Лукастар 12
1 Андэ кодья вряма стидэпэ бут мануша, кадя со тасавэнаспэ машкар пэстэ. Исусо ля тэ пхэнэл майанглал Пэстирэ сытярнэнди: — Фэрисавэн фарисеёнэндиря закваскатар, кай тэ на авэн тумэ дуемуендирэ.
And when great multitudes were assembled by myriads, so that they trod one upon another, Jesus began to say to his disciples: First of all, beware for yourselves of that leaven of the Pharisees, which is hypocrisy.
2 Нинай нисо гарадо, со на отпхэрнавэлапэ, и нисо чёрэхано, со на ужандёла.
For there is nothing hidden, which will not be revealed; nor concealed, that will not be known.
3 Со тумэ пхэнэн чёрэханэс рятяса, кода ашундёла десэ; и со тумэ пхэнэнас тыхо андрэ андо чер, авэла тэ цыписавэлпэ упрал пай чера.
For whatever ye speak in the dark, will be heard in the light; and what in secret chambers, ye whisper in the ear, will be proclaimed on the house-tops.
4 Мэ пхэнав тумэнди, Мэрнэ амалэнди: на даран колэндар, ко умарэла тило и будэр нисо на терэла.
And to you, my friends, I say: Be not afraid of them that kill the body, and afterwards have nothing more they can do.
5 Мэ сикавава тумэнди, Кастар трэбуй тэ даран: даран Колэстар, Ко на качи умарэла, но исин Лэстэ баримос тэ шол андо геена. Чячес пхэнав тумэнди, Лэстар даран. (Geenna g1067)
But I will show you, of whom to be afraid: of him who, after he hath killed, hath authority to cast into hell. Yea, say I to you: be afraid of him. (Geenna g1067)
6 Най панч цэкнэ чирикля битиндён пала дуй копийки? И ни пала екх лэндар о Дэл на бистардя.
Are not five sparrows sold for two assarii? and not one of them is forgotten before God.
7 А тумэндэ и бал по шэро всаворэ побиндэ! На даран — тумэ майкуч бутэ цэкнэ чирикляндар.
And as for you, the very hairs of your head are all numbered. Fear not, therefore; for ye are superior to many sparrows.
8 Пхэнав тумэнди: всаворэ, ко прижанэна Ман англай мануша, и Шаво Манушыкано прижанэла колэс англай ангелоря Дэвлэстирэ.
And I say to you, that every one that shall confess me before men, the Son of man will also confess him before the angels of God.
9 А ко отпхэндёла Мандар англай мануш, колэстар и Вов отпхэндёла англай ангелоря Дэвлэстирэ.
But he that shall deny me before men, shall himself be denied before the angels of God.
10 Всаворэ, ко пхэнэла вырито лав по Шаво Манушыкано, эртисардёла лэсти, а ко пхэнэла вырито лав пэ Свэнто Духо, колэсти на эртисардёла.
And every one that shall speak a word against the Son of man, it shall be forgiven him: but he that shall reproach the Holy Spirit, it will not be forgiven him.
11 Кала тумэн андярэна андэ синагоги, кай пхурэдэра и барэ рая, на гындон пала кода, сар тэ фэрисарэн пэс и со тэ пхэнэн.
And when they shall bring you into the synagogues, before chiefs and men in authority, be not anxious how ye shall make defence, or what ye shall say;
12 Свэнто Духо сытярэла тумэн, со андэ кодья вряма трэбуй тэ пхэнэн.
for the Holy Spirit will, in that hour, instruct you what to say.
13 Варико андай мануш пхэндя Исусости: — Сытяримари! Пхэн мэрнэ пхралэсти, кай вов тэ дэл котор андар хулаимос, саво ашыляпэ амэнди дадэстар.
And one of the assembly said to him: Teacher, tell my brother, to divide the inheritance with me.
14 Исусо пхэндя: — Мануш, ко тховдя Ман тэ сындосарав тумэн и тэ роздав тумаро хулаимос машкар тумэндэ?
But Jesus said to him: Man, who established me a judge and distributor over you?
