Provérbios 3
1 Filho meu, não te esqueças de minha lei; e que teu coração guarde meus mandamentos.
Akong anak, ayaw kalimti ang akong mga mando ug tipigi ang akong pagpanudlo diha sa imong kasingkasing,
2 Porque te acrescentarão extensão de dias, e anos de vida e paz.
kay ang gitas-on sa mga adlaw ug katuigan sa kinabuhi ug ang kalinaw igadugang kini diha kanimo.
3 Que a bondade e a fidelidade não te desamparem; amarra-as junto ao teu pescoço; escreve-as na tábua de teu coração.
Ayaw tugoti nga ang pakamatinud-anon sa kasabotan ug pagkamasaligan mahimulag kanimo, ihigot kini sa imong liog, isulat kini sa papan sa imong kasingkasing.
4 Então tu acharás graça e bom entendimento, aos olhos de Deus e dos homens.
Unya makakaplag ka ug pabor ug maayong kadungganan sa panan-aw sa Dios ug sa tawo.
5 Confia no SENHOR com todo o teu coração; e não te apoies em teu [próprio] entendimento.
Salig kang Yahweh sa tibuok nimong kasingkasing ug ayaw gayod pagsalig sa kaugalingon nimong panabot;
6 Dá reconhecimento a ele em todas os teus caminhos; e ele endireitará tuas veredas.
sa tanan nimong mga dalan ilha siya ug itul-id niya ang imong agianan.
7 Não sejas sábio aos teus [próprios] olhos; teme ao SENHOR, e afasta-te do mal.
Ayaw pagmanggialamon sa kaugalingon nimong panan-aw; kahadloki si Yahweh ug talikdi ang daotan.
8 Isto será remédio para teu corpo, e alívio para teus ossos.
Makaayo kini sa imong unod ug makapabaskog sa imong lawas.
9 Honra ao SENHOR com teus bens, e com a primeira parte de toda a tua renda.
Pasidunggi si Yahweh uban sa imong bahandi ug uban sa unang mga bunga sa tanang nimong abot,
10 E teus celeiros se encherão de fartura, e tuas prensas de uvas transbordarão de vinho novo.
ug mapuno ang imong mga kamalig ug ang imong sudlanan moawas, mapuno sa bag-ong bino.
11 Filho meu, não rejeites a correção do SENHOR, nem te desagrades de sua repreensão;
Akong anak, ayaw isalikway ang pagpanton ni Yahweh ug ayaw pagdumