Ded'enu' ra Dud'uin 13
1 Sia kota Antiokia, atahori hetar ramahere Lamatuaꞌ Yesus ena. Ruma dadꞌi Lamatualain mana ola-ola Na, ma ruma fai ranori atahori ra. Nara nara: Barnabas Simeon atahori roꞌe e rae, ‘Tou nggeoꞌ’. Lukius (mia kota Kirene) Menahem (ara raꞌaboi e eniꞌ a aꞌana na naꞌabꞌue no mane Herodes.) ma Saulus.
在安提阿教会中有几名先知和教师：巴拿巴、西门（尼结）、古利奈人路求、马念（君王希律儿时的伙伴）和扫罗。
2 Faiꞌ sa, ara puasa ma raꞌabꞌue koa-kio Lamatualain. Dula-dale Meumare Na nafadꞌe se nae, “Tengga mala Barnabas no Saulus. Te Au ue-tatao Ngga naeꞌ. De ara musi tao ues fo Au ae feeꞌ a.”
他们在膜拜主并进行禁食的时候，圣灵说：“让巴拿巴和扫罗为我做事。”
3 Ara puasa ma hule-oꞌe basa ma, ndae lima nara neu Barnabas no Saulus langga nara, de tabis se. Boe ma denu ruꞌa se reu ue-tao Lamatualain tatao Na.
教会成员禁食、祈祷并把手放在他们身上祝福之后，他们就送他们上路了。
4 Lamatuaꞌ Dula-dale Meumare Na parenda Barnabas no Saulus, fo lao ndule nusaꞌ. Fefeu na, ara risiꞌ kota esa sia tasi suu na, nara na Seleukia. Yohanis (fo roꞌe rae Markus), tungga no se boe. Losa naa ma, ara sae ofaꞌ de lao pulu Siprus reu. Basa ma, ara onda mia kota esa, nara na Salamis. Sia naa, ara hii reu risiꞌ atahori Yahudi ra ume hule-oꞌe na fo ranori Lamatualain Dedꞌea-oꞌola Na.
巴拿巴和扫罗在圣灵的指引下去了西流基，从那里乘船去往塞浦路斯。
来到撒拉米后，他们就在犹太人的会堂中宣讲上帝之道，约翰担任他们的助手。
6 Basa ma, ara lao tuli kambo-kamboꞌ, de losa kota sa sia pulu a bobꞌoa na, naran Pafos. Hofernor, naran, Sergius Paulus, leo sia naa. Mahine na seli. Ana rena Barnabas se reu sia naa ma, ana denu atahori reu roꞌe se, huu rala na hii rena Lamatualain nenori Na. Sia naa, hambu atahori Yahudi sa, naran Bar Yesus (nara feaꞌ na sia dedꞌea Yunani oi ‘Elimas’). Eni ia, atahori mana suanggiꞌ! Ana hii pepeko-lelekoꞌ atahori oi eni, Lamatualain mana ola-ola Na. Ana maloleꞌ no hofernor. Dadꞌi Barnabas se rema ma, ana ira hofernor fo afiꞌ simbo se. Te ana nda nau hofernor namahere Yesus sa.
他们走遍整个岛屿，最终来到了帕弗，遇见一位自称巴·耶稣的犹太人术士，是个假先知。
他与省长士求·保罗走的很近。这位省长非常睿智，特别邀请巴拿巴和扫罗来为他讲上帝之道。
但这位术士（希腊名字叫做以吕马）不接受他们，试图让省长不要相信上帝。
9 Te Lamatuaꞌ Dula-dale Meumare Na fee koasa neu Saulus (fo ara o roꞌe rae Paulus), de ana mete naꞌateteeꞌ tou manasuanggiꞌ a. Ana olaꞌ oi,
但被注满圣灵的扫罗（又名保罗）定睛看着他，
10 “He! Elimas! Ho ana nituꞌ! Mana pepeko-lelekoꞌ! Losa fai hiraꞌ ho tipu-laka atahori! Ho labꞌan basa maloleꞌ ra. Huu naa, hai mihine ho tungga nitu malanggaꞌ a. Afiꞌ tao taꞌo naa fai! Ho afiꞌ sobꞌa-sobꞌa tatana Lamatuaꞌ dala ndoo-tetu Na fai!
说：“你这满心欺诈、万恶满盈之人，魔鬼之子，正义的敌人！你总是在阻碍主的真理之路，为什么你不肯放弃呢？
11 Rena e! Dei fo Lamatuaꞌ huku-doki nggo. Mata ma poke, ma nda mita saa saꞌ boe, losa faiꞌ baꞌu bee.” Paulus olaꞌ taꞌo naa ma, atahori naa mata na poke boe. Ana lao nafaroroe sangga atahori toꞌu lima na, fo ro e lao.
看，主的惩罚已经到来，你将成为盲人，暂时看不见阳光。”黑暗和迷雾立刻笼罩着这位术士，他不得不找人牵他的手，给他领路。
12 Hofernor nita naa no mata na ma rena Barnabas se ranori soꞌal Yesus ma, Ana titindindi. Basa ma namahere Yesus.
省长看见眼前的一切，便信了上帝，主的教导让他惊讶不已。
13 Basa naa ma, Paulus se sae ofaꞌ mia kota Pafos lao hela pulu Siprus, de risiꞌ kota esa sia propinsi Pamfilia, naran Perga. Losa naa ma, ara onda ma Yohanis Markus lao hela se de baliꞌ Yerusalem neu.
然后保罗和同伴从帕弗乘船来到旁非利亚的别加，约翰则离开他们返回耶路撒冷去了。
14 Basa naa, ara laoꞌ a mia Perga risiꞌ kota Antiokia sia nusa Pisidia. Losa naa, ma nandaa no atahori Yahudi ra fai hahae ao na, ara reu tungga hule-oꞌe sia atahori Yahudi ra ume hule-oꞌe na.
他们一路前行，经过别加后抵达彼西底的安提阿，在安息日这天进入会堂，然后坐下来。
15 Malangga ra baca mia baꞌi Musa susuran ma mia Lamatualain mana ola-ola feaꞌ Nara susura nara. Boe ma ara roꞌe Paulus se rae, “Ama nggare. Mete ma mae mifadꞌe hai saa, na, hai moꞌe fo olaꞌ fee hai rala mara manggatee.”
他们朗读了律法和先知的书籍，会堂首领派人传来口信，说：“兄弟们，如果你们有什么鼓励之语，就说说吧！”
16 Basa ma, Paulus fela mataꞌ neu. Ana botiꞌ lima na noꞌe se nenee. De olaꞌ nae, “Toronoo atahori Israꞌel re. Ma toronoo feaꞌ re. Hei masoꞌ agama Yahudi huu hei o hii atahori Israꞌel ra Lamatualain na. Au oꞌe basa nggi pasa ndiki mara fo rena!
保罗站起来，伸手示意大家看过来，然后开始说：“以色列人和所有敬畏上帝之人，听我说。
17 Lamatualain tengga basa hita atahori Israꞌel bei-bai nara mia dalahulun neu. Ara reu leo sia rae Masir, fo nda sira nusan sa. Sia naa Lamatualain fee se leo no sodꞌa-moleꞌ, de tititi-nonosi nara boe ramaheta. Boe ma, Lamatualain pake koasa manaseli Na fo no se lao hela Masir.
我们的祖先寄居在埃及的土地时，以色列人民的上帝选中了他们，凭其伟大力量带领他们走出埃及，
18 Ara rasodꞌa lali-laliꞌ mia mamana rouꞌ losa too haa nulu. Mae ara langga-fatu rakandoo, te Lamatualain naꞌatataaꞌ no se rakandooꞌ a.
然后他在旷野耐心地照顾他们四十年。
19 Basa naa ma, Lamatualain tao sea-saranggaa leo hitu sia rae Kanaꞌan. De Ana babꞌanggi rae a, fee hita bei-baꞌi nara, fo dadꞌi rae pusaka nara.
