Рындоря 13
1 Дэ антиохийско кхандири сле англунаря тай сикляримаря: Варнава, Симеоно, савэ инте акхарэнас «Нигеро», киренеянино Луции, Манаино, саво бариля їтханэ тетрархоґа Иродоґа, тай Савло.
Now in the church in Antioch, there were some prophets and teachers. They were Barnabas, Simeon (who is called Niger), Lucius of Cyrene, Manaen (the foster brother of Herod the tetrarch), and Saul.
2 Екхвар, кала вонэ тэлёнас Раести и рицарэнас посто, Свэнто Фано пхэнда: — Оттховэн Манди Варнава тай Савло важ рындо, ды савэ Мэ лэн прыакхардом.
While they were worshiping the Lord and fasting, the Holy Spirit said, “Set apart for me Barnabas and Saul, to do the work to which I have called them.”
3 Тай вонэ, кала проджиле посто и мангимо, тховдэ пэ лэн васта и отмукле лэн.
After they had fasted, prayed, and laid their hands on these men, they sent them off.
4 Кадэла дуй, савэ сле бичалдэ Свэнтонэ Фаноґа, джиле дэ Селевкия, а котарь лагле пав пане пэ Кипро.
So Barnabas and Saul obeyed the Holy Spirit and went down to Seleucia; from there they sailed to the island of Cyprus.
5 Вонэ авиле дэ Саламино и котэ пхэнэнас Дэвлэхкоро лав дэ иудеенгерэ синагоги. Иоанно сля лэнца тай дэлас лэнди зор.
When they were in the city of Salamis, they proclaimed the word of God in the synagogues of the Jews. They also had John Mark as their assistant.
6 Вонэ облагле всаворо острово тай авиле дэ Пафосо. Котэ вонэ удыкхле екхэ иудее, пав лавэ Вар-Исусо, саво сля джянимари тай хохавно англунари.
When they had gone through the whole island to Paphos, they found a certain magician, a Jewish false prophet, whose name was Bar Jesus.
7 Вов сля пашэ римско проконсуло пав лавэ Сергии Павло, манушэ баря годяґа. Проконсуло камля тэ пошунэ Дэвлэхкоро лав тай акхарда пэстэ Варнава и Савло.
This magician associated with the proconsul, Sergius Paulus, who was an intelligent man. This man summoned Barnabas and Saul, because he wanted to hear the word of God.
8 Нэ кадэва Вар-Исусо, савэ инте акхарэнас Элима, (пав аврэ «джянимари»), камля тэ терэ лэнди бибахт тай тэ отмарэ пхурэдэрэ патявимастар.
But Elymas “the magician” (that is how his name is translated) opposed them; he tried to turn the proconsul away from the faith.
9 Тунчи Савло, вов же Павло, пхэрдиля Свэнтонэ Фаноґа, вхаляпэ дэ Элима якхэнца
But Saul, who is also called Paul, filled with the Holy Spirit, stared at him intensely.
10 тай пхэнда: — Чяво барэ бэнгэхкоро, врыжымашо всавэрэ чячимасти, пхэрдо хохавимаґа тай хрантимаґа! Кала ту пэрэачеґа тэ выбандярэ чячюно Раехкоро дром?
and said, “You son of the devil, you are full of all kinds of deceit and wickedness. You are an enemy of every kind of righteousness. You will never stop twisting the straight paths of the Lord, will you?
11 Акэ, екхатар васт Раехкоро ваздэняпэ пэ тут! Ту авэґа коро и савись вряма на дыкхэґа душлимо кхамэхкоро! Тунчи сджиле пэр лэстэ рят тай калимо, тай вов ачиля тэ чувэпэ дэ всавэрэн ригэн и тэ родэ кодэлэ, ко лиджяла лэ пала васт.
Now look, the hand of the Lord is upon you, and you will become blind. You will not see the sun for a while.” Immediately there fell on Elymas a mist and darkness; he started going around asking people to lead him by the hand.
