Лука 9
1 Исус а кемат пе чей дойспрезече ученичь ай Сэй, ле-а дат путере ши стэпынире песте тоць драчий ши сэ виндече болиле.
Իր տասներկու աշակերտները հաւաքելով՝ զօրութիւն ու իշխանութիւն տուաւ անոնց բոլոր դեւերուն վրայ, եւ ախտերը բժշկելու:
2 Апой, й-а тримис сэ проповэдуяскэ Ымпэрэция луй Думнезеу ши сэ тэмэдуяскэ пе чей болнавь.
Ու ղրկեց զանոնք՝ որ քարոզեն Աստուծոյ թագաւորութիւնը եւ բժշկեն հիւանդները:
3 „Сэ ну луаць нимик ку вой пе друм”, ле-а зис Ел; „нич тояг, нич трайстэ, нич пыне, нич бань, нич доуэ хайне.
Ըսաւ անոնց. «Ճամբորդութեան համար ոչի՛նչ առէք, ո՛չ գաւազան եւ ո՛չ պարկ, ո՛չ հաց եւ ո՛չ դրամ. ո՛չ ալ կրկին բաճկոն ունեցէք՝՝:
4 Ынорьче касэ вець интра, сэ рэмынець аколо, пынэ вець плека дин локул ачела.
Որո՛ւ տուն որ մտնէք՝ հո՛ն մնացէք, ապա անկէ մեկնեցէք:
5 Шидакэ ну вэ вор прими оамений, сэ ешиць дин четатя ачея ши сэ скутурацьпрафул де пе пичоареле воастре, ка мэртурие ымпотрива лор.”
Իսկ անոնք որ չեն ընդունիր ձեզ, երբ դուրս ելլէք այդ քաղաքէն՝ թօթուեցէ՛ք ձեր ոտքերուն փոշին անգամ, իբր վկայութիւն անոնց դէմ»:
6 Ей ау плекат ши ау мерс дин сат ын сат, проповэдуинд Евангелия ши сэвыршинд претутиндень тэмэдуирь.
Անոնք ալ մեկնեցան եւ գիւղէ գիւղ կը շրջէին, ամէնուրեք աւետարանելով ու բուժելով:
7 Кырмуиторул Ирод а аузит ворбинду-се деспре тоате лукруриле сэвыршите де Исус ши стэтя ын кумпэнэ, нештиинд че сэ крядэ. Кэч уний зичяу кэ а ынвият Иоан дин морць;
Հերովդէս չորրորդապետը՝ անոր բոլոր կատարածներուն մասին լսելով՝ տարակոյսի մէջ էր, որովհետեւ ոմանք ըսած էին.
8 алций зичяу кэ с-а арэтат Илие; ши алций зичяу кэ а ынвият вреун пророк дин чей дин векиме.
«Յովհաննէս մեռելներէն յարութիւն առաւ», եւ ոմանք. «Եղիա յայտնուեցաւ», իսկ ուրիշներ ալ. «Նախկին մարգարէներէն մէկը յարութիւն առաւ»:
9 Дар Ирод зичя: „Луй Иоан й-ам тэят капул; чине есте оаре Ачеста деспре каре ауд астфел де лукрурь?” Ши кэута сэ-Л вадэ.
Հերովդէս ըսաւ. «Յովհաննէսը ե՛ս գլխատեցի, իսկ ո՞վ պիտի ըլլայ ասիկա՝ որուն մասին այսպիսի բաներ կը լսեմ»: Ու կը ջանար տեսնել զայն:
10 Апостолий, кынд с-ау ынторс, ау историсит луй Исус тот че фэкусерэ. Ел й-а луат ку Сине ши С-а дус ла о парте, лынгэ о четате нумитэ Бетсаида.
Առաքեալները վերադարձան, ու պատմեցին անոր՝ ինչ որ ըրին. եւ առնելով զանոնք՝ մէկդի քաշուեցաւ ամայի տեղ մը, քաղաքի մը քով՝ որուն անունը Բեթսայիդա էր:
11 Нороаделе ау причепут лукрул ачеста ши ау мерс дупэ Ел. Исус ле-а примит бине, ле ворбя деспре Ымпэрэция луй Думнезеу ши виндека пе чей че авяу требуинцэ де виндекаре.
Երբ բազմութիւնները գիտցան՝ անոր հետեւեցան: Ինք ալ զանոնք ընդունելով՝ կը խօսէր անոնց Աստուծոյ թագաւորութեան մասին, եւ կը բժշկէր անո՛նք՝ որ բուժումի պէտք ունէին:
12 Фииндкэ зиуа се плека спре сярэ, чей дойспрезече с-ау апропият ши Й-ау зис: „Дэ друмул нороаделор, ка сэ се дукэ ын сателе ши кэтунеле де примпрежур сэ гэздуяскэ ши сэ-шь кауте де але мынкэрий, пентру кэ аич сунтем ынтр-ун лок пустиу.”
Երբ օրը սկսաւ մթննալ՝ տասներկուքը մօտեցան եւ ըսին անոր. «Արձակէ՛ բազմութիւնը, որպէսզի երթան շրջակայ գիւղերն ու արտերը, իջեւանին եւ ուտելիք գտնեն, որովհետեւ հոս ամայի տեղ մըն ենք»:
13 Исус ле-а зис: „Даци-ле вой сэ мэнынче!” Дар ей ау рэспунс: „Н-авем декыт чинч пынь ши дой пешть, афарэ нумай дакэ не вом дуче ной ыншине сэ кумпэрэм меринде пентру тот нородул ачеста.”
Ըսաւ անոնց. «Դո՛ւք անոնց կերակուր տուէք»: Անոնք ալ ըսին. «Մենք հինգ նկանակէն ու երկու ձուկէն աւելի բան չունինք, եթէ չերթանք այդ ամբողջ ժողովուրդին համար կերակուր չգնենք»:
14 Ши ерау апроапе чинч мий де бэрбаць. Исус а зис ученичилор Сэй: „Пунеци-й сэ шадэ жос ын чете де кыте чинчзечь.”
(Արդարեւ հինգ հազարի չափ այր մարդիկ կային: ) Ըսաւ իր աշակերտներուն. «Նստեցուցէ՛ք ատոնք՝ յիսունական շարքերով»:
15 Аша ау ши фэкут: й-ау пус пе тоць сэ шадэ жос.
Այդպէս ըրին, ու բոլորն ալ նստեցուցին:
16 Исус а луат челе чинч пынь ши чей дой пешть, Шь-а ридикат окий спре чер ши ле-а бинекувынтат. Апой, ле-а фрынт ши ле-а дат ученичилор сэ ле ымпартэ нородулуй.
Ինք ալ առաւ այդ հինգ նկանակներն ու երկու ձուկերը, դէպի երկինք նայելով՝ օրհնեց զանոնք, կտրեց ու տուաւ աշակերտներուն, որպէսզի հրամցնեն բազմութեան:
17 Ау мынкат тоць ши с-ау сэтурат ши ау ридикат доуэспрезече кошурь плине ку фиримитуриле рэмасе.
Կերան, բոլորն ալ կշտացան, եւ վերցնելով աւելցած բեկորները՝ տասներկու կողով լեցուցին:
18 Ынтр-о зи, пе кынд Се руга Исус сингур деопарте, авынд ку Ел пе ученичий Луй, ле-а пус ынтребаря урмэтоаре: „Чине зик оамений кэ сунт Еу?”
Երբ ինք առանձին կ՚աղօթէր, աշակերտները իրեն հետ էին, եւ հարցուց անոնց. «Բազմութիւնները ինծի համար ի՞նչ կ՚ըսեն, ո՞վ եմ»:
19 Ей Й-ау рэспунс: „Уний зик кэ ешть Иоан Ботезэторул; алций зик кэ ешть Илие; алций зик кэ а ынвият ун пророк дин чей дин векиме.”
Անոնք ալ պատասխանեցին. «Ոմանք՝ Յովհաննէս Մկրտիչը, ուրիշներ՝ Եղիան, ուրիշներ ալ՝ նախկին մարգարէներէն մէկը, որ յարութիւն առած է»:
20 „Дар вой”, й-а ынтребат Ел, „чине зичець кэ сунт?” „Христосул луй Думнезеу!” Й-а рэспунс Петру.
Ինք ըսաւ անոնց. «Իսկ դո՛ւք ի՞նչ կ՚ըսէք, ո՞վ եմ»: Պետրոս պատասխանեց. «Աստուծոյ Քրիստո՛սը»:
21 Исус ле-а порунчит ку тэрие сэ ну спунэ нимэнуй лукрул ачеста.
