6 Basa ma, ara lao tuli kambo-kamboꞌ, de losa kota sa sia pulu a bobꞌoa na, naran Pafos. Hofernor, naran, Sergius Paulus, leo sia naa. Mahine na seli. Ana rena Barnabas se reu sia naa ma, ana denu atahori reu roꞌe se, huu rala na hii rena Lamatualain nenori Na. Sia naa, hambu atahori Yahudi sa, naran Bar Yesus (nara feaꞌ na sia dedꞌea Yunani oi ‘Elimas’). Eni ia, atahori mana suanggiꞌ! Ana hii pepeko-lelekoꞌ atahori oi eni, Lamatualain mana ola-ola Na. Ana maloleꞌ no hofernor. Dadꞌi Barnabas se rema ma, ana ira hofernor fo afiꞌ simbo se. Te ana nda nau hofernor namahere Yesus sa.
Viajaron por toda la isla y finalmente llegaron a Pafos. Allí encontraron a un mago judío, un falso profeta que tenía por nombre Barjesús.
Era cercano al gobernador, Sergio Paulo, un hombre inteligente. Este gobernador invitó a Bernabé y a Saulo para que fueran a visitarlos pues quería escuchar la palabra de Dios.
Pero el mago Elimas (su nombre griego) se les opuso, tratando de evitar que el gobernante creyera en Dios.
9 Te Lamatuaꞌ Dula-dale Meumare Na fee koasa neu Saulus (fo ara o roꞌe rae Paulus), de ana mete naꞌateteeꞌ tou manasuanggiꞌ a. Ana olaꞌ oi,
Saulo, también llamado Pablo, estaba lleno del Espíritu Santo, y lo miró fijamente.
10 “He! Elimas! Ho ana nituꞌ! Mana pepeko-lelekoꞌ! Losa fai hiraꞌ ho tipu-laka atahori! Ho labꞌan basa maloleꞌ ra. Huu naa, hai mihine ho tungga nitu malanggaꞌ a. Afiꞌ tao taꞌo naa fai! Ho afiꞌ sobꞌa-sobꞌa tatana Lamatuaꞌ dala ndoo-tetu Na fai!
“¡Estás lleno de engaño y de todo tipo de mal, hijo del diablo, enemigo de todo lo recto! ¿Nunca dejarás de pervertir los caminos verdaderos del Señor?
11 Rena e! Dei fo Lamatuaꞌ huku-doki nggo. Mata ma poke, ma nda mita saa saꞌ boe, losa faiꞌ baꞌu bee.” Paulus olaꞌ taꞌo naa ma, atahori naa mata na poke boe. Ana lao nafaroroe sangga atahori toꞌu lima na, fo ro e lao.
Mira, la mano del Señor está sobre ti y quedarás ciego. Y no verás el sol por un tiempo”. De inmediato, sobre él cayó neblina y oscuridad, y tuvo que encontrar a alguien que pudiera llevarlo de la mano.
12 Hofernor nita naa no mata na ma rena Barnabas se ranori soꞌal Yesus ma, Ana titindindi. Basa ma namahere Yesus.
Cuando el gobernante vio lo que había ocurrido, creyó en Dios, asombrado por la enseñanza sobre el Señor.
13 Basa naa ma, Paulus se sae ofaꞌ mia kota Pafos lao hela pulu Siprus, de risiꞌ kota esa sia propinsi Pamfilia, naran Perga. Losa naa ma, ara onda ma Yohanis Markus lao hela se de baliꞌ Yerusalem neu.
Entonces Pablo y los que estaban con él navegaron desde Pafos y se fueron a Perga, en Panfilia, pero Juan los dejó y regresó a Jerusalén.
14 Basa naa, ara laoꞌ a mia Perga risiꞌ kota Antiokia sia nusa Pisidia. Losa naa, ma nandaa no atahori Yahudi ra fai hahae ao na, ara reu tungga hule-oꞌe sia atahori Yahudi ra ume hule-oꞌe na.