12 Кала проконсуло удыкхля, со тердапэ, вов патиня, колэсти со дэняпэ дыво сикляримасти пала Дэвлэ.
After the proconsul saw what had happened, he believed, because he was astonished at the teaching about the Lord.
13 Павло и кодэла, ко сле лэґа, отджиле пав пане Пафосостар тай авиле дэ Перга, сави сля дэ Памфилия. Котэ Иоанно ачявда лэн и рисиля дэ Ерусалимо.
Now Paul and his friends set sail from Paphos and came to Perga in Pamphylia. But John left them and returned to Jerusalem.
14 Пергатар вонэ лагле дурэдэр дэ писидийско Антиохия. Дэ суббота вонэ авиле дэ синагога тай бэшле котэ.
Paul and his friends traveled from Perga and came to Antioch of Pisidia. There they went into the synagogue on the Sabbath day and sat down.
15 Пала колэ, сар продиндэ Упхэнимастар и Англунарендар, пхурэдэра дэ синагога пхэндэ лэнди: — Пхралалэ, сар исин тумэндэ лав, соб тэ подрицарэ манушэн, тунчи дэдумэн.
After the reading of the law and the prophets, the leaders of the synagogue sent them a message saying, “Brothers, if you have any message of encouragement for the people here, say it.”
16 Павло вщиля, подлиля васт и пхэнда: — Мурша израильтянуря и всавэрэ, ко даран Дэвлэстар, шунэн ман!
So Paul stood up and motioned with his hand; he said, “Men of Israel and you who honor God, listen.
17 Дэвэл Израилёхкэрэн манушэн вытидэня дадэн амарэн. Вов ваздэня манушэн, кала вонэ сле дэ Египто, и зоралэ вастэґа вылиджялда лэн котарь.
The God of this people Israel chose our fathers and made the people numerous when they stayed in the land of Egypt, and with an uplifted arm he led them out of it.
18 Саранда бэрш Вов прыдыкхэлас пала лэн дэ шуки пхув.
For about forty years he put up with them in the wilderness.
19 Вов прэдэня мэримасти дэ Ханаано эфта манушэнгэрэн родонэн и отдэня лэнгири пхув амарэ дадэнди.
After he had destroyed seven nations in the land of Canaan, he gave our people their land for an inheritance.
20 Кади проджиля пашэ штар шэла пандэша бэрш. Ды колэ, сар авиля англунари Самуило, Дэвэл дэлас лэнди сундисарен.
All these events took place over four hundred and fifty years. After all these things, God gave them judges until Samuel the prophet.
21 Тунчи мануша помангле тхагаре, тай Дэвэл дэня лэнди Сауло, Кишохкэрэ чявэ, Вениаминохкорэ родостар. Сауло сля тхагареґа саранда бэрш.
Then the people asked for a king, and God gave them Saul son of Kish, a man from the tribe of Benjamin, to be king for forty years.
22 Тунчи Дэвэл залиля тхагаримо Саулостар тай терда тхагареґа Давидо. Вов допхэнэлас пала лэ: «Мэ аракхлём Давидо, Иессеехкэрэ чявэ, кадэва мануш Манди пав їлэ, вов терэла вса, со Мэ камав».
After God removed him from the kingship, he raised up David to be their king. It was about David that God said, 'I have found David son of Jesse to be a man after my heart, who does all I want him to do.'
23 Давидохкэрэ родостар Дэвэл дэня Израилёхкэрэ Фирисаре — Исусо, сар и дэлас лав пала кода.
From this man's descendants God has brought to Israel a savior, Jesus, as he promised to do.
24 Англа колэ, сар авиля Исусо, Иоанно пхэнэлас всавэрэ Израилёхкэрэ манушэнди, со трэбуни тэ ачявэ бэзимо тай тэ болдэпэ.
This began to happen when, before Jesus came, John first announced the baptism of repentance to all the people of Israel.
25 Кала ж Иоаннохкири бути проджялас, вов пхэнэлас: «Пала ка тумэ ман прылэн? Мэ на Вов. Нэ пала ман джял Кодэва, Касти мэ на ачяв тэ розпхандэ доря пэ цыруля».