15 Вов пхэндя лэнди: — Дикхэн, кай тэ на стидэн бут барвалимос. Вов тумаро жувимос бахталэса на терэла.
And he said to his disciples: Beware of all avarice, for life consisteth not in abundance of riches.
16 Тай Исусо роспхэндя лэнди дума: — Екхэ барвалэ манушэстэ бариля пэ мал бут ворзо.
And he spoke to them a similitude: The land of a certain rich man brought forth produce in abundance.
17 Тай вов гындолас пэсти: «Со манди тэ терав? Най кай мандэ тэ тхав кода, со выбариля».
And he considered with himself, and said: What shall I do; for I have not where I can store up my produce?
18 Тунчи Вов пхэндя: «Акэ со мэ терава: пхагава пусына мэрнэ и терава авэр майбарэ, стидава тай тхава о ворзо и всаворо барвалимос мэрно кордэ.
And he said: This will I do; I will pull down my storehouses, and build them larger; and there will I store up all my corn and my good things:
19 Тунчи мэ пхэнава пэстирэ жувимасти: "Ай, жувимос мэрно! Акана бут барвалимос пашлёл тутэ, пэ бут бэрша хутилэла. Отчиюв, ха, пи и радосав!"»
and I will say to my soul: My soul, thou hast good things in abundance, which are stored up for many years; take thy ease; eat, drink, and live in pleasure.
20 О Дэл пхэндя лэсти: «Бигодяко! Адес андэ кадья рят залэна тутар жувимос тиро. Касти доросэлапэ када, со ту гытосардян?»
But God said to him: Thou void of reason! This night, thy soul will be required of thee; and to whom will belong these things provided by thee?
21 Кадя авэла всаворэнца, ко стидэл барвалимос важ пэсти, а на стидэл барвалимос важ о Дэл.
Such is he that layeth up treasures for himself, and is not rich in God.
22 Тунчи Исусо пхэндя пэстирэ сытярнэнди: — Важ кода Мэ пхэнав тумэнди: на пэрэжувэн пала тумаро жувимос, со тумэнди тэ ха, и пала тило, андэр со тумэнди тэ урядён.
And he said to his disciples: Therefore I tell you, Be not anxious for your life, what ye shall eat; nor for your body, what ye shall put on.
23 Жувимос майкуч хамастар, и тумаро тило майкуч йидатар.
For the life is more important than food, and the body than raiment.
24 Подикхэн пэ вороноря: онэ на шон ворзо и на стидэн, нинай пэстирэ пусына и амбароря, но о Дэл праварэл лэн. Пэ скачи тумэ фэдэр чирикляндар!
Consider the ravens, which sow not, nor reap, nor have cellars and storehouses; yet God provideth them food. How much more important now are ye, than the birds!
25 Ко ж тумэндар, грыжатар, терэла майлунго пэско жувимос пэ екх чясо?
And which of you, by taking pains, can add one cubit to his stature?
26 Сар тумэ на стерна када найбаро рындо, состар грыжонпэ пала вся авэр?
And if ye are impotent for that which is least, why are ye anxious about the rest?
27 Подикхэн, сар барён лулудя. Онэ на терэн бути и на сувэн пэсти йида, нэ пхэнав тумэнди, со Соломоно андай всаворо пэско барвалимос и баримос на урявдяпэ кадя, сар екх лэндар.
Consider the lilies, how they grow: they toil not, nor do they spin. Yet I say to you, that not even Solomon in all his glory, was clothed like one of these.
28 Сар о Дэл кадя урявэл чяр пэ мал, сави адес исин, а тэся шона ла андо бов, чи на урявэла Вов и тумэн, ко цыра патял?
And if God so clothe the herb, which to-day exists in the field, and to-morrow falls into the oven, how much more you, ye little in faith?
29 На родэн, со тумэнди тэ ха тай со тэ пэ, и на грыжавэн пала када.
And inquire not, what ye shall eat, or what ye shall drink; nor let your mind wander upon these things.