上帝在消灭了迦南七国后，就把那片土地分给以色列人的祖先，让他们代代继承，这样又过了 450 年。
20 Ara rasodꞌa onaꞌ naa, losa too natun haa lima nulu. Basa de, Lamatualain soꞌu fee se mana maꞌetuꞌ dedꞌeat nara, fo ralalao se, losa Lamatualain soꞌu mana ola-ola Na esa, naran Samuel.
后来上帝又为他们派来首领，一直持续到撒母耳先知的时刻。
21 Leleꞌ Samuel dadꞌi mana ola-ola Na, hita bei-bai nara nauꞌ a hambu maneꞌ sa. De Lamatualain soꞌu Kis ana na, naran Saul, mia leo Benyamin. Saul toꞌu parendaꞌ too haa nulu.
人们请求上帝为他们送来国王，上帝就把便雅悯部落中一个人派来为王，他是基士的儿子扫罗，统治了四十年。
22 Boe ma Lamatualain naꞌondaꞌ e. Ana soꞌu Isai ana na Daud, fo nggati Saul, dadꞌi mane feuꞌ. Lamatualain nahine tebꞌe Daud rala na nae, “Isai ana na Daud ia, ndaa no Au rala Ngga. Dei fo ana tao tungga Au hihii Nggara.’
之后上帝又废去扫罗，选择大卫为王。在为大卫作证时，上帝说：‘我找到耶西的儿子大卫，他符合我的心意，将遵行我的一切旨意。’
23 Leleꞌ naa, Lamatualain helu nae haitua Daud tititi-nonosin esa, fo fee ambon neu atahori Israꞌel ra sala-kilu nara ma fee masodꞌaꞌ neu se. Dadꞌi au ae ufadꞌe toronooꞌ ra taꞌo ia: Daud tititi-nonosin fo Lamatualain heluꞌ a, naeni Yesus.”
耶稣是大卫的后裔，是上帝之前承诺带给以色列的救世主。
24 Paulus olaꞌ nakandoo nae, “Lamatuaꞌ Yesus nda feꞌe soꞌu ue-tataon sa, te atahori sa, naran Yohanis, nafadꞌe atahori Israꞌel ra, nae ara musi hahae tao salaꞌ. Ma ara musi sarani fo dadꞌi bukti sira malole ro Lamatualain ena.
耶稣来临之前，约翰便昭告所有以色列人应该进行忏悔洗礼。
25 Te leleꞌ Yohanis ue-tao na naeꞌ a basa, ana nafadꞌe atahori ra nae, ‘Hei afiꞌ duꞌa mae au ia, atahori Lamatualain helu nae haituaꞌ a. Misinedꞌa malole! Hei musi mihani Atahori sa, nae nema. Ana manaseliꞌ lenaꞌ au. Onaꞌ mae dadꞌi mana dedenuꞌ na o, au nda undaa sa.’
约翰即将完成他的使命时说：‘你们以为我是谁？我不是你们所寻找的那个人。但在我之后来的那个人，我就是给他解鞋带都不配。’
26 Toronoo nggare! Hei ruma baꞌi Abraham tititi-nonosi na, ma hei ruma atahori feaꞌ, te rala mara hii neu Lamatualain. Rena au dei! Lamatualain nafadꞌe ia neu hita fo tahine Dala Masodꞌaꞌ Na. Ana mboꞌi hita mia sala-kiluꞌ tara.
兄弟们、亚伯拉罕的子孙以及敬畏上帝的众人，这救赎之道已传授给我们。
27 Mia dalahulu na, Lamatualain pake mana ola-ola Nara fo suraꞌ rafadꞌe atahori soꞌal Atahori fo Ana helu nae fee nema. Hita malangga agama nara, ro atahori feaꞌ sia Yerusalem, baca rasafafali saa fo mana ola-olaꞌ ra suraꞌ hela. Tungga fai hahae aoꞌ, ara risiꞌ ume hule-oꞌe rala, fo baca Lamatualain Susura Meumare Na. Te ara nda rahine rae atahori fo Lamatualain helu nae feeꞌ naa, naeni Yesus sa. Ara sangga dalaꞌ de hukun risa e. Te dalaꞌ ia ndaa no saa fo mana ola-olaꞌ ra suraꞌ hela ena.