Յիսուս ազդարարեց անոնց, ու պատուիրեց որ ո՛չ մէկուն ըսեն այս բանը:
22 Апой, а адэугат кэ Фиул омулуй требуе сэ пэтимяскэ мулте, сэ фие тэгэдуит де бэтрынь, де преоций чей май де сямэ ши де кэртурарь, сэ фие оморыт ши а трея зи сэ ынвие.
Եւ ըսաւ. «Պէտք է որ մարդու Որդին շատ չարչարանքներ կրէ, մերժուի երէցներէն, քահանայապետներէն եւ դպիրներէն, սպաննուի ու յարութիւն առնէ երրորդ օրը»:
23 Апой а зис тутурор: „Дакэ воеште чинева сэ винэ дупэ Мине, сэ се лепеде де сине, сэ-шь я кручя ын фиекаре зи ши сэ Мэ урмезе.
Եւ կ՚ըսէր բոլորին. «Եթէ մէկը ուզէ գալ իմ ետեւէս՝ թող ուրանայ ինքզինք, ամէն օր վերցնէ իր խաչը ու հետեւի ինծի.
24 Фииндкэ орьчине ва вои сэ-шь скапе вяца о ва перде, дар орьчине ышь ва перде вяца пентру Мине о ва мынтуи.
որովհետեւ ո՛վ որ ուզէ փրկել իր անձը՝ պիտի կորսնցնէ զայն, իսկ ո՛վ որ կորսնցնէ իր անձը՝ ինծի համար, պիտի փրկէ զայն:
25 Шиче ар фолоси унуй ом сэ кыштиӂе тоатэ лумя, дакэ с-ар прэпэди сау с-ар перде пе сине ынсушь?
Քանի որ մարդ ի՞նչ օգուտ կ՚ունենայ, եթէ շահի ամբողջ աշխարհը բայց կորսնցնէ ինքզինք, կամ տուժէ:
26 Кэчде орьчине се ва рушина де Мине ши де кувинтеле Меле, се ва рушина ши Фиул омулуй де ел, кынд ва вени ын слава Са ши а Татэлуй ши а сфинцилор ынӂерь.
Որովհետեւ ո՛վ որ ամօթ սեպէ զիս եւ իմ խօսքերս դաւանիլը, մարդու Որդին ալ ամօթ պիտի սեպէ զայն դաւանիլը՝ երբ գայ իր ու Հօր եւ սուրբ հրեշտակներուն փառքով:
27 Адевэратвэ спун кэ сунт уний дин чей че стау аич каре ну вор густа моартя пынэ ну вор ведя Ымпэрэция луй Думнезеу.”
Բայց ճշմա՛րտապէս կը յայտարարեմ ձեզի. “Հոս կայնողներէն կան ոմանք՝ որ մահ պիտի չհամտեսեն, մինչեւ որ տեսնեն Աստուծոյ թագաւորութիւնը”»:
28 Кам ла опт зиле дупэ кувинтеле ачестя, Исус а луат ку Ел пе Петру, пе Иоан ши пе Иаков ши С-а суит пе мунте сэ Се роаӂе.
Այս խօսքերէն գրեթէ ութ օր ետք՝ առնելով Պետրոսը, Յովհաննէսն ու Յակոբոսը՝ լեռը ելաւ աղօթելու:
29 Пе кынд Се руга, И с-а скимбат ынфэцишаря фецей, ши ымбрэкэминтя И с-а фэкут албэ стрэлучитоаре.
Մինչ կ՚աղօթէր, իր երեսին տեսքը փոխուեցաւ, եւ իր պատմուճանը ճերմակ ու փայլուն եղաւ:
30 Ши ятэ кэ стэтяу де ворбэ ку Ел дой бэрбаць: ерау Мойсе ши Илие,
Եւ ահա՛ երկու մարդիկ կը խօսակցէին իրեն հետ. անոնք֊ Մովսէսն ու Եղիան,
31 каре се арэтасерэ ын славэ ши ворбяу деспре сфыршитул Луй, пе каре авя сэ-л айбэ ын Иерусалим.