30 Всаворэ народоря кала люматирэ качи гындосарэн пала када. Ай тумаро Дад жанэл, со тумэнди трэбуй вся када.
For all these things the people of the world seek after; and your father knoweth that, for you also, these things are needful.
31 Родэн фэдэр Лэско Тхагаримос, а када вся додэна тумэнди.
But seek ye the kingdom of God, and all these things will be added to you.
32 На даран, найбаро стадо! Дад тумаро камэл тэ дэл тумэнди Тхагаримос.
Fear not, little flock; for your Father is disposed to give you the kingdom
33 Битинэн тумаро хабэ и дэн чёрорэнди. Терэн пэсти кацавэ тышылы, савэ на спхиравэнпэ, барвалимос по болыбэн, саво на цэкнёл, каринг ни чёр на дожала, ни моль на схала.
Sell your property, and give alms: make for yourselves bags that do not become old, and a treasure that is not transient, in the heavens; where no thief approacheth, and no moth eateth.
34 Кай тумаро барвалимос, котэ авэла и води тумаро.
For where your treasure is, there also will your heart be.
35 Авэнтэ гытомэ: йида пэр тумэндэ мэк авэла пэрэпхангли кущикаса, и мэк пхабон тумарэ каганцоря.
Let your loins be girded, and your lamps burning.
36 Авэнтэ сар бутярнэ, савэ ажутярэн пэстирэс хулас пав ябьяв. Кала хулай авэла и марэла андэ удар, онэ андэ кодья вряма отпхэрнавэна лэсти.
And be ye like persons who are waiting for their lord, when he shall return from the house of feasting, that, when he shall come and knock, they may open to him immediately.
37 Бахталэ кола бутярнэ, савэн о хулай, сар рисавэла, аракхэла лэн, кай на совэн. Чячимаса пхэнав тумэнди, вов тунчи ежэно пэрэпхандёла кущикаса, бэшлярэла лэн палай мэсали и авэла тэ подэл важ лэнди.
Happy are those servants, whom their lord, when he cometh, shall find so doing. Verily I say to you: He will gird his loins, and make them recline, and will pass around and serve them.
38 Бахталэ кола бутярнэ, савэн хулай аракхэла, кай онэ ажутярэн лэс андэ епаш рят, и тэсара.
And if in the second watch, or in the third, he shall come and so find them, happy are those servants.
39 Жанэнтэ, сар тэ жанэл о хулай лэ черэско, андэ сави вряма авэла чёр, вов на домэкэлас бы, кай вов тэ загулел андо чер.
And this know ye, that if the lord of the house had known at what watch the thief would come, he would have been awake and would not have suffered his house to be broken into.
40 И тумэ авэнтэ гытомэ, колэстар со Шаво Манушыкано авэла андэ кодья вряма, андэ сави тумэ на ажутярэн.
Therefore be ye also ready; for at an hour that ye think not, the Son of man cometh.
41 Пэтро пхэндя: — Рай, Ту пхэнэс кадья дума качи амэнди чи всаворэнди?
Simon Cephas saith to him: Our Lord, speakest thou this similitude to us, or also to all men?
42 Рай пхэндя: — Саво исин патимаско и годяко пхурэдэр бутярно андо чер, савэс о хулай тховдя пашай пэстирэ бутярнэ, кай тэ роздэл хамос лэнди пай вряма?
Jesus said to him: Who then is that faithful and wise steward, whom his lord will place over all his domestics, to give them their portion in due time?
43 Бахтало кодва бутярно, савэс о хулай, кала рисавэла, удикхэла, со вов кадя терэл.
Happy is that servant whom his lord, when he cometh, shall find so doing.
44 Пхэнав тумэнди чячимаса, калэс бутярнэс хулай тховэла пэ всаворо пэско хабэ.
Verily I say to you: He will place him over all his possessions.