Entonces fueron por toda Perga y luego siguieron hasta Antioquía de Pisidia. El sábado fueron a la sinagoga y se sentaron.
15 Malangga ra baca mia baꞌi Musa susuran ma mia Lamatualain mana ola-ola feaꞌ Nara susura nara. Boe ma ara roꞌe Paulus se rae, “Ama nggare. Mete ma mae mifadꞌe hai saa, na, hai moꞌe fo olaꞌ fee hai rala mara manggatee.”
Después de leer la Ley y los Profetas, los líderes de la sinagoga les enviaron un mensaje, diciendo: “Hermanos, por favor, compartan con la congregación toda palabra de ánimo que puedan”.
16 Basa ma, Paulus fela mataꞌ neu. Ana botiꞌ lima na noꞌe se nenee. De olaꞌ nae, “Toronoo atahori Israꞌel re. Ma toronoo feaꞌ re. Hei masoꞌ agama Yahudi huu hei o hii atahori Israꞌel ra Lamatualain na. Au oꞌe basa nggi pasa ndiki mara fo rena!
Entonces Pablo se levantó, moviendo su mano para obtener su atención, y comenzó a hablar. “Hombres de Israel, y todos los que reverencian a Dios, escúchenme.
17 Lamatualain tengga basa hita atahori Israꞌel bei-bai nara mia dalahulun neu. Ara reu leo sia rae Masir, fo nda sira nusan sa. Sia naa Lamatualain fee se leo no sodꞌa-moleꞌ, de tititi-nonosi nara boe ramaheta. Boe ma, Lamatualain pake koasa manaseli Na fo no se lao hela Masir.
El Dios del pueblo de Israel eligió a nuestros antepasados, y le dio prosperidad a nuestro pueblo durante su estadía en la tierra de Egipto. Con su gran poder los sacó de Egipto
18 Ara rasodꞌa lali-laliꞌ mia mamana rouꞌ losa too haa nulu. Mae ara langga-fatu rakandoo, te Lamatualain naꞌatataaꞌ no se rakandooꞌ a.
y los trató con paciencia en el desierto durante cerca de cuarenta años.
19 Basa naa ma, Lamatualain tao sea-saranggaa leo hitu sia rae Kanaꞌan. De Ana babꞌanggi rae a, fee hita bei-baꞌi nara, fo dadꞌi rae pusaka nara.
“Después de haber derrocado a siete naciones que vivían en la tierra de Canaán, Dios dividió su tierra entre los Israelitas y se las dio como heredad. Esto tomó cerca de cuatrocientos cincuenta años.
20 Ara rasodꞌa onaꞌ naa, losa too natun haa lima nulu. Basa de, Lamatualain soꞌu fee se mana maꞌetuꞌ dedꞌeat nara, fo ralalao se, losa Lamatualain soꞌu mana ola-ola Na esa, naran Samuel.
Luego los dotó de jueces como líderes hasta los días del profeta Samuel.
21 Leleꞌ Samuel dadꞌi mana ola-ola Na, hita bei-bai nara nauꞌ a hambu maneꞌ sa. De Lamatualain soꞌu Kis ana na, naran Saul, mia leo Benyamin. Saul toꞌu parendaꞌ too haa nulu.
Entonces el pueblo pidió un rey, y Dios le dio a Saúl, hijo de Quis, de la tribu de Benjamín, quien gobernó durante cuarenta años.
22 Boe ma Lamatualain naꞌondaꞌ e. Ana soꞌu Isai ana na Daud, fo nggati Saul, dadꞌi mane feuꞌ. Lamatualain nahine tebꞌe Daud rala na nae, “Isai ana na Daud ia, ndaa no Au rala Ngga. Dei fo ana tao tungga Au hihii Nggara.’
