< Marcos 12 >

1 Jesus falou com eles através de comparações [para mostrar o que Deus ia fazer aos judeus que rejeitaram os antigos profetas e a ele mesmo], dizendo: - Certo homem plantou um vinhedo, construiu um muro de pedras em volta [para protegê-lo; ]fez um tanque de pedra para recolher o suco que ele ia esmagar das uvas, e construiu uma torre [para que alguém vigiasse o vinhedo]. Depois de alugar o vinhedo a alguns lavradores que deviam tomar conta [e dar a ele uma parte do fruto], ele viajou a um lugar [longe dali. ]
Guero has cequién comparationez erraiten, Mahastibat landa ceçan guiçon-batec, eta ingura ceçan hessiz, eta eguin ceçan hobibat lacotaco, eta edifica ceçan dorrebat, eta aloca ciecén laborariey, eta camporat ioan cedin.
2 Quando chegou o tempo da colheita, ele mandou um servo aos homens que cuidavam do vinhedo, para receber deles uma parte do fruto.
Eta igor ceçan laborarietara sasoinean cerbitzaria, laborarietaric recebi leçançát mahastico fructutic.
3 Mas [quando o servo chegou, ]eles o agarraram e bateram nele, não dando a ele [nenhum fruto do vinhedo]. Depois o mandaram embora.
Baina hec hura harturic çaurt ceçaten, eta igor ceçaten hutsic.
4 Mais tarde, [o dono do vinhedo ]mandou a eles outro servo, mas eles bateram na cabeça dele e o insultaram.
Eta berriz igor ceçan hetara berce cerbitzaribat eta harri vkaldiz hauts cieçoten buruä, eta igor ceçaten desonestqui tractaturic.
5 Mais tarde, ele mandou outro servo; este eles mataram. Maltrataram muitos outros servos que ele mandou; alguns eles bateram e outros mataram.
Eta berriz bercebat igor ciecén, eta hura hil ceçaten: eta anhitz berceric, batzu cehatzen eta berceac hiltzen cituztela.
6 O dono do vinhedo tinha consigo mais uma pessoa: seu filho muito amado. Finalmente, ele mandou a eles o seu filho, pensando que iriam respeitá-lo.
Oraino bada bere seme maitebat vkan eta, hura-ere igorri vkan du hetara azquenic, cioela, Ahalque içanen dirade ene semearen.
7 Mas os lavradores disseram uns aos outros, depois da chegada do filho: - Este é o futuro dono do vinhedo, [por ocasião da morte do pai]. Portanto, vamos matar o filho para tomarmos posse do vinhedo.
Baina laborari hec erran ceçaten bere artean, Haur da primua: çatozte hil deçagun haur, eta gure içanen da heretagea.
8 Eles agarraram o filho, mataram, e jogaram o corpo dele para fora do vinhedo.
Eta harturic hura hil ceçaten, eta iraitz ceçaten mahastitic campora.
9 Agora vou lhes dizer o que o dono do vinhedo vai fazer. Ele vai chegar e destruir esses maus lavradores; depois vai dar o vinhedo a outras pessoas.
Cer eguinen du bada mahasti iabeac? Ethorriren da, eta deseguinen ditu laborariac, eta emanen du mahastia berceri.
10 Quero que vocês se lembrem deste versículo das Escrituras que já leram: “A pedra que os construtores rejeitaram chegou a ser a mais importante, [pois é a pedra fundamental da casa].
Eta Scriptura haur-ere eztuçue iracurri? Edificaçaléc arbuyatu duten harria, cantoin buru eguin içan da:
11 Isto foi feito pelo Senhor, e é maravilhoso ver”.
Iaunaz eguin içan da haur, eta da gauça miragarria gure beguién aitzinean?
12 Então os [líderes judaicos ]procuraram prender Jesus, pois se deram conta de que ele se referia a eles na comparação que tinha feito dos maus lavradores. Mas, [por ]terem medo das ações da multidão, eles deixaram Jesus e foram embora.
Ayher ciraden bada haren hatzamaitera, baina populuaren beldur ciraden: ecen eçagutu çuten hayén contra comparatione haur erran çuela: eta hura vtziric ioan citecen.
13 [Os líderes judaicos ]mandaram a Jesus alguns fariseus e outros que [seguiram ]o Rei Herodes, para obrigá-lo a dizer algo considerado errado, pelo qual poderia ficar preso.