45 А сар кодва бутярно пхэнэла андэ води: «Мэрно хулай авэла на сыго», — и авэла тэ марэ бутярнэн и бутярнян, тэ ха и тэ пэ, кай тэ матёл,
But if that servant shall say in his heart, My lord delayeth his coming; and shall begin to smite the servants and the maidens of his lord; and shall begin to eat and to drink and be drunk;
46 тунчи авэла лэско хулай андо дес, кала вов на ажутярэл, и андэ кодья вряма, кала вов на жанэл. Вов росшынэла по епаш лэс и дэла лэсти екх шана найпатимастирэ манушэнца.
the lord of that servant will come in a day he thinketh not, and in an hour he knoweth not, and will cut him in two; and will assign him his portion with them that are unfaithful.
47 Кодва бутярно, саво жанэлас, со камэл хулай, и на терэлас, сар камля хулай, нэ на сас гытомэ и на терэлас, авэла фартэ мардо.
And the servant that knew his lord's pleasure, and did not prepare for him according to his pleasure, shall be beaten with many stripes.
48 А кодва, саво на жанэлас, и терэлас кода, пала со трэбуй тэ марэн, мардо авэла цыра. Касти сас бут дино, колэстар и бут замангэна, и касти бут дэласпэ, майбут пушэлапэ.
But he that knew not, yet did that which deserved stripes, shall be beaten with few stripes. For to whomsoever much is given, from him will much be required; and to whom much is committed, the more will be required at his hand.
49 Мэ авилем тэ анав яг пэ пхув, и сар Мэ камав, соб вой икхатар тэ роспхаболпэ!
I have come to cast fire on the earth; and I would, that it already burned.
50 Манди трэбуй тэ прожав болдимос, и сар Мэ грыжосавав, кала када терэлапэ!
And I have a baptism to be baptized with; and I am much pressed until it be accomplished.
51 Тумэ гындосарэн, Мэ авилем, кай тэ анав пэ пхув миро? Най, пхэнав тумэнди, мэ авилем тэ анав вражымос.
Suppose ye, that I have come to produce tranquillity on the earth? I tell you, No: but division.
52 Йири андай панч мануш розжалапэ: трин англай дуй, и дуй англай трин.
For from this time, there will be five persons in one house, who will be divided, three against two, and two against three.
53 Дад розжалапэ лэ шавэса, ай шаво лэ дадэса; дэй розжалапэ ла щяса, ай и щей пэстиря даса; свэкруха розжалапэ ла боряса, ай и бори ла свэкрухаса.
For a father will be divided against his son, and a son against his father; a mother against her daughter, and a daughter against her mother; a mother-in-law against her daughter-in-law, and a daughter-in-law against her mother-in-law.
54 Исусо пхэндя лэ манушэнди: — Сар тумэ дикхэн по западо тучя, андэ кодья вряма пхэнэн, со авэла брышынд, и кадя терэлпэ.
And he said to the multitudes: When you see a cloud rising out of the west, ye at once say: Rain is coming; and it is so.
55 Кала пхурдэл тати балвал пав юго, тумэ пхэнэн: «Авэла фартэ тато», — и кади терэлпэ.
And when a south wind bloweth, ye say: It will be hot: and it is so.
56 Дуемуендирэ! Тумэ жанэн, сар тэ полэн шпэры по болыбэн и пэ пхув, а состар на полэн, сави икхатар авиля вряма?
Ye hypocrites, ye know how to distinguish the aspect of the heavens and the earth; and why can ye not distinguish the present time?
57 Важ со тумэ ежэнэ на сындосарэн, андэр со о чячимос?
And why do ye not, of yourselves, judge correctly?
58 Сар жас тирэса вражымареса кав пхурэдэр, допхэнпэ лэса пав дром. Сар када на терэса, вов тут андярэла кав сындомари, ай о сындомари отдэла тут халавдэнди, а халавдэ бэшлярэна тут андо баруно.
And when thou goest with thy adversary to the ruler, while on the way, make effort to be released by him; lest he bring thee to the judge and the judge deliver thee to the exactor, and the exactor cast thee into prison.
59 Пхэнав тути, со на выжаса котар, аж сар на выпотинэса всаворэ ловэ.
For verily I say to thee: Thou wilt not come out thence, until thou pay the last mite.