փառքով երեւցած, եւ կը խօսէին անոր այս կեանքէն մեկնումին մասին, որ պիտի իրագործուէր Երուսաղէմի մէջ:
32 Петру ши товарэший луй ерау ынгреуяць де сомн, дар, кынд с-ау дештептат бине, ау вэзут слава луй Исус ши пе чей дой бэрбаць каре стэтяу ымпреунэ ку Ел.
Պետրոս ու անոր հետ եղողները քունով ծանրացած էին. երբ արթնցան, տեսան անոր փառքը եւ այդ երկու մարդիկը՝ որ անոր քով կեցած էին:
33 Ын клипа кынд се деспэрцяу бэрбаций ачештя де Исус, Петру а зис луй Исус: „Ынвэцэторуле, есте бине сэ фим аич; сэ фачем трей колибе: уна пентру Тине, уна пентру Мойсе ши уна пентру Илие.” Ну штия че спуне.
Երբ անոնք զատուեցան անոր քովէն, Պետրոս ըսաւ Յիսուսի. «Վարդապե՛տ, լաւ է որ կենանք հոս եւ շինենք երեք վրան, մէկը՝ քեզի, մէկը՝ Մովսէսի ու մէկը՝ Եղիայի». որովհետեւ չէր գիտեր թէ ի՛նչ կը խօսէր:
34 Пе кынд ворбя ел астфел, а венит ун нор ши й-а акоперит ку умбра луй; ученичий с-ау ынспэймынтат кынд й-ау вэзут интрынд ын нор.
Մինչ այսպէս կը խօսէր, ամպ մը եկաւ եւ հովանի եղաւ անոնց վրայ. ու երբ անոնք ամպին տակ մտան՝ վախցան:
35 Ши дин нор с-а аузит ун глас каре зичя: „Ачеста есте Фиул Меу пряюбит: де Ел сэ аскултаць.”
Ձայն մը եկաւ ամպէն՝ ըսելով. «Ա՛յս է իմ սիրելի Որդիս, անո՛ր մտիկ ըրէք»:
36 Кынд с-а аузит гласул ачела, Исус а рэмас сингур. Ученичий ау тэкут ши н-ау спус, ын зилеле ачеля, нимэнуй нимик дин челе че вэзусерэ.
Երբ լսեցին այդ ձայնը՝ Յիսուս մինակ մնաց: Իրենք ալ լուռ կեցան, եւ այդ օրերը ո՛չ մէկուն բան մը պատմեցին իրենց տեսածներէն:
37 А доуа зи, кынд с-ау коборыт де пе мунте, о глоатэ маре а ынтымпинат пе Исус.
Հետեւեալ օրը, երբ անոնք լեռնէն վար իջան, մեծ բազմութիւն մը դիմաւորեց զայն:
38 Ши ун ом дин мижлокул мулцимий а стригат: „Ынвэцэторуле, рогу-Те, уйтэ-Те ку ындураре ла фиул меу, фииндкэ ыл ам нумай пе ел.
Բազմութենէն մարդ մը գոչեց. «Վարդապե՛տ, կ՚աղերսե՜մ քեզի, նայէ՛ որդիիս, քանի որ իմ մէկ հատիկս է:
39 Ыл апукэ ун дух ши, деодатэ, рэкнеште; ши духул ыл скутурэ ку путере, аша кэ бэятул фаче спумэ ла гурэ ши ку аневое се дуче духул де ла ел, дупэ че л-а стропшит де тот.
Ահա՛ ոգի մը կը բռնէ զինք, ինք ալ յանկարծ կ՚աղաղակէ. ոգին զինք ցնցելով կը փրփրցնէ, ու հազիւ կը հեռանայ իրմէ՝ ջախջախելով զինք:
40 Ам ругат пе ученичий Тэй сэ-л скоатэ ши н-ау путут.”
Աղերսեցի քու աշակերտներուդ՝ որ դուրս հանեն զայն, բայց չկրցան»:
41 „О, ням некрединчос ши порнит ла рэу”, а рэспунс Исус, „пынэ кынд вой фи ку вой ши вэ вой суфери? Аду аич пе фиул тэу.”
Յիսուս պատասխանեց. «Ո՛վ անհաւատ ու խոտորեալ սերունդ, մինչեւ ե՞րբ ձեզի հետ պիտի ըլլամ եւ ձեզի հանդուրժեմ: Հո՛ս բեր որդիդ»:
42 Пе кынд веня бэятул, дракул л-а трынтит ла пэмынт ши л-а скутурат ку путере. Дар Исус а чертат духул некурат, а виндекат пе бэят ши л-а дат ынапой татэлуй сэу.
