Provérbios 3
1 Filho meu, não te esqueças de minha lei; e que teu coração guarde meus mandamentos.
Aking anak, huwag kalimutan ang aking mga utos, at isapuso ang aking mga katuruan,
2 Porque te acrescentarão extensão de dias, e anos de vida e paz.
dahil ang haba ng mga araw at mga taon ng buhay at kapayapaan ang idadagdag ng mga ito sa iyo.
3 Que a bondade e a fidelidade não te desamparem; amarra-as junto ao teu pescoço; escreve-as na tábua de teu coração.
Huwag hayaang lisanin ka ng pagiging tapat sa tipan at pagiging katiwa-tiwala, itali ito ng magkasama sa iyong leeg, isulat ito sa kaloob-looban ng iyong puso.
4 Então tu acharás graça e bom entendimento, aos olhos de Deus e dos homens.
Pagkatapos ikaw ay makakahanap ng pabor at mabuting reputasyon sa paningin ng Diyos at ng tao.
5 Confia no SENHOR com todo o teu coração; e não te apoies em teu [próprio] entendimento.
Magtiwala kay Yahweh ng buong puso at huwag umasa sa sarili mong pang-unawa;
6 Dá reconhecimento a ele em todas os teus caminhos; e ele endireitará tuas veredas.
sa lahat ng iyong ginagawa ay kilalanin siya at gagawin niyang matuwid ang iyong mga landas.
7 Não sejas sábio aos teus [próprios] olhos; teme ao SENHOR, e afasta-te do mal.
Huwag maging marunong sa iyong sariling mga mata; matakot kay Yahweh at talikuran ang kasamaan.
8 Isto será remédio para teu corpo, e alívio para teus ossos.
Ito ay kagalingan sa iyong laman at inuming makapagpanibagong sigla para sa iyong katawan.
9 Honra ao SENHOR com teus bens, e com a primeira parte de toda a tua renda.
Parangalan si Yahweh ng iyong kayamanan at ng mga unang bunga ng lahat ng iyong ani,
10 E teus celeiros se encherão de fartura, e tuas prensas de uvas transbordarão de vinho novo.
at ang iyong mga kamalig ay mapupuno at ang iyong mga bariles ay aapaw, puno ng bagong alak.
11 Filho meu, não rejeites a correção do SENHOR, nem te desagrades de sua repreensão;
Aking anak, huwag hamakin ang disiplina ni Yahweh at huwag mapoot sa kaniyang pagsaway,
12 Porque o SENHOR repreende a quem ele ama, assim como o pai ao filho, [a quem] ele quer bem.
dahil dinidisiplina ni Yahweh ang kaniyang mga minamahal, katulad ng pakikitungo ng ama sa kaniyang anak na nakalulugod sa kaniya.
13 Bem-aventurado o homem que encontra sabedoria, e o homem que ganha conhecimento.
Siya na nakasusumpong ng karunungan ay masaya, siya din ay nakakuha ng kaunawaan.
14 Porque seu produto é melhor que o produto da prata; e seu valor, mais do que o do ouro fino.
Ang matatamo ninyo sa karunungan ay mas mabuti kaysa sa maibibigay ng pilak at ang pakinabang ay mas mabuti kaysa sa ginto.
15 Ela é mais preciosa do que rubis; e tudo o que podes desejar não se pode comparar a ela.
Ang karunungan ay mas mahalaga kaysa sa mga hiyas at wala sa mga ninanais mo ang maikukumpara sa kaniya.
16 Extensão de dias [há] em sua mão direita; em sua esquerda riquezas e honra.
Mayroon siyang haba ng mga araw sa kaniyang kanang kamay; sa kaniyang kaliwang kamay ay mga kayamanan at karangalan.
17 Seus caminhos são caminhos agradáveis; e todas as suas veredas são paz.
Ang kaniyang mga daan ay mga daan ng kabaitan at lahat ng kaniyang mga landas ay kapayapaan.
18 Ela é uma árvore de vida para os que dela pegam; e bem-aventurados são todos os que a retêm.
Siya ay isang puno ng buhay sa mga humahawak dito, ang mga kumakapit dito ay masasaya.