Guero igor citzaten harengana Phariseuetaric eta Herodianoetaric batzu, hura hatzaman leçatençát hitzean.
14 Ao chegar, disseram a ele, -Mestre, sabemos que você fala a verdade e que não se importa com o que as pessoas dizem sobre você. Especificamente, não se deixa influenciar por uma pessoa só por ela ter autoridade, senão fala a verdade sobre aquilo que Deus quer que façamos. Agora, pois, [diga-nos honestamente, ]está certo pagarmos impostos aos governantes [do país de ]Roma? Ou não está certo? Devemos pagar os impostos ou não?
Eta hec ethorriric diotsate, Magistruá, bacequiagu ecen eguiati aicela, eta nehoren ansiaric eztuála: ecen ezago guiçonén apparentiara beha, baina eguiazqui Iaincoaren bidea iracasten duc: Bidezco da tributaren Cesari emaitea, ala ez? emanen dugu, ala eztugu emanen?
15 Jesus bem sabia que eles [não queriam realmente saber o que deviam fazer, mas só queriam obrigá-lo a dizer algo considerado errado]. Por isso, ele disse a eles: - [Sei ]que vocês estão tentando me obrigar a dizer algo errado, [pelo qual podem me prender]. Tragam uma moeda para eu ver.
Eta harc, eçaguturic hayén hypocrisiá, erran ciecén, Cergatic tentatzen nauçue? ekardaçue dinerobat, ikus deçadançat.
16 Eles deram uma moeda a ele, e ele perguntou: - De quem são a cara e o nome [gravados nesta moeda]? Responderam: - São a cara e o nome de César, [o chefe do governo romano].
Eta hec presenta cieçoten: orduan dioste, Norena da imagina haur eta scribua? Eta hec erran cieçoten, Cesarena.
17 Jesus disse a eles: - Deem ao governo o que [ele pede], e deem a Deus o que [ele pede]. Eles ficaram admirados com o que ele disse, [pois não deu nenhuma oportunidade para eles o acusarem.]
Eta ihardesten çuela Iesusec erran ciecén, Renda ietzoçue Cesarenac Cesari: eta Iaincoarenac Iaincoari. Eta mirets ceçaten haren gainean.
18 Alguns saduceus, que negam que as pessoas possam tornar a viver após a morte, vieram a Jesus e, [pensando zombar-se da ideia de pessoas tornarem a viver], perguntaram,
Orduan ethor citecen harengana Sadduceuac, ceinéc erraiten baitute eztela resurrectioneric, eta interroga ceçaten, cioitela,
19 –Mestre, Moisés escreveu para nós judeus que, se morrer sem filhos um homem casado, o irmão dele deve se casar com a viúva; se eles tiverem filhos, serão considerados os verdadeiros filhos do defunto, para não findar a linhagem dele.
Magistruá, Moysesec scribatu vkan diraucuc, baldin cembeiten anayea hil bada, eta vtzi badu emaztea, eta haourric vtzi ezpadu, har deçan haren anayac haren emaztea, eta eguin dieçón leinu bere anayeri.
20 Ora, tinha sete irmãos. Embora o mais velho deles fosse casado, ele morreu sem deixar filhos.
Cituán bada çazpi anaye: eta lehenac har cieçán emazte, eta hiltzean etzieçán leinuric vtzi.
21 O segundo irmão obedeceu a lei e se casou com a viúva do primeiro; ele também morreu sem deixar filhos. O terceiro irmão fez igual.
Eta bigarrenac har cieçán hura, eta hil ciedián, eta harc-ere etzieçán leinuric vtzi: eta hirurgarrenac halaber.
22 Todos sete irmãos se casaram, um por um, com aquela viúva, mas todos morreram sem deixar filhos. Depois a viúva também morreu.
Eta har cieçateán hura çazpiéc, eta leinuric etzieçateán vtzi: gucietaco azquenenic hil ciedián emaztea-ere.
23 Portanto, se for verdade o que algumas pessoas dizem, que os defuntos tornam a viver, de quem aquela mulher vai ser esposa quando as pessoas ressuscitarem? [Vai ser impossível resolver esta questão ]porque ela já foi esposa de todos sete irmãos.
Resurrectionean bada, resuscitatu diratenean hetaric ceinen emazte içanen da? Ecen çazpiéc hura emazte vkan dié.
24 Jesus respondeu: - Vocês estão errados, pois não sabem o que está escrito nas Escrituras sobre este particular, e também não entendem o poder de Deus de reavivar as pessoas de tal maneira que se relacionem entre si de maneira diferente.
Orduan ihardesten çuela Iesusec erran ciecén, Eztuçue halacotz huts eguiten ceren ezpaitaquizquiçue Scripturác, ezeta Iaincoaren verthutea?
25 Quando as pessoas tornarem a viver, ao invés de homens e mulheres se casarem uns com os outros, vão ser como os anjos no céu, que não se casam.
Ecen hiletaric resuscitatu diratenean, eztu nehorc emazteric harturen, ez emanen ezconçaz: baina içanen dirade ceruètaco Aingueruäc beçala.
26 Mas quanto à ressurreição, na lei que Deus deu a Moisés, ele se referiu aos defuntos. Quando Moisés estava perto do arbusto que se queimava, Deus disse, “Sou o Deus que Abraão adorava, e o Deus que Isaque adorava, e o Deus que Jacó adorava [e continuo sendo].”
Eta hiléz den becembatean, ecen resuscitatzen diradela, eztuçue iracurri Moysesen liburuan, nola berroan hari minçatu içan çayón Iaincoa, cioela, Ni naiz Abrahamen Iaincoa, eta Isaac-en Iaincoa, eta Iacob-en Iaincoa?
27 Portanto, por não ser Deus alguém que os mortos adoram, ele é com certeza o Deus que os vivos adoram; [os espíritos de Abraão, Isaque e Jacó devem estar vivos ainda, mesmo estando eles mesmos mortos muito antes do nascimento de Moisés. Por isso sabemos que algum dia Deus vai dar a eles novos corpos para combinarem com seus espíritos. Portanto, sua negação da ressurreição dos defuntos está totalmente errada.]
Ezta hilén Iaincoa, baina vicién Iaincoa: çuec beraz haguitz enganatzen çarete.
28 Veio um professor [da lei que Deus tinha dado a Moisés]; ouvindo o debate, entendeu que Jesus tinha respondido muito bem a pergunta. Por isso, ele perguntou a Jesus: - Qual dos mandamentos é o mais importante?
Eta ethor cedin Scribetaric cembeit, hec disputatzen ençunic, eta ikussiric ecen vngui ihardetsi cerauela, harc interroga ceçan, Cein da manamendu gucietaco lehena?
29 Jesus respondeu: - O mais importante dos mandamentos é: “Escute, povo de Israel! O Senhor, nosso Deus, é o único Senhor. Amem o Senhor, seu Deus.
Eta Iesusec ihardets cieçón. Manamendu gucietaco lehena duc, Behadi Israel, gure Iainco Iauna, Iaun bakoitzbat duc.
30 [Mostrem seu amor ]em tudo que são, tudo que desejam e sentem, tudo que pensam e tudo que fazem.”
Onhetsiren duc bada eure Iainco Iauna, eure bihotz guciaz, eta eure arima guciaz, eta eure pensamendu guciaz, eta eure ahal guciaz: haur duc lehen manamendua.
31 O segundo mais importante dos [mandamentos ]é: “Vocês devem amar seus semelhantes como amam a si mesmos.” Nenhum outro mandamento é mais importante que estes dois.
Eta bigarrenac hura irudi dic, Onhetsiren duc eure hurcoa eure buruä beçala: hauc baino berce manamendu handiagoric eztuc.
32 O professor [da lei que Deus tinha dado a Moisés ]disse a Jesus: - Mestre, [você respondeu muito bem]. Disse a verdade, que ele é o único Deus e que não existe outro Deus;
Orduan erran cieçón Scriba harc, Vngui, Magistruá, eguiazqui erran duc, ecen Iaincobat dela eta harçaz berceric eztela:
33 e disse corretamente que é mais importante amar a Deus do que ofertar animais ou queimar sacrifícios para agradar a ele. E que a gente deve mostrar o seu amor por ele em tudo o que é, e tudo o que pensa, e tudo o que faz. É isso que realmente agrada a Deus.
Eta haren onhestea bihotz guciaz, eta adimendu guciaz, eta arima guciaz, eta indar guciaz: eta hurcoaren onhestea bere buruä beçala, guehiago dela ecen ez holocausta eta sacrificio guciac.