As John was finishing his work, he said, 'Who do you think I am? I am not the one. But listen, one is coming after me, the shoes of whose feet I am not worthy to untie.'
26 Пхралалэ! Чяворэ Авраамохкэрэ и кодэла тумэндар, савэ даран Дэвлэстар! Кадэва лав фирисаримахкоро сля бичалдо амэндэ!
Brothers, children of the line of Abraham, and those among you who worship God, it is to us that the message about this salvation has been sent.
27 Кодэла, савэ джювэн дэ Ерусалимо тай лэнгэрэ пхурэдэра на уджянгле Фирисаре. Вонэ сундисардэ Лэ и кади тердэ пав англунаренгэрэн лавэн, савэ динэн кожно суббота.
For they who live in Jerusalem, and their rulers, did not recognize him, and they fulfilled sayings of the prophets that are read every Sabbath by condemning him.
28 Вонэ на аракхле дэ Лэ нисави дош, пала со Лэ трэбуни сля тэ умарэ, нэ умангле Пилато, соб тэ прэдэ Лэ мэримасти.
Even though they found no good cause for death in him, they asked Pilate to kill him.
29 Кала вонэ стердэ вса, со сля пала Лэ искриисардо, вонэ слиле Лэ каштунэ трушулэстар тай тховдэ дэ склепо.
When they had completed all the things that were written about him, they took him down from the tree and laid him in a tomb.
30 Нэ Дэвэл отджювдярда Лэ мулэндар,
But God raised him from the dead.
31 и бут дивэн кодэла, савэ авиле Лэґа Галилеятар дэ Ерусалимо, дыкхэнас Лэ. Тай екхатар вонэ Лэхкэрэ допхэнимаря англа манушэн.
He was seen for many days by those who had come up with him from Galilee to Jerusalem. These people are now his witnesses to the people.
32 И амэ кади ж дэдумах кадэва Бахтало Лав: кода, пала со Дэвэл пхэнэлас амарэ дадэнди,
So we are telling you the good news that what God promised to our fathers
33 Вов терда важ амэн, лэнгэрэ чяворэн, кала отджювдярда Исусо. Дэ авэр псалмо искриисардо: «Ту — Чяво Муро, авдивэ Мэ ачилём Тирэ Дадэґа».
he has fulfilled for us, their children, by raising up Jesus. As it is written in the second Psalm: 'You are my Son, today I have become your Father.'
34 Тай пала кода, со Дэвэл отджювдярда Лэ мулэндар, кади, со трупо Лэхкоро на прахола, Вов пхэнда: «Мэ дава тумэнди свэнто Давидохкоро бахталимо, саво на парувэлапэ».
The fact that he raised him up from the dead so that his body would never decay, God has spoken in this way: 'I will give you the holy and sure blessings promised to David.'
35 Тай дэ авэр тхан Вов дэдумэл: «Ту на дэґа, соб Свэнто Тиро тэ лэлпэ прахоґа».
This is why he also says in another Psalm, 'You will not allow your Holy One to see decay.'
36 Давидо дэ пэхкири вряма терэлас бути пав воля Дэвлэхкири. Тунчи вов муля, лэ прахосардэ лэхкэрэ дадэнца, тай трупо лэхкоро лиляпэ прахоґа.
For when David had served the desires of God in his own generation, he fell asleep; he was laid with his fathers and his body experienced decay.
37 Нэ Кодэва, Ка Дэвэл отджювдярда, прахоґа на лиляпэ.
But he whom God raised up experienced no decay.
38 Калэсти, пхралалэ, джянэн: чэрэз Лэстэ Дэвэл отмукэл тумэнди бэзимо.
So let it be known to you, brothers, that through this man is proclaimed to you forgiveness of sins.
39 И сар тумэндэ на сля зор тэ ачявэ бэзимо пав Моисеехкэрэ Упхэнима, кожно ко патяла дэ Лэстэ, ачявэла пэхкоро бэзимо.