住在耶路撒冷的众人和他们的长官，他们不认识基督，也不理解安息日所读的先知之语。事实上，他们为耶稣定罪恰好应验了先知的预言。
28 Ara tao-taoꞌ a dedꞌeat ro Yesus fo rae raꞌatutudꞌaꞌ E, te ara nda hambu salan saa saꞌ boe. Mae onaꞌ naa o, ara roꞌe hofernor Pilatus fo tao risa E.
尽管他们无法找到宣判他死刑的罪状，但还是要求彼拉多杀害他。
29 Hofernor o naꞌaheiꞌ boe, de mbaku E mia hau ngganggeꞌ, losa mate. Basa ia ra o, ndaa no saa fo mana ola-ola ra suraꞌ hela ena. Ara raꞌondaꞌ Yesus Ao sisin mia hau ngganggeꞌ, de oꞌo rendi E tao rates rala neu.
预言中关于他们会对耶稣所做的一切，都应验了。然后他们把耶稣从十字架上取下并埋葬在坟墓中。
30 Te Lamatualain pake koasan fo tao nasodꞌa baliꞌ E.
但上帝却使他死而复活。
31 Yesus nasodꞌa baliꞌ ma, Ana natudꞌu Ao Na nasafafali neu atahori ra. Sira ia, mana rema ro E mia nusa Galilea risiꞌ Yerusalem. Ma sira o, mana dadꞌi sakasii fee atahori Israꞌel ra oras ia.
多日后，他显现在那些从加利利到耶路撒冷一路跟随他的人面前，那些人现在就成了他在民众面前的见证者。
32 Paulus olaꞌ seluꞌ nae, “Taꞌo ia! Hai ruꞌa nggi, au o Barnabas, ima mia dodꞌooꞌ mae mifadꞌe hei, fo mihine mae, saa fo Lamatualain helu neu hita bei-baꞌi nara, ia naa dadꞌi ena. Lamatualain tao nasodꞌa baliꞌ Yesus ena. Sia Sosodꞌa Koa-kio tatadꞌaꞌ karua na, Lamatualain pake atahori fo suraꞌ soꞌal Yesus, naeni Atahori fo Ana helu nae fee nemaꞌ a, nae: ‘Ho ia, Au ana Ngga, Faiꞌ ia, Au soꞌu Nggo toꞌu parendaꞌ.’
我们来此是向你们传递福音，通过耶稣的复活，上帝向我们祖先的承诺
都已向我们这些子孙应验了。就如《诗篇》第二篇所记：‘你是我子，今日我成为你父。’
34 Mia dalahulu na, Lamatualain helu nae, dei fo Eni tao nasodꞌa baliꞌ Atahori fo nae haituaꞌ a. Ma Atahori naa nda afi mate sa ena. Huu naa, Lamatualain pake mana ola-ola Na fo sura nae, ‘Feꞌe saꞌa naa Au helu-fuli neu mane Daud ae fee papala-babꞌanggiꞌ neu e. De ia naa, Au ae helu-fuli hehelu-fufuliꞌ naa neu nggo, huu ho dadꞌi Daud tititi-nonosi na.’
上帝使他死而复生，不会再死去。他曾这样说：‘正如我向大卫所做的承诺，我所赐予你们的，神圣而值得相信。’
35 Sosodꞌa Koa-kio esa fai nae, ‘Lamatualain nda hela Eni Atahori Meumare Na ao sisin nambalulutu sia rates Na rala sa.’
《诗篇》 还说：‘你不会允许圣者见到腐朽。’
36 Matetu na taꞌo ia: Sosodꞌa Koa-kioꞌ ia nda olaꞌ soꞌal Daud sa! Hita bubꞌulu taꞌo naa, huu mane Daud tao dala maloleꞌ naeꞌ fee neu atahori nara tungga Lamatualain hihii-nanaun. Basa ma ana mate, de raꞌoi e. Boe ma, ao sisi na nambalulutu. Naa de hita bubꞌulu tae Sosodꞌa Koa-kioꞌ ia nda olaꞌ soꞌal Daud sa, te olaꞌ soꞌal atahori feaꞌ. Mete ma atahori naa mate, Lamatualain tao nasodꞌa baliꞌ E. Dadꞌi ao sisi Na nda nambalulutu sa.