Entonces Dios quitó a Saúl, y puso a David como su rey. Dios aprobó a David, diciendo: ‘He encontrado en David, hijo de Isaí, un hombre conforme a mi corazón. Él cumplirá todos mis propósitos’.
23 Leleꞌ naa, Lamatualain helu nae haitua Daud tititi-nonosin esa, fo fee ambon neu atahori Israꞌel ra sala-kilu nara ma fee masodꞌaꞌ neu se. Dadꞌi au ae ufadꞌe toronooꞌ ra taꞌo ia: Daud tititi-nonosin fo Lamatualain heluꞌ a, naeni Yesus.”
“Jesús es descendiente de David; él es el Salvador que Dios prometió enviar a Israel.
24 Paulus olaꞌ nakandoo nae, “Lamatuaꞌ Yesus nda feꞌe soꞌu ue-tataon sa, te atahori sa, naran Yohanis, nafadꞌe atahori Israꞌel ra, nae ara musi hahae tao salaꞌ. Ma ara musi sarani fo dadꞌi bukti sira malole ro Lamatualain ena.
Antes de que Jesús viniera, Juan anunció el bautismo de arrepentimiento a todo el pueblo de Israel.
25 Te leleꞌ Yohanis ue-tao na naeꞌ a basa, ana nafadꞌe atahori ra nae, ‘Hei afiꞌ duꞌa mae au ia, atahori Lamatualain helu nae haituaꞌ a. Misinedꞌa malole! Hei musi mihani Atahori sa, nae nema. Ana manaseliꞌ lenaꞌ au. Onaꞌ mae dadꞌi mana dedenuꞌ na o, au nda undaa sa.’
Y cuando Juan estaba finalizando su misión, dijo: ‘¿Quién creen que soy? Yo no soy al que ustedes buscan. Pero después de mi viene uno cuyas sandalias no soy digno de desatar’.
26 Toronoo nggare! Hei ruma baꞌi Abraham tititi-nonosi na, ma hei ruma atahori feaꞌ, te rala mara hii neu Lamatualain. Rena au dei! Lamatualain nafadꞌe ia neu hita fo tahine Dala Masodꞌaꞌ Na. Ana mboꞌi hita mia sala-kiluꞌ tara.
“Hermanos míos, hijos de Abraham y todos ustedes que reverencian a Dios: ¡Este mensaje de salvación ha sido enviado a nosotros!
27 Mia dalahulu na, Lamatualain pake mana ola-ola Nara fo suraꞌ rafadꞌe atahori soꞌal Atahori fo Ana helu nae fee nema. Hita malangga agama nara, ro atahori feaꞌ sia Yerusalem, baca rasafafali saa fo mana ola-olaꞌ ra suraꞌ hela. Tungga fai hahae aoꞌ, ara risiꞌ ume hule-oꞌe rala, fo baca Lamatualain Susura Meumare Na. Te ara nda rahine rae atahori fo Lamatualain helu nae feeꞌ naa, naeni Yesus sa. Ara sangga dalaꞌ de hukun risa e. Te dalaꞌ ia ndaa no saa fo mana ola-olaꞌ ra suraꞌ hela ena.
La gente que vivía en Jerusalén y sus líderes no reconocieron a Jesús ni entendieron las palabras que los profetas habían dicho y que leen cada sábado. ¡De hecho, ellos mismos cumplieron las palabras proféticas al condenarlo!
28 Ara tao-taoꞌ a dedꞌeat ro Yesus fo rae raꞌatutudꞌaꞌ E, te ara nda hambu salan saa saꞌ boe. Mae onaꞌ naa o, ara roꞌe hofernor Pilatus fo tao risa E.
Aunque no pudieron encontrar ninguna prueba para sentenciarlo, pidieron a Pilato que lo mandara a matar.
29 Hofernor o naꞌaheiꞌ boe, de mbaku E mia hau ngganggeꞌ, losa mate. Basa ia ra o, ndaa no saa fo mana ola-ola ra suraꞌ hela ena. Ara raꞌondaꞌ Yesus Ao sisin mia hau ngganggeꞌ, de oꞌo rendi E tao rates rala neu.
Después de haber cumplido todo lo que se había predicho que ellos le harían a Jesús, lo bajaron de la cruz y lo sepultaron en una tumba.
30 Te Lamatualain pake koasan fo tao nasodꞌa baliꞌ E.
Pero Dios lo levantó de los muertos,
31 Yesus nasodꞌa baliꞌ ma, Ana natudꞌu Ao Na nasafafali neu atahori ra. Sira ia, mana rema ro E mia nusa Galilea risiꞌ Yerusalem. Ma sira o, mana dadꞌi sakasii fee atahori Israꞌel ra oras ia.
y él se apareció durante muchos días a aquellos que lo habían seguido desde Galilea hasta Jerusalén. Ellos son ahora sus testigos ante la gente.
32 Paulus olaꞌ seluꞌ nae, “Taꞌo ia! Hai ruꞌa nggi, au o Barnabas, ima mia dodꞌooꞌ mae mifadꞌe hei, fo mihine mae, saa fo Lamatualain helu neu hita bei-baꞌi nara, ia naa dadꞌi ena. Lamatualain tao nasodꞌa baliꞌ Yesus ena. Sia Sosodꞌa Koa-kio tatadꞌaꞌ karua na, Lamatualain pake atahori fo suraꞌ soꞌal Yesus, naeni Atahori fo Ana helu nae fee nemaꞌ a, nae: ‘Ho ia, Au ana Ngga, Faiꞌ ia, Au soꞌu Nggo toꞌu parendaꞌ.’
“Nosotros estamos aquí para traerles a ustedes la buena noticia de la promesa que Dios hizo a nuestros antepasados,
que ahora ha cumplido en nuestro favor al levantar a Jesús de los muertos. Tal como está escrito en el libro de Salmos 2: ‘Tú eres mi Hijo, y hoy me he convertido en tu Padre’.
34 Mia dalahulu na, Lamatualain helu nae, dei fo Eni tao nasodꞌa baliꞌ Atahori fo nae haituaꞌ a. Ma Atahori naa nda afi mate sa ena. Huu naa, Lamatualain pake mana ola-ola Na fo sura nae, ‘Feꞌe saꞌa naa Au helu-fuli neu mane Daud ae fee papala-babꞌanggiꞌ neu e. De ia naa, Au ae helu-fuli hehelu-fufuliꞌ naa neu nggo, huu ho dadꞌi Daud tititi-nonosi na.’
Dios lo levantó de los muertos, para que no muriera más, tal como lo indicó al decir: ‘Yo les daré cosas santas y fieles, como se lo prometí a David’.
35 Sosodꞌa Koa-kio esa fai nae, ‘Lamatualain nda hela Eni Atahori Meumare Na ao sisin nambalulutu sia rates Na rala sa.’
Tal como lo dice otro salmo: ‘No dejarás que tu Santo conozca la putrefacción’.
36 Matetu na taꞌo ia: Sosodꞌa Koa-kioꞌ ia nda olaꞌ soꞌal Daud sa! Hita bubꞌulu taꞌo naa, huu mane Daud tao dala maloleꞌ naeꞌ fee neu atahori nara tungga Lamatualain hihii-nanaun. Basa ma ana mate, de raꞌoi e. Boe ma, ao sisi na nambalulutu. Naa de hita bubꞌulu tae Sosodꞌa Koa-kioꞌ ia nda olaꞌ soꞌal Daud sa, te olaꞌ soꞌal atahori feaꞌ. Mete ma atahori naa mate, Lamatualain tao nasodꞌa baliꞌ E. Dadꞌi ao sisi Na nda nambalulutu sa.
Pero David murió, después de haber hecho la voluntad de Dios a su tiempo, y fue sepultado con sus antepasados, y su cuerpo sufrió descomposición.