19 O SENHOR com sabedoria fundou a terra; ele preparou os céus com a inteligência.
Sa pamamagitan ng karunungan itinatag ni Yahweh ang mundo, sa pamamagitan ng pang-unawa itinayo niya ang kalangitan.
20 Com seu conhecimento se fenderam os abismos, e as nuvens gotejam orvalho.
Sa pamamagitan ng kaniyang kaalaman, ang mga kailaliman ay bumukas at ibinagsak ng mga ulap ang kanilang hamog.
21 Filho meu, que [estes] não se afastem de teus olhos; guarda a sabedoria e o bom-senso.
Aking anak, panatilihin ang mahusay na pagpapasya at talas ng pag-iisip, at huwag mawala ang paningin sa mga ito.
22 Porque serão vida para tua alma, e graça para teu pescoço.
Ang mga ito ay buhay sa iyong kaluluwa at isang palamuti ng pabor para isuot sa iyong leeg.
23 Então andarás por teu caminho em segurança; e com teus pés não tropeçarás.
Pagkatapos ikaw ay lalakad sa iyong daan sa kaligtasan at ang iyong paa ay hindi madarapa;
24 Quando te deitares, não terás medo; tu deitarás, e teu sono será suave.
kapag ikaw ay humiga, hindi ka matatakot; kapag ikaw ay humiga, ang iyong tulog ay magiging mahimbing.
25 Não temas o pavor repentino; nem da assolação dos perversos, quando vier.
Huwag matakot sa biglaang pagkakilabot o pagkawasak na idinulot ng mga masasama, kapag dumating ang mga ito,
26 Porque o SENHOR será tua esperança; e ele guardará teus pés para que não sejam presos.
dahil si Yahweh ay nasa iyong tabi at iingatan ang iyong paa na huwag mahuli sa bitag.
27 Não detenhas o bem daqueles que possuem o direito, se tiveres em tuas mãos poder para o fazeres.
Huwag ipagkait ang mabuti sa mga karapat-dapat dito, kapag nasa iyong kapangyarihan upang kumilos.
28 Não digas a teu próximo: Vai, e volta [depois], que amanhã te darei; se tu tiveres contigo [o que ele te pede].
Huwag sabihin sa iyong kapwa, “pumunta ka, at bumalik muli at bukas ibibigay ko ito,” kapag ang pera ay nasa iyo.
29 Não planejes o mal contra teu próximo, pois ele mora tendo confiança em ti.
Huwag gumawa ng plano para makasakit ng iyong kapwa— siya na nakatira sa malapit at nagtitiwala sa iyo.
30 Não brigues contra alguém sem motivo, se ele não fez mal contra ti.
Huwag makipagtalo sa isang tao ng walang dahilan, kapag wala siyang ginawa para saktan ka.
31 Não tenhas inveja do homem violento, nem escolhas [seguir] algum dos caminhos dele.
Huwag kainggitan ang isang marahas na tao o piliin ang kahit na ano sa kaniyang mga paraan.
32 Porque o SENHOR abomina os perversos; mas ele [guarda] o seu segredo com os justos.
Dahil ang sinungaling na tao ay kasuklam-suklam kay Yahweh, nguniit dinadala niya ang matuwid na tao sa kaniyang pagtitiwala.
33 A maldição do SENHOR [está] na casa do perverso; porém ele abençoa a morada dos justos.
Ang sumpa ni Yahweh ay nasa tahanan ng masasamang tao, ngunit pinagpapala niya ang tahanan ng mga matuwid.
34 Certamente ele zombará dos zombadores; mas dará graça aos humildes.
Kinukutya niya ang mga nangungutya, ngunit ibinibigay niya ang kaniyang pabor sa mga taong may mababang loob.
35 Os sábios herdarão honra; porém os loucos terão sobre si confusão.
Ang mga marurunong na tao ay nagmamana nang karangalan, ngunit ang mga hangal ay iaangat sa kanilang kahihiyan.