Երբ կը մօտենար, դեւը գետին զարկաւ զայն ու սաստիկ ցնցեց:
43 Ши тоць ау рэмас уймиць де мэриря луй Думнезеу. Пе кынд тоць се минунау де тот че фэчя Исус, Ел а зис ученичилор Сэй:
Իսկ Յիսուս սաստեց անմաքուր ոգին, բժշկեց պատանին եւ տուաւ զայն իր հօր:
44 „Вой аскултацьбине че вэ спун: Фиул омулуй ва фи дат ын мыниле оаменилор!”
Բոլորը կ՚ապշէին Աստուծոյ մեծամեծ գործերուն վրայ: Մինչ բոլորն ալ կը սքանչանային Յիսուսի բոլոր ըրածներուն վրայ, ան ըսաւ իր աշակերտներուն. «Դուք այս խօսքերը ձեր մի՛տքը պահեցէք՝՝, որովհետեւ մարդու Որդին պիտի մատնուի մարդոց ձեռքը»:
45 Дар ученичий ну ынцелеӂяу кувинтеле ачестя, кэч ерау акоперите пентру ей, ка сэ ну ле причяпэ, ши се темяу сэ-Л ынтребе ын привинца ачаста.
Բայց անոնք չէին հասկնար այս խօսքը, եւ անոնցմէ ծածկուած էր՝ որպէսզի չըմբռնեն. ու կը վախնային հարցնել իրեն այդ խօսքին մասին:
46 Апой, ле-а венит ын гынд сэ штие чине динтре ей ар фи чел май маре.
Մտածում մըն ալ ծագեցաւ անոնց մէջ, թէ արդեօք ո՛վ է մեծագոյնը իրենց մէջ:
47 Исус ле-а куноскут гындул инимий, а луат ун копилаш, л-а пус лынгэ Ел
Յիսուս ըմբռնելով անոնց սիրտին մտածումը՝ առաւ մանուկ մը, կայնեցուց զայն իր քով,
48 ши ле-а зис: „Орьчинепримеште пе ачест копилаш, ын Нумеле Меу, пе Мине Мэ примеште ши орьчине Мэ примеште пе Мине примеште пе Чел че М-а тримис пе Мине. Фииндкэчине есте чел май мик ынтре вой тоць, ачела есте маре.”
ու ըսաւ անոնց. «Ո՛վ որ կ՚ընդունի այս մանուկը իմ անունովս՝ զի՛ս կ՚ընդունի, եւ ո՛վ որ զիս կ՚ընդունի՝ զիս ղրկո՛ղը կ՚ընդունի. որովհետեւ ա՛ն որ ամենէն պզտիկն է ձեր բոլորին մէջ, անիկա՛ պիտի ըլլայ մեծը»:
49 Иоан а луат кувынтул ши а зис: „Ынвэцэторуле, ной ам вэзут пе ун ом скоцынд драчь ын Нумеле Тэу ши л-ам оприт, пентру кэ ну мерӂе дупэ ной.”
Յովհաննէս ըսաւ. «Վարդապե՛տ, մէկը տեսանք որ դեւեր կը հանէր քու անունովդ, եւ արգիլեցինք զայն՝ քանի որ մեզի չի հետեւիր»:
50 „Ну-л оприць”, й-а рэспунс Исус, „фииндкэ чинену есте ымпотрива воастрэ есте пентру вой.”
Յիսուս ըսաւ անոր. «Մի՛ արգիլէք, որովհետեւ ա՛ն որ մեզի հակառակ չէ, մեր՝՝ կողմէն է»:
51 Кынд с-а апропият время ын каре авя сэ фие луат ын чер, Исус Шь-а ындрептат фаца хотэрыт сэ мяргэ ла Иерусалим.
Երբ իր աշխարհէն վերանալու ժամանակը հասաւ՝՝, հաստատապէս որոշեց՝՝ Երուսաղէմ երթալ:
52 А тримис ынаинте ниште соль, каре с-ау дус ши ау интрат ынтр-ун сат ал самаритенилор, ка сэ-Й прегэтяскэ ун лок де гэздуит.