By him every one who believes is justified from all the things which the law of Moses could not justify you.
40 Дыкхэн, соб тумэнца тэ на терэлпэ кода, пала со дэдумэнас англунаря:
So then be careful that the thing the prophets spoke about does not happen to you:
41 «Подыкхэн, асамаря, дэнпэ дывости и хасявэн! Мэ терава дэ тумарэн дивэн кацаво рындо, со тумэ никала б на патине, кала б тумэнди розпхэндэ пала кода».
'Look, you despisers, and be astonished and then perish; For I am doing a work in your days, A work that you shall never believe, even if someone announces it to you.'”
42 Кала Павло тай Варнава джянас котарь, лэн помангле тэ дэдумэ пала кода дэ авэр суббота.
As Paul and Barnabas left, the people begged them that they might speak these same words again the next Sabbath.
43 Мануша розджилепэ, нэ бут иудея тай пативалэ, савэ прылиле иудеенгоро сикляримо, джиле пала Павло тай Варнава. Вонэ дэдумане лэнца тай умангэнас лэн тэ джювэ пав Дэвлэхкоро мищимо.
When the synagogue meeting ended, many of the Jews and devout proselytes followed Paul and Barnabas, who spoke to them and urged them to continue in the grace of God.
44 Дэ авэр суббота гроза манушэн кодэлэ форостар стидэняпэ, соб тэ шунэ лав Раехкоро.
On the next Sabbath, almost the whole city was gathered together to hear the word of the Lord.
45 Кала иудея удыкхле скацик манушэн, вонэ мижыле тай ачиле намишто тэ дэдумэ пала Павлохкэрэн лавэн тай тэ кошэ Павло.
When the Jews saw the crowds, they were filled with jealousy and spoke against the things that were said by Paul and insulted him.
46 Тунчи Павло тай Варнава пхэндэ лэнди ворта: — Лав Дэвлэхкоро трэбуни сля англал всавэрэстар тэ дэдумэ тумэнди. Нэ кала тумэ отпхэнэнпэ лэстар, тай на бинэн, со вечно джювимо исин важ тумэн, амэ джях наиудеенгэрэ манушэндэ, (aiōnios g166)
But Paul and Barnabas spoke out boldly and said, “It was necessary that the word of God should first be spoken to you. Seeing you push it away from yourselves and consider yourselves unworthy of eternal life, see, we will turn to the Gentiles. (aiōnios g166)
47 сар и прыпхэнда амэнди Рай: «Мэ тердом Тут душлимаґа важ всаворо манушыкано родо, тэ авэн фирисардэ Тутар пав всавири люмля».
For so has the Lord commanded us, saying, 'I have placed you as a light for the Gentiles, that you should bring salvation to the uttermost parts of the earth.'”
48 Кала наиудея шундэ када, вонэ сле лошалэ тай лашарэнас Рае пала Лэхкэрэ лавэ. Тай патине всавэрэ, савэ сле вытидэне вечно джювимастэ. (aiōnios g166)
As the Gentiles heard this, they were glad and praised the word of the Lord. As many as were appointed to eternal life believed. (aiōnios g166)
49 Раехкоро лав розджиляпэ пав всавири кодыя пхув.
The word of the Lord was spread out through the whole region.
50 Иудея ж подмардэ пативалэн джювлен барвалэ їрендар тай форохкэрэн пхурэдэрэн. Тай всавэрэ вонэ ачиле тэ традэ Павло и Варнава и вытрадэне лэн пэхкиря пхуятар.
But the Jews urged on the devout and important women, as well as the leading men of the city. These stirred up a persecution against Paul and Barnabas and threw them out beyond the border of their city.
51 Тунчи вонэ обмардэ прахо пэхкэрэ пурэндар тай джиле дэ Иконии.
But Paul and Barnabas shook off the dust from their feet against them. Then they went to the city of Iconium.
52 А сиклярнэ пхэрдёнас лошаґа тай Свэнтонэ Фаноґа.
And the disciples were filled with joy and with the Holy Spirit.
