Mateus 13
1 Naquele dia Jesus saiu de casa e sentou-se à beira-mar.
Jeszcze tego samego dnia Jezus wyszedł z domu i usiadł nad jeziorem,
2 Grandes multidões se reuniram a ele, de modo que ele entrou em um barco e sentou-se; e toda a multidão ficou de pé na praia.
gdzie wkrótce zgromadziły się ogromne tłumy. Wsiadł więc do łodzi, a ludzie pozostali na brzegu.
3 Ele lhes falou muitas coisas em parábolas, dizendo: “Eis que um fazendeiro saiu para semear”.
Zaczął ich wtedy nauczać posługując się przypowieściami: —Pewien rolnik postanowił zasiać ziarno.
4 Enquanto semeava, algumas sementes caíram à beira da estrada, e os pássaros vieram e as devoraram.
Gdy rozsiewał je na polu, niektóre nasiona upadły na udeptaną ścieżkę. Zaraz przyleciały ptaki i wydziobały je.
5 Outras caíram em terreno rochoso, onde não tinham muita terra, e imediatamente brotaram, porque não tinham profundidade de terra.
Inne upadły na cienką warstwę gleby, pod którą była skała.
6 Quando o sol nasceu, elas foram queimadas. Como não tinham raiz, murcharam.
Te, choć szybko wyrosły, wkrótce zwiędły w słonecznym upale i zginęły, ponieważ w płytkiej glebie ich korzenie nie znalazły dosyć wody.
7 Outros caíram entre os espinhos. Os espinhos cresceram e os sufocaram.
Jeszcze inne upadły między chwasty i niebawem zostały przez nie zagłuszone.
8 Outros caíram em boa terra e deram frutos: uns cem vezes mais, uns sessenta, e uns trinta.
Niektóre jednak trafiły na dobrą glebę i dały po sto, sześćdziesiąt lub trzydzieści ziaren plonu.
9 Aquele que tem ouvidos para ouvir, que ouça”.
Kto ma uszy do słuchania, niech słucha uważnie!
10 Os discípulos vieram e lhe disseram: “Por que você fala com eles por parábolas?”
Uczniowie podeszli do Jezusa i zapytali: —Dlaczego nauczasz ludzi poprzez przypowieści?
11 Ele lhes respondeu: “A vocês é dado conhecer os mistérios do Reino dos Céus, mas não é dado a eles”.
—Wam dano zrozumieć tajemnice dotyczące królestwa niebieskiego—wyjaśnił.
12 Pois quem tiver, a ele será dado, e ele terá abundância; mas quem não tiver, dele lhe será tirado até mesmo o que ele tem.
—Kto ma Bożą mądrość, otrzyma jej więcej i będzie opływał w dostatek. A ten, kto jej nie ma, straci nawet tę odrobinę, którą posiada.
13 Portanto, falo com eles em parábolas, porque vendo eles não vêem, e ouvindo, eles não ouvem, nem entendem.
Mówię do nich poprzez przypowieści, bo choć widzą i słyszą, niczego nie rozumieją.
14 Neles se cumpre a profecia de Isaías, que diz, “Ao ouvir, você ouvirá, e não compreenderá de forma alguma; Ao ver você verá, e não perceberá de forma alguma;
Wypełnia się więc na nich proroctwo Izajasza: „Będziecie słuchać, lecz nie zrozumiecie, będziecie patrzeć, lecz nie zobaczycie.
15 para o coração deste povo tornou-se insensível, seus ouvidos estão sem audição, e fecharam os olhos; ou talvez eles possam perceber com seus olhos, ouvem com seus ouvidos, compreender com o coração, e voltaria novamente, e eu os curaria”.
Ludzie ci mają twarde serca, zapchane uszy i zmrużone oczy —nic nie widzą, nic nie słyszą i niczego nie rozumieją. Dlatego nie chcą się opamiętać i zostać przeze Mnie uzdrowieni”.
16 “Mas abençoados sejam seus olhos, pois eles vêem; e seus ouvidos, pois eles ouvem”.
Bóg was ogromnie wyróżnił, pozwalając wam to wszystko widzieć i słyszeć—kontynuował Jezus.
17 Pois certamente eu lhes digo que muitos profetas e homens justos desejavam ver as coisas que vocês vêem, e não as viram; e ouvir as coisas que vocês ouvem, e não as ouviram.
Zapewniam was, że w przeszłości wielu proroków i innych ludzi kochających Boga pragnęło zobaczyć i usłyszeć to, co wy, ale nie mogli.
18 “Ouçam, então, a parábola do fazendeiro.
Teraz poznajcie znaczenie przypowieści o siewcy.
19 Quando alguém ouve a palavra do Reino e não a entende, o malvado vem e arrebata aquilo que foi semeado em seu coração. Isto é o que foi semeado à beira da estrada.
Gdy ktoś słucha słów o królestwie i nie rozumie ich, przychodzi do niego szatan i wykrada to, co zapadło w jego sercu. Tak jest z ziarnem posianym na udeptanej ścieżce.
20 O que foi semeado nos lugares rochosos, este é aquele que ouve a palavra e imediatamente com alegria a recebe;
Ziarno na gruncie skalistym oznacza tego, kto słucha i z radością przyjmuje słowo.
21 ainda assim não tem raiz em si mesmo, mas resiste por um tempo. Quando a opressão ou perseguição surge por causa da palavra, imediatamente ele tropeça.
Brak mu jednak mocnych korzeni. Jest niestały i w obliczu trudności lub prześladowań z powodu słowa załamuje się.
22 O que foi semeado entre os espinhos, este é aquele que ouve a palavra, mas os cuidados desta época e o engano das riquezas sufocam a palavra, e ele se torna infrutífero. (aiōn g165)
Ziarnem posianym wśród chwastów jest człowiek, który słucha słowa, ale zmartwienia i pogoń za bogactwem zagłuszają je, tak że nie przynosi ono w jego życiu żadnego plonu. (aiōn g165)
23 O que foi semeado em terra boa, este é aquele que ouve a palavra e a entende, que certamente dá frutos e produz, cerca de cem vezes mais, cerca de sessenta, e cerca de trinta”.
Dobra gleba natomiast to człowiek, który słucha słowa, rozumie je i wydaje obfity plon: sto, sześćdziesiąt lub trzydzieści razy większy.
24 Ele colocou outra parábola diante deles, dizendo: “O Reino dos Céus é como um homem que semeou boas sementes em seu campo,
Potem Jezus przedstawił kolejną przypowieść: —Królestwo niebieskie podobne jest do człowieka, który posiał na polu dobre ziarno.
25 mas enquanto as pessoas dormiam, seu inimigo veio e semeou ervas daninhas também entre o trigo, e foi embora.
Lecz gdy wszyscy spali, zakradł się jego wróg i między pszenicę posiał chwasty.
26 Mas quando a lâmina brotou e produziu o grão, então a erva daninha-do-mato também apareceu.
Gdy nasiona wzeszły i zaczęły pojawiać się kłosy, wyrosły także chwasty.
27 Os criados do proprietário vieram e lhe disseram: “Senhor, o senhor não semeou boas sementes em seu campo? De onde vieram essas ervas daninhas de joio?
Wówczas przyszli do właściciela pracownicy i powiedzieli: „Czy nie posiałeś dobrego ziarna? Skąd w takim razie na polu wzięły się chwasty?”.
28 “Ele disse a eles: 'Um inimigo fez isso'. “Os criados lhe perguntaram: 'Você quer que vamos reuni-los?
„Musiał to zrobić mój nieprzyjaciel”—wyjaśnił. „Czy więc chcesz, abyśmy poszli i usunęli chwasty?”—zapytali pracownicy.
29 “Mas ele disse: 'Não, para que, talvez, enquanto você recolhe as ervas daninhas, você enraíze o trigo com elas.
„Nie”—odpowiedział—„Przypadkiem moglibyście powyrywać zboże.
30 Deixem ambos crescer juntos até a colheita, e na época da colheita eu direi aos ceifeiros: “Primeiro, recolham as ervas daninhas e amarrem-nas em feixes para queimá-las; mas recolham o trigo em meu celeiro””.
Niech rosną razem aż do żniw, a wtedy powiem żniwiarzom: Zbierzcie najpierw chwasty—w wiązki przeznaczone do spalenia, a pszenicę zwieźcie do magazynów”.
31 Ele colocou outra parábola diante deles, dizendo: “O Reino dos Céus é como um grão de mostarda que um homem tomou, e semeou em seu campo,
Jeszcze inną przypowieść opowiedział im Jezus: —Królestwo niebieskie jest podobne do ziarna gorczycy, które rolnik zasiał na polu.
32 que de fato é menor do que todas as sementes. Mas quando cresce, é maior do que as ervas e se torna uma árvore, de modo que as aves do ar vêm e se alojam em seus ramos”.
Mimo że jest ono chyba najmniejsze ze wszystkich nasion, wyrasta na krzew zaliczany do największych, a na jego rozłożystych gałęziach ptaki budują sobie gniazda.
33 Ele contou-lhes outra parábola. “O Reino dos Céus é como o fermento que uma mulher tomou e escondeu em três medidas de refeição, até ficar todo fermentado”.
Przedstawił im też taką przypowieść: —Królestwo niebieskie jest podobne do kwasu chlebowego, który kobieta zmieszała z całym workiem mąki i który przeniknął całe ciasto.
34 Jesus falou todas estas coisas em parábolas às multidões; e sem uma parábola, ele não falou com elas,
Cokolwiek Jezus mówił do tłumów, posługiwał się przypowieściami. Inaczej nie nauczał.
35 para que se cumprisse o que foi dito através do profeta, dizendo, “Vou abrir minha boca em parábolas”; Eu vou dizer coisas escondidas da fundação do mundo”.
W ten sposób miały się wypełnić słowa proroka: „Będę nauczać w przypowieściach, opowiem o tajemnicach ukrytych od początku świata”.
36 Então Jesus mandou as multidões embora, e entrou na casa. Seus discípulos vieram até ele, dizendo: “Explica-nos a parábola da erva daninha escura do campo”.
Potem opuścił zebranych i udał się do domu. Wówczas uczniowie podeszli do Niego, prosząc: —Wyjaśnij nam przypowieść o chwastach na polu.
37 Ele lhes respondeu: “Aquele que semeia a boa semente é o Filho do Homem,
—Siejącym dobre ziarno jestem Ja, Syn Człowieczy—odpowiedział Jezus.
38 o campo é o mundo, as boas sementes são os filhos do Reino, e as ervas daninhas são os filhos do maligno.
—Polem jest świat, a dobre ziarno to ci, którzy należą do królestwa. Chwasty to ci, którzy należą do diabła,
39 o inimigo que as semeou é o diabo. A colheita é o fim da era, e os ceifeiros são os anjos. (aiōn g165)
a nieprzyjacielem, który je posiał, jest sam diabeł. Żniwa to koniec świata, a żniwiarze to aniołowie. (aiōn g165)
40 Como, portanto, as ervas daninhas são colhidas e queimadas pelo fogo; assim será no final desta era. (aiōn g165)
Koniec czasów podobny będzie do zbioru i spalenia chwastów. (aiōn g165)
41 O Filho do Homem enviará seus anjos, e eles reunirão de seu Reino todas as coisas que causam tropeços e aqueles que fazem iniqüidade,
Ja, Syn Człowieczy, wyślę wtedy swoich aniołów—a oni usuną z królestwa tych, którzy czynili zło i prowadzili do zła innych.
42 e os lançarão na fornalha de fogo. Haverá lágrimas e ranger de dentes.
Wrzucą ich do rozpalonego pieca. Tam będzie lament i rozpacz.
43 Então os justos brilharão como o sol no Reino de seu Pai. Aquele que tem ouvidos para ouvir, que ouça.
A ludzie prawi zabłysną jak słońce w królestwie swojego Ojca. Kto ma uszy do słuchania, niech słucha uważnie!
44 “Novamente, o Reino dos Céus é como um tesouro escondido no campo, que um homem encontrou e escondeu. Em sua alegria, ele vai e vende tudo o que tem e compra aquele campo.
Królestwo niebieskie podobne jest do skarbu znalezionego na polu—mówił Jezus. —Ten, kto go odkrył, ukrył go ponownie i z radości poszedł sprzedać wszystko, co posiadał, aby kupić to pole.
45 “Novamente, o Reino dos Céus é como um homem que é um comerciante em busca de pérolas finas,
Królestwo niebieskie podobne jest również do kolekcjonera pięknych pereł.
46 que tendo encontrado uma pérola de grande preço, ele foi e vendeu tudo o que tinha e a comprou.
Gdy natrafił na niezwykle cenną perłę, poszedł sprzedać cały majątek i kupił ją.
47 “Mais uma vez, o Reino dos Céus é como um arrastão que foi lançado ao mar e recolheu alguns peixes de todos os tipos,
Królestwo niebieskie można również porównać do sieci rzuconej w morze, w którą wpadają różne ryby.
48 que, quando foi enchido, os pescadores desenharam na praia. Eles se sentaram e recolheram o bom em recipientes, mas o mau eles jogaram fora.
Gdy już się napełni, wyciąga się ją na brzeg i przebiera ryby: dobre kładzie się do skrzyni, a niedobre się wyrzuca.
Podobnie będzie przy końcu czasów—aniołowie oddzielą ludzi złych od prawych. (aiōn g165)
50 e os lançarão na fornalha de fogo. Haverá lágrimas e ranger de dentes”.
I wrzucą tych pierwszych w ogień, gdzie będzie lament i rozpacz.
51 Jesus lhes disse: “Vocês entenderam todas estas coisas?”. Eles lhe responderam: “Sim, Senhor”.
Czy zrozumieliście? —Tak—odpowiedzieli uczniowie.
52 Ele lhes disse: “Portanto, todo escriba que foi feito discípulo no Reino dos Céus é como um homem que é um chefe de família, que tira de seu tesouro coisas novas e velhas”.
Jezus kontynuował: —Każdy przywódca religijny, znawca Pism, który staje się uczniem królestwa niebios, jest podobny do bogatego właściciela. Podobnie jak on, wydobywa ze swojego skarbca stare i nowe kosztowności.
53 Quando Jesus terminou estas parábolas, ele partiu dali.
Gdy Jezus skończył tam nauczać,
54 Entrando em seu próprio país, ele os ensinou em sua sinagoga, de modo que ficaram estupefatos e disseram: “Onde este homem conseguiu esta sabedoria e estas obras poderosas?
powrócił w rodzinne strony i przemawiał w tamtejszej synagodze. A słuchający ze zdumieniem powtarzali: —Skąd u niego taka mądrość i moc?
55 Não é este o filho do carpinteiro? Sua mãe não se chama Maria, e seus irmãos James, Joses, Simon e Judas?
Przecież jest synem cieśli! Znamy dobrze jego matkę, Marię, i braci: Jakuba, Józefa, Szymona i Judę.
56 As irmãs dele não estão todas conosco? Onde então este homem conseguiu todas estas coisas”?
Przecież i jego siostry tu są?! Skąd się więc u niego to wszystko wzięło?
57 Eles foram ofendidos por ele. Mas Jesus lhes disse: “Um profeta não está sem honra, exceto em seu próprio país e em sua própria casa”.
I nie mogli się z tym pogodzić. Wtedy Jezus powiedział: —Prorok może cieszyć się poważaniem wszędzie, z wyjątkiem swojego miasta i rodziny.
58 Ele não fez muitos trabalhos poderosos lá por causa da incredulidade deles.
I z powodu ich niewiary nie dokonał tam wielu cudów.