Եւ իր առջեւէն ղրկեց պատգամաւորներ, որոնք երբ գացին՝ մտան Սամարացիներուն մէկ գիւղը, որպէսզի պատրաստութիւն տեսնեն իրեն համար:
53 Дар ей ну Л-ау примит, пентру кэ Исус Се ындрепта сэ мяргэ спре Иерусалим.
Բայց չընդունեցին զայն, որովհետեւ անոր երեսը դէպի Երուսաղէմ ուղղուած էր:
54 Ученичий Сэй, Иаков ши Иоан, кынд ау вэзут лукрул ачеста, ау зис: „Доамне, врей сэ порунчим сэ се кобоаре фок дин чер ши сэ-й мистуе, кум а фэкут Илие?”
Երբ իր աշակերտները՝ Յակոբոս ու Յովհաննէս՝ տեսան ասիկա, ըսին անոր. «Տէ՛ր, կ՚ուզե՞ս որ ըսենք, որպէսզի երկինքէն կրակ իջնէ եւ սպառէ զանոնք, ինչպէս Եղիա ալ ըրաւ»:
55 Исус С-а ынторс спре ей, й-а чертат ши ле-а зис: „Ну штиць де че дух сунтець ынсуфлециць!
Դարձաւ ու յանդիմանեց զանոնք՝ ըսելով. «Չէք գիտեր թէ ի՛նչ հոգիի տէր էք.
56 Кэч Фиуломулуй а венит ну ка сэ пярдэ суфлетеле оаменилор, чи сэ ле мынтуяскэ.” Ши ау плекат ынтр-алт сат.
որովհետեւ մարդու Որդին եկաւ ո՛չ թէ մարդոց անձերը կորսնցնելու, հապա՝ փրկելու՝՝»: Եւ ուրիշ գիւղ մը գացին:
57 Пе кынд ерау пе друм, ун ом Й-а зис: „Доамне, Те вой урма орьунде вей мерӂе.”
Երբ անոնք ճամբան կ՚երթային, մէկը ըսաւ անոր. «Տէ՛ր, պիտի հետեւիմ քեզի՝ ո՛ւր որ երթաս»:
58 Исус й-а рэспунс: „Вулпиле ау визуинь ши пэсэриле черулуй ау куйбурь, дар Фиул омулуй н-аре унде-Шь одихни капул.”
Յիսուս ըսաւ անոր. «Աղուէսները որջեր ունին, ու երկինքի թռչունները՝ բոյներ, բայց մարդու Որդին տե՛ղ մը չունի՝ ուր հանգչեցնէ իր գլուխը»:
59 Алтуя й-а зис: „Вино дупэ Мине!” „Доамне”, Й-а рэспунс ел, „ласэ-мэ сэ мэ дук ынтый сэ ынгроп пе татэл меу.”
Ուրիշի մըն ալ ըսաւ. «Հետեւէ՛ ինծի»: Իսկ ան ըսաւ. «Տէ՛ր, արտօնէ՛ ինծի, որ նախ երթամ՝ թաղեմ հայրս»:
60 Дар Исус й-а зис: „Ласэ морций сэ-шь ынгроапе морций, ши ту ду-те де вестеште Ымпэрэция луй Думнезеу.”
Յիսուս ըսաւ անոր. «Թո՛ղ մեռելներուն՝ թաղել իրենց մեռելները, իսկ դուն գնա՛ ու քարոզէ՛ Աստուծոյ թագաւորութիւնը»:
61 Ун алтул а зис: „Доамне, Те вой урма, дар ласэ-мэ ынтый сэ мэ дук сэ-мь яу рэмас-бун де ла ай мей.”
Ուրիշ մըն ալ ըսաւ. «Տէ՛ր, պիտի հետեւիմ քեզի. բայց արտօնէ՛ որ նախ հրաժեշտ առնեմ տանս մէջ եղողներէն»:
62 Исус й-а рэспунс: „Орьчине пуне мына пе плуг ши се уйтэ ынапой, ну есте дестойник пентру Ымпэрэция луй Думнезеу.”
Յիսուս ըսաւ անոր. «Ո՛չ մէկը՝ որ կը դնէ ձեռքը մաճին վրայ ու ետեւ կը նայի՝ յարմար է Աստուծոյ թագաւորութեան»:
