Mateus 5
1 Ao ver as multidões, ele subiu a montanha. Quando ele se sentou, seus discípulos vieram até ele.
Ug sa pagkakita niya sa mga panon sa katawhan, siya mitungas sa bukid, ug sa nakalingkod siya ang iyang mga tinun-an miduol kaniya.
2 Ele abriu sua boca e os ensinou, dizendo,
Ug kanila mibungat siya sa iyang baba sa pagtudlo nga nag-ingon:
3 “Abençoados são os pobres de espírito, pois deles é o Reino dos Céus.
"Bulahan ang mga kabus sa espiritu, kay ila ang gingharian sa langit.
4 Abençoados são aqueles que choram, pois eles devem ser consolados.
"Bulahan ang mga nagamasulob-on, kay sila pagalipayon.
5 Abençoados sejam os gentis, pois eles herdarão a terra.
"Bulahan ang mga maaghop, kay sila magapanunod sa yuta.
6 Abençoados são aqueles que têm fome e sede de retidão, pois devem ser preenchidos.
"Bulahan ang mga gigutom ug gi-uhaw sa pagkamatarung, kay sila pagabusgon.
7 Abençoados sejam os misericordiosos, pois eles obterão misericórdia.
"Bulahan ang mga maloluy-on, kay magadawat silag kaluoy.
8 Abençoados são os puros de coração, pois eles verão Deus.
"Bulahan ang mga maputli ug kasingkasing kay makakita sila sa Dios.
9 Abençoados são os pacificadores, pois eles serão chamados filhos de Deus.
"Bulahan ang mga magbubuhat ug kadaitan, kay sila pagatawgon nga mga anak sa Dios.
10 Abençoados são aqueles que foram perseguidos por causa da justiça, pois deles é o Reino dos Céus.
"Bulahan ang mga ginalutos tungod sa pagkamatarung, kay ila ang gingharian sa langit.
11 “Abençoado és tu quando as pessoas te reprovam, te perseguem e dizem todo tipo de mal contra ti falsamente, por minha causa.
"Bulahan kamo sa diha nga panamastamasan kamo sa mga tawo, ug pagalutoson kamo, ug pagabutangbutangan kamo sa tanang matang sa kadautan batok kaninyo tungod kanako.
12 Alegrai-vos e exultai, pois grande é a vossa recompensa no céu”. Pois foi assim que eles perseguiram os profetas que foram antes de você.
Kinahanglan managmaya ug managkalipay kamo, kay daku ang inyong balus didto sa langit, kay sa ingon man niini gilutos sa mga tawo ang mga profeta nga nanghiuna kaninyo.
13 “Você é o sal da terra, mas se o sal perdeu seu sabor, com o que será salgado? Então é bom para nada, mas para ser lançado fora e pisado sob os pés dos homens.
"Kamo mao ang asin alang sa yuta; apan kon ang asin kawad-an sa iyang lami, unsaon pa man sa pagpabalik niini sa iyang kaparat? Kini dili na gayud magpulos sa bisan unsa, kondili angay na lang kining isalibay sa gawas aron tunobtunoban sa mga tawo.
14 Você é a luz do mundo. Uma cidade localizada em uma colina não pode ser escondida.
"Kamo mao ang kahayag alang sa kalibutan. Ang siyudad nga mahimutang sa ibabaw sa bungtod dili gayud mahisalipdan.
15 Você também não acende uma lâmpada e a coloca debaixo de uma cesta de medição, mas em um suporte; e ela brilha para todos os que estão na casa.
Ang mga tawo dili usab magdagkot ug suga aron ibutang kini sa ilalum sa gantangan, kondili sa ibabaw sa tongtonganan; ug kini magaiwag kanilang tanan nga anaa sa sulod sa balay.
16 Mesmo assim, deixe sua luz brilhar diante dos homens, para que eles possam ver suas boas obras e glorificar seu Pai que está no céu.
Pasigaa ninyo ang inyong kahayag sa atubangan sa mga tawo aron makita nila ang inyong mga maayong buhat ug dayegon nila ang inyong Amahan nga anaa sa langit.
17 “Não pense que eu vim para destruir a lei ou os profetas”. Eu não vim para destruir, mas para cumprir.
"Ayaw kamo paghunahuna nga mianhi ako aron sa pagbungkag sa kasugoan o sa mga profeta; ako mianhi dili sa pagbungkag kondili sa pagtuman niini.
18 Pois com toda certeza, digo-lhes, até que o céu e a terra passem, nem mesmo uma pequena letra ou um pequeno traço de caneta passará de alguma forma da lei, até que todas as coisas sejam cumpridas.
Kay sa pagkatinuod, sultihan ko kamo, nga samtang magalungtad pa ang langit ug ang yuta, walay pagasayloan sa kasugoan bisan usa na lang ka kudlit o usa ka tulpok niini hangtud ang tanan matuman.
19 Portanto, quem violar um destes menores mandamentos e ensinar outros a fazê-lo, será chamado menos no Reino dos Céus; mas quem os cumprir e ensinar será chamado grande no Reino dos Céus.
Tungod niini, bisan kinsa nga magapahuyang sa usa sa mga labing diyutay niining mga sugo ug magapanudlo sa mga tawo sa pagbuhat sa ingon, kini siya pagaisipon nga iwit didto sa gingharian sa langit; apan bisan kinsa nga magatuman ug magapanudlo niini, kini siya pagaisipon nga daku didto sa gingharian sa langit.
20 Pois eu vos digo que, a menos que vossa justiça ultrapasse a dos escribas e fariseus, não há como entrar no Reino dos Céus.
Kay sultihan ko kamo, nga kon ang inyong pagkamatarung dili gani molabaw sa ila sa mga escriba ug sa mga Fariseo, dili gayud kamo makasulod sa gingharian sa langit.
21 “Vocês ouviram que foi dito aos antigos: 'Vocês não matarão;' e 'Quem matar estará em perigo de ser julgado'.
"Kamo nakadungog na niini nga gikasulti ngadto sa mga tawo sa karaan, nga nagaingon, `Ayaw pagbuno; ug bisan kinsa nga makabuno mahiagum sa hukom.'
22 Mas eu lhes digo que todo aquele que estiver zangado com seu irmão sem uma causa estará em perigo de julgamento. Quem disser a seu irmão, 'Raca!' estará em perigo do conselho. Quem disser: 'Seu tolo!' estará em perigo do fogo da Geena. (Geenna g1067)
Apan sultihan ko kamo, nga bisan kinsa nga masuko batok sa iyang igsoon, mahiagum na sa hukmanan; ug bisan kinsa nga moingon, `Kuwanggol ka!' mahiagum sa Sanhedrin; ug bisan kinsa nga moingon, `Boang ka!' mahiagum sa infierno nga kalayo. (Geenna g1067)
23 “Portanto, se você está oferecendo seu presente no altar, e ali se lembrar que seu irmão tem algo contra você,
Busa, kon ikaw magadala sa imong halad ngadto sa halaran, ug diha mahinumdom ka nga ang imo diayng igsoon may gikasuk-an man batok kanimo,
24 deixe seu presente ali diante do altar, e siga seu caminho. Primeiro reconcilie-se com seu irmão e depois venha e ofereça seu presente.
nan, biyai ang imong halad diha sa atubangan sa halaran, ug umadto ka ug pakig-uli una sa imong igsoon, ug unya bumalik ka ug ihalad mo ang imong halad.
25 Concorde rapidamente com seu adversário enquanto você estiver com ele no caminho; para que talvez o promotor não o entregue ao juiz, e o juiz o entregue ao oficial, e você seja lançado na prisão.
Pakighigala dayon sa imong magsusumbong samtang nagakuyog pa kamo sa dalan padulong sa hukmanan, kay tingali unya hinoon itugyan ikaw sa imong magsusumbong ngadto sa maghuhukom, ug ang maghuhukom magatugyan kanimo ngadto sa bantay, ug ibanlud ikaw sa bilanggoan.
26 Certamente eu lhe digo que você não sairá de lá de forma alguma até que tenha pago o último centavo.
Sa pagkatinuod, magaingon ako kanimo, nga dili ka na gayud unya makagowa gikan didto hangtud kabayran mo na ang katapusang sintabo.
27 “Ouvistes que foi dito: 'Não cometereis adultério';
"Nakadungog kamo sa giingon, `Ayaw pagpanapaw.'
28 mas eu vos digo que todos os que olham para uma mulher para cobiçá-la, já cometeram adultério com ela em seu coração.
Apan sultihan ko kamo, nga bisan kadtong magatan-awg babaye uban sa pagkaibog kaniya, nakapanapaw na kaniya diha sa sulod sa iyang kaugalingong kasingkasing.
29 Se seu olho direito o faz tropeçar, arranque-o e jogue-o fora de você. Pois é mais proveitoso para você que um de seus membros pereça do que que que todo o seu corpo seja lançado na Geena. (Geenna g1067)
Busa, kon ang imong too nga mata mao ang makaingon kanimo sa imong pagpakasala, lugita ug isalibay kini; kay maayo pa alang kanimo nga mawad-an kag usa ka bahin sa imong lawas kay sa ibanlud ang tibuok mong lawas ngadto sa infierno. (Geenna g1067)
30 Se sua mão direita faz com que você tropece, corte-a e jogue-a fora de você. Pois é mais proveitoso para você que um de seus membros pereça do que que que todo o seu corpo seja lançado na Geena. (Geenna g1067)
Ug kon ang imong too nga kamot mao ang makaingon kanimo sa imong pagpakasala, putla ug isalibay kini; kay maayo pa alang kanimo nga mawad-an kag usa ka bahin sa imong lawas kay sa iadto ang tibuok mong lawas ngadto sa infierno. (Geenna g1067)
31 “Também foi dito: 'Quem repudiar sua esposa, que lhe dê um escrito de divórcio,'
"Giingon usab, `Bisan kinsa nga mobulag sa iyang asawa, kinahanglan iyang hatagan siyag usa ka sulat-pamatuod sa pakigbulag.'
32 mas eu lhe digo que quem repudia sua esposa, exceto pela causa da imoralidade sexual, a torna adúltera; e quem se casa com ela quando ela é repudiada comete adultério.
Apan magaingon ako kaninyo nga bisan kinsa nga mobulag sa iyang asawa, gawas kon ang hinungdan mao ang pakighilawas, nagahimo kaniya nga mananapaw; ug ang mangasawa sa usa ka babayeng binulagan, nakapanapaw.
33 “Ouvistes novamente que foi dito aos antigos: 'Não fareis votos falsos, mas cumprireis ao Senhor vossos votos,'
"Usab nakadungog na kamo niini nga gikasulti ngadto sa mga tawo sa karaan, nga nagaingon, `Ayaw pagbinakak sa imong pagpanumpa, kondili kinahanglan tumanon mo ang imong gipanumpaan ngadto sa Ginoo.
34 mas eu vos digo, não jureis: nem pelo céu, pois é o trono de Deus;
Apan magaingon ako kaninyo, Ayaw gayud kamo pagpanumpa, bisan pa kon tungod sa langit, kay kini mao ang trono sa Dios;
35 nem pela terra, pois é o escabelo de seus pés; nem por Jerusalém, pois é a cidade do grande Rei.
bisan pa kon tungod sa yuta, kay kini mao ang tongtonganan sa iyang mga tiil; bisan pa kon tungod sa Jerusalem, kay kini mao ang siyudad sa dakung Hari.
36 nem pela cabeça, pois não se pode fazer um cabelo branco ou preto.
Ug ayaw pagpanumpa tungod sa imong ulo, kay ikaw dili arang makapaputi ni makapaitom sa bisan usa na lang ka lugas nga buhok niini.
37 Mas que seu 'Sim' seja 'Sim' e seu 'Não' seja 'Não'. O que quer que seja mais do que isso, é do maligno.
Apan ang inyong sulti himoa lamang nga `Oo' o `Dili'; kay bisan unsa nga kapin na niini nagagikan sa dautan.
38 “Você já ouviu dizer: 'Um olho por um olho, e um dente por um dente'.
"Kamo nakadungog na nga giingon, `Mata tungod sa mata ug ngipon tungod sa ngipon."
39 Mas eu lhe digo, não resista a ele que é mau; mas quem lhe bater na bochecha direita, vire-se também para ele.
Apan magaingon ako kaninyo. Ayaw ninyo pagsukli ang tawong dautan. Hinonoa, kon may mosagpa kanimo sa too mong aping, itahan mo kaniya ang pikas usab;
40 Se alguém lhe processar para tirar-lhe o casaco, deixe-o ter também seu manto.
ug kon may makigburoka kanimo ug moilog sa imong kamisola, ihatag pa usab kaniya ang imong kupo;
41 Quem quer que o obrigue a percorrer uma milha, vá com ele duas.
ug kon may mopugos kanimo sa pagpauban aniyag usa ka milya, ubani siyag duha ka milya.
42 Dê a ele que lhe pedir, e não afaste aquele que deseja pedir emprestado de você.
Hatagi ang magpakilimos animo, ug ayaw balibari ang buot mohulam kanimo.
43 “Você ouviu dizer que foi dito: 'Você amará seu próximo e odiará seu inimigo'.
"Kamo nakaduingog na nga giingon, `Higugmaa ang imong silingan
44 Mas eu vos digo, amai vossos inimigos, abençoai aqueles que vos amaldiçoam, fazei bem àqueles que vos odeiam e rezai por aqueles que vos maltratam e vos perseguem,
Apan magaingon ako kaninyo, Higugmaa ninyo ang inyong mga kaaway ug pag-ampo kamo alang sa mga magalutos kaninyo,
45 para que sejais filhos de vosso Pai que está nos céus. Pois ele faz seu sol nascer sobre o mal e o bem, e envia chuva sobre os justos e os injustos.
aron mahimo kamong mga anak sa inyong Amahan nga anaa sa langit; kay siya nagapasubang sa iyang Adlaw sa ibabaw sa mga dautan ug sa ibabaw sa mga maayo, ug nagpadalag ulan ngadto sa mga matarung ug sa mga dili matarung.
46 Pois se você ama aqueles que o amam, que recompensa você tem? Nem mesmo os cobradores de impostos fazem o mesmo?
Kay kon mao ray inyong higugmaon ang mga nahigugma kaninyo, unsa may balus nga madawat ninyo? Dili ba ang mga maniningil sa buhis nagabuhat man sa ingon?
47 Se você só cumprimenta seus amigos, o que mais você faz do que os outros? Nem mesmo os coletores de impostos fazem o mesmo?
Ug kon mao ray inyong yukboan ang inyong mga kaigsoonan, unsa may inyiong nahimo nga labaw pa kay sa uban? Dili ba ang mga Gentil nagabuhat man sa ingon?
48 Portanto, você será perfeito, assim como seu Pai no céu é perfeito.
Busa, kamo kinahanglan magmahingpit ingon nga hingpit ang inyong Amahan nga langitnon.