但大卫在自己的世界中完成了上帝派给他的使命后，就死去了，与他的祖先葬在一起，躯体也腐朽了。
唯独上帝令其复活这一人，没有看到腐朽。
38 Toronoo nggare, rena malolole! Atahori naa, naeni Yesus! Mete ma hita tamahere neu E, na, ana lemba hita sala-singgo tara. Matetu na, hita musi lemba ao tara. Te mete ma hita tamahere neu Yesus, Lamatualain fee ambon neu sala-singgo tara. Hita o bubꞌuluꞌ onaꞌ mae hita tungga basa baꞌi Musa hohoro-lalane adat nara o, naa nda feꞌe tao hita ndos sia Lamatualain mata Na sa.
兄弟们，我希望你们理解我们正在讲述的一切，通过这个人，罪已经得到了宽恕。
通过这个人，所有信他之人都会远离错误，实现道德正义， 但凭着摩西的律法，你永远都无法达到这种正义。
40 Naa de, hei musi duꞌa malolole. Afiꞌ losa, saa fo Lamatualain mana ola-ola Nara rafadꞌe eniꞌ a maꞌahulu na, tudꞌa neu nggi. Ara suraꞌ memaꞌ rae, ‘Hei mana maꞌaeꞌeiꞌ, hiiꞌ a miloe-midae atahori ra, ama besa-bꞌesa! Huu Au, Lamatualain, tao dalaꞌ ra, fo atahori titindindi. Dei fo hei simbo hahambu mara, ma mate. Au tao dalaꞌ esa leleꞌ hei feꞌe masodꞌaꞌ, te hei nda nau simbo sa. Mae atahori rafadꞌe hei ena o, hei nda nau mihine sa. Malole lenaꞌ hei duꞌa malolole dalaꞌ ia ra, fo hei tungga titindindi boe. Dadꞌi toronoo nggare. Dꞌuꞌa malolole saa fo au ufadꞌe faꞌ ra. Afi nggari hendi sa fo hei renaꞌ a, onaꞌ mana maꞌaeꞌeiꞌ ra tatao nara. Baꞌu a naa, au oꞌola ngga. Makasi naeꞌ!”
务必不能让先知在书上所说降临在你们身上：
‘傲慢的人呐！你们会惊奇地看到，然后死去！因为我在你们生命中所做的事情，即使有人向你讲述，你也永远都无法相信！’”
42 Olaꞌ basa ma, Paulus no Barnabas rambari rae lao hela ume hule-oꞌeꞌ a. Atahori naa ra roe fo nggarei nasafali na rema, fo rafadꞌe lutuꞌ-leloꞌ saa fo sira olaꞌ faꞌ ra.
保罗和巴拿巴打算离开，众人请他们在下一个安息日再来讲述更多。
43 Paulus no Barnabas lao hela ume hule-oꞌeꞌ a ma, atahori hetar tungga se. Ruꞌa se ranori se, rae “Hita bubꞌuluꞌ tae Lamatualain rala Na maloleꞌ seli neu hita. Naa de, hei musi toꞌu mihereꞌ E.”
这次会堂的聚会结束后，许多犹太人和归信犹太教的虔诚教徒，都跟随了保罗和巴拿巴。两人和他们交流，鼓励他们始终紧随上帝的恩典。
44 Nggarei mana nemaꞌ ma, nandaa no atahori Yahudi ra fai hahae na, naeꞌ a basa atahori sia kota naa rema rae rena Lamatualain Dedꞌea-oꞌola Na.
到了下一个安息日，几乎全城的人都赶来，希望聆听上帝之道。
45 Atahori Yahudi ra malangga nara rita atahori naeꞌ rema rae rena Paulus se, de rala nara mera. Leleꞌ Paulus olaꞌ, ara labꞌan poke-mbake e, ma olaꞌ raꞌatutudꞌaꞌ Paulus se.
犹太人看见这攒动人群，感到异常嫉妒，于是开始驳斥保罗所讲之道，诅咒他。
46 Te Paulus se nda raꞌadꞌedꞌeaꞌ sa, ma ara olaꞌ nda bambi-bambiꞌ sa. Ara oi, “Lamatualain soi dalaꞌ naꞌahuluꞌ fee hita atahori Yahudi ra, ma Ana o fee naꞌahuluꞌ Dudꞌui Malole Na neu hita boe. Memaꞌ nandaa! Te hei nda nau simbo sa. No taꞌo naa, hei mitudꞌu mae hei nda mindaa misodꞌa mikindoo mo Lamatualain sa. De ia naa, hai mae mendi Dudꞌui Maloleꞌ neu atahori nusa feaꞌ ra, huu hei nda nau simbo e sa. (aiōnios g166)
保罗和巴拿巴却强有力地回应：“我们必须先向你们讲述上帝之道。既然你们拒绝这道，就代表你们觉得自己不配获得永生，所以我们现在要去异教徒那里去了。 (aiōnios g166)
47 Lamatualain denu hai, onaꞌ a Yesaya suraꞌ nae, ‘Au soꞌu hei dadꞌi onaꞌ lambu lantera fo mendi manggareloꞌ fee atahori feaꞌ, nda atahori Yahudi ra sa, fo hei delo minggirelo dalaꞌ mana nisiꞌ Au, fo Au mboꞌi hendi se mia sala nara. Hei musi mitudꞌu dalaꞌ naa neu basa atahori ndule raefafoꞌ ia.’”
主吩咐过我们说：‘我让你们成为异教徒的光，你们将把拯救带到世界的尽头。’”
48 Sia naa, hambu atahori feaꞌ fo nda atahori Yahudi ra sa. Leleꞌ ara rena taꞌo naa ma, ramahoꞌo seli. Ara koa-kio Lamatualain rae, “Koa-kio Lamatualain! Dudꞌui Malole Na, malole na seli!” Mia sira hambu atahori fo Lamatualain naꞌetuꞌ basa ma doo na, fo rasodꞌa rakandoo ro E. Basa se ramahere Lamatuaꞌ Yesus. (aiōnios g166)
异教徒听见这个消息分外欢喜，赞美主之道，所有被选为永生之人都相信了上帝。 (aiōnios g166)
49 Lamatualain Dedꞌea-oꞌola Na nenedꞌui-bꞌenggaꞌ ndule basa mamanaꞌ sia nusa naa.
上帝之道就这样传遍那个地区。
50 Sia kota naa, hambu atahori monaen touꞌ-inaꞌ. Ruma hii nau Lamatuaꞌ. Te atahori Yahudi ra malangga nara reu ratatale atahori monaen naa ra, fo mbuu Paulus no Barnabas mia sira nusaꞌ na.
但犹太人教唆虔诚的尊贵女性和城中的首领，煽动大家迫害保罗和巴拿巴，把他们驱逐出境。
51 Naa de, ruꞌa se rae lao hela mamanaꞌ naa. Ara tao mataꞌ esa naeni ngganggafur afu mia ei nara, dadꞌi bukti, rae atahori sia kota naa nda rena sira sa. De ruꞌa se rasadea lao hela kota naa. Ara risiꞌ kota sa, naran Ikonium.
于是两人当众跺掉脚上的尘土以示抗议，向以哥念走去。
52 Te atahori mana ramahere Lamatuaꞌ Yesus sia Antiokia, ramahoꞌo, huu Lamatualain Dula-dale Meumare Na tao manggatee rala nara.
而信徒们继续满心欢喜并被圣灵充满。