El que Dios levantó de los muertos no sufrió descomposición.
38 Toronoo nggare, rena malolole! Atahori naa, naeni Yesus! Mete ma hita tamahere neu E, na, ana lemba hita sala-singgo tara. Matetu na, hita musi lemba ao tara. Te mete ma hita tamahere neu Yesus, Lamatualain fee ambon neu sala-singgo tara. Hita o bubꞌuluꞌ onaꞌ mae hita tungga basa baꞌi Musa hohoro-lalane adat nara o, naa nda feꞌe tao hita ndos sia Lamatualain mata Na sa.
“Hermanos míos, quiero que entiendan que lo que les estamos diciendo es que por medio de este hombre hay perdón de pecados.
Por medio de él todo el que cree es justificado de todos sus errores, y de una manera que nunca podría ser posible mediante la ley de Moisés.
40 Naa de, hei musi duꞌa malolole. Afiꞌ losa, saa fo Lamatualain mana ola-ola Nara rafadꞌe eniꞌ a maꞌahulu na, tudꞌa neu nggi. Ara suraꞌ memaꞌ rae, ‘Hei mana maꞌaeꞌeiꞌ, hiiꞌ a miloe-midae atahori ra, ama besa-bꞌesa! Huu Au, Lamatualain, tao dalaꞌ ra, fo atahori titindindi. Dei fo hei simbo hahambu mara, ma mate. Au tao dalaꞌ esa leleꞌ hei feꞌe masodꞌaꞌ, te hei nda nau simbo sa. Mae atahori rafadꞌe hei ena o, hei nda nau mihine sa. Malole lenaꞌ hei duꞌa malolole dalaꞌ ia ra, fo hei tungga titindindi boe. Dadꞌi toronoo nggare. Dꞌuꞌa malolole saa fo au ufadꞌe faꞌ ra. Afi nggari hendi sa fo hei renaꞌ a, onaꞌ mana maꞌaeꞌeiꞌ ra tatao nara. Baꞌu a naa, au oꞌola ngga. Makasi naeꞌ!”
Asegúrense de que no les suceda lo que dijeron los profetas:
‘¡Miren, burlones! ¡Asómbrense y desaparezcan! Estoy por hacer en estos días una obra que ustedes nunca creerán, aunque alguien se la explique’”.
42 Olaꞌ basa ma, Paulus no Barnabas rambari rae lao hela ume hule-oꞌeꞌ a. Atahori naa ra roe fo nggarei nasafali na rema, fo rafadꞌe lutuꞌ-leloꞌ saa fo sira olaꞌ faꞌ ra.
Y cuando salían, la gente les suplicaba que les explicaran más el siguiente sábado.
43 Paulus no Barnabas lao hela ume hule-oꞌeꞌ a ma, atahori hetar tungga se. Ruꞌa se ranori se, rae “Hita bubꞌuluꞌ tae Lamatualain rala Na maloleꞌ seli neu hita. Naa de, hei musi toꞌu mihereꞌ E.”
Después de reunirse en la sinagoga, muchos de los judíos y conversos al judaísmo siguieron a Pablo y a Bernabé, quienes hablaban con ellos, animándolos a seguir firmes en la gracia de Dios.
44 Nggarei mana nemaꞌ ma, nandaa no atahori Yahudi ra fai hahae na, naeꞌ a basa atahori sia kota naa rema rae rena Lamatualain Dedꞌea-oꞌola Na.
El sábado siguiente casi toda la ciudad se presentó para escuchar la palabra de Dios.
45 Atahori Yahudi ra malangga nara rita atahori naeꞌ rema rae rena Paulus se, de rala nara mera. Leleꞌ Paulus olaꞌ, ara labꞌan poke-mbake e, ma olaꞌ raꞌatutudꞌaꞌ Paulus se.
Sin embargo, cuando los judíos vieron las multitudes, se pusieron extremadamente furiosos, contradiciendo lo que Pablo decía y maldiciéndolo.