34 Quando Jesus se deu conta de que o professor [da lei que Deus tinha dado a Moisés ]tinha respondido sabiamente, disse a ele: - Você está quase disposto a deixar Deus governar a sua vida. [Muitas pessoas tinham tentado pegar Jesus numa cilada, levando-o a dizer algo que elas achavam errado]. Agora não ficava mais ninguém que [pensava que ia conseguir pegá-lo dizendo algo errado, ]por isso eles não fizeram mais perguntas a ele.
Eta Iesusec ikussi çuenean ecen harc çuhurqui ihardetsi çuela, erran cieçón, Ezaiz vrrun Iaincoaren resumatic. Eta nehor guehiagoric etzayón ausart interrogatzera.
35 Em resposta a isso, enquanto estava ensinando [no pátio do templo], Jesus disse ao povo: - Os professores da lei que Deus tinha dado a Moisés [devem estar errados ao afirmarem que ]o Messias é [somente ]um descendente do [Rei ]Davi.
Eta ihardesten çuela Iesusec erraiten çuen, templean iracasten ari cela, Nola dioite Scribéc ecen Christ Dauid-en seme dela?
36 Davi mesmo declarou, pelo Espírito Santo que lhe revelou a verdade: - Deus disse a meu Senhor, “Sente-se do meu lado direito onde sentam as pessoa quem quero honrar, até que chegue o tempo em que eu ponha os seus inimigos debaixo dos seus pés”.
Ecen Dauid-ec berac erran du Spiritu sainduaren inspirationez, Erran drauca Iaunac ene Iaunari, Iar-adi ene escuinean, eçar ditzaquedano hire etsayac hire oinén scabella.
37 Portanto, já que Davi mesmo chama o Messias de “meu Senhor”, o Messias não pode ser apenas um descendente dele. Deve ser também o Senhor dele. Muitas pessoas escutavam com prazer o que Jesus dizia.
Beraz Dauid-ec berac deitzen du hura Iaun: nondic da beraz haren seme? Eta gendetze anhitzec ençuten çuen hura gogotic.
38 Enquanto ele ensinava o povo, Jesus disse: - Cuidado com os professores da lei que Deus tinha dado a Moisés. Eles gostam de vestir roupas compridas e andar em público [para mostrar que são bem formados e agradam a Deus]; e eles gostam de ser cumprimentados [com respeito ]pelas pessoas nas praças públicas.
Eta erraiten cerauen bere doctrinán, Beguirauçue Scriba arropa lucequin ebili nahi diradenetaric, eta salutationey merkatuetan on dariztenetaric,
39 No [dia de sábado, ]eles gostam de ocupar os melhores lugares nas sinagogas. Nos banquetes, gostam de se sentar nos lugares de maior honra.
Eta lehen cadirey synagoguetan, eta lehen placey banquetetan:
40 Eles tiram pela fraude as casas e propriedades das viúvas, e fingem de bonzinhos, fazendo longas orações públicas. São pessoas que Deus vai castigar severamente.
Iresten dituztela ema alhargunén etcheac, are luçaqui othoitz eguin irudiz: hauc recebituren duté condemnatione handiagoa.
41 Enquanto Jesus estava sentado [no pátio do templo], frente às caixas onde as pessoas depositavam dinheiro ofertado a Deus, ele observava a multidão que colocava dinheiro na caixa. Muitos ricos depositavam grandes quantias,
Eta Iesusec truncoaren aurkán iarriric cegoela, gogoatzen çuen nola populuac diru emaiten çuen truncora, eta anhitz abratsec emaiten çutén anhitz.
42 mas chegou uma pobre viúva que colocou duas moedinhas de pouco valor.
Eta ethorriric emazte alhargun paubre batec eman citzan bi peça chipi, baitziraden quadrantbat.
43 Ele chamou os discípulos e disse a eles: - Digo de verdade [que Deus estima mais ]o dinheiro oferecido por esta pobre viúva que todas as ofertas das [demais pessoas];
Orduan bere discipuluac beregana deithuric erran ciecén, Eguiaz diotsuet, ecen alhargun paubre hunec guehiago eman duela ecen ez truncora eman duten guciéc.
44 os ricos deram somente uma parte daquilo que possuem, mas ela, sendo tão pobre, deu todo o dinheiro que tinha para viver.
Ecen guciéc soberaturic çutenetic eman vkan duté, baina hunec eman du bere paubreciatic çuen gucia bayeta, bere sustantia gucia.

< Marcos 12 >