46 Te Paulus se nda raꞌadꞌedꞌeaꞌ sa, ma ara olaꞌ nda bambi-bambiꞌ sa. Ara oi, “Lamatualain soi dalaꞌ naꞌahuluꞌ fee hita atahori Yahudi ra, ma Ana o fee naꞌahuluꞌ Dudꞌui Malole Na neu hita boe. Memaꞌ nandaa! Te hei nda nau simbo sa. No taꞌo naa, hei mitudꞌu mae hei nda mindaa misodꞌa mikindoo mo Lamatualain sa. De ia naa, hai mae mendi Dudꞌui Maloleꞌ neu atahori nusa feaꞌ ra, huu hei nda nau simbo e sa. (aiōnios )
Entonces Pablo y Bernabé hablaron con firmeza, diciendo: “Primero teníamos que predicarles la palabra de Dios a ustedes. Pero ahora que la han rechazado, ustedes están determinando que no son dignos de la vida eterna. Pues ahora predicaremos a los extranjeros. (aiōnios )
47 Lamatualain denu hai, onaꞌ a Yesaya suraꞌ nae, ‘Au soꞌu hei dadꞌi onaꞌ lambu lantera fo mendi manggareloꞌ fee atahori feaꞌ, nda atahori Yahudi ra sa, fo hei delo minggirelo dalaꞌ mana nisiꞌ Au, fo Au mboꞌi hendi se mia sala nara. Hei musi mitudꞌu dalaꞌ naa neu basa atahori ndule raefafoꞌ ia.’”
Porque eso es lo que el Señor nos ha mandado a hacer: ‘Yo los he convertido en luz para los extranjeros, y a través de ustedes la salvación llegará hasta los fines de la tierra’”.
48 Sia naa, hambu atahori feaꞌ fo nda atahori Yahudi ra sa. Leleꞌ ara rena taꞌo naa ma, ramahoꞌo seli. Ara koa-kio Lamatualain rae, “Koa-kio Lamatualain! Dudꞌui Malole Na, malole na seli!” Mia sira hambu atahori fo Lamatualain naꞌetuꞌ basa ma doo na, fo rasodꞌa rakandoo ro E. Basa se ramahere Lamatuaꞌ Yesus. (aiōnios )
Cuando los extranjeros escucharon esto, se alegraron en gran manera, alabando la palabra del Señor, y todos los elegidos para la vida eterna creyeron en Dios. (aiōnios )
49 Lamatualain Dedꞌea-oꞌola Na nenedꞌui-bꞌenggaꞌ ndule basa mamanaꞌ sia nusa naa.
Así que la palabra de Dios fue esparcida por toda la región.
50 Sia kota naa, hambu atahori monaen touꞌ-inaꞌ. Ruma hii nau Lamatuaꞌ. Te atahori Yahudi ra malangga nara reu ratatale atahori monaen naa ra, fo mbuu Paulus no Barnabas mia sira nusaꞌ na.
Pero los judíos incitaron a mujeres devotas e influyentes y también a líderes de la ciudad para perseguir a Pablo y a Bernabé, y los expulsaron de su territorio.
51 Naa de, ruꞌa se rae lao hela mamanaꞌ naa. Ara tao mataꞌ esa naeni ngganggafur afu mia ei nara, dadꞌi bukti, rae atahori sia kota naa nda rena sira sa. De ruꞌa se rasadea lao hela kota naa. Ara risiꞌ kota sa, naran Ikonium.
Entonces Pablo y Bernabé sacudieron el polvo de sus pies hacia ellos en señal de protesta, y se fueron a Iconio.
52 Te atahori mana ramahere Lamatuaꞌ Yesus sia Antiokia, ramahoꞌo, huu Lamatualain Dula-dale Meumare Na tao manggatee rala nara.
Y los creyentes seguían siendo llenos de gozo y del Espíritu Santo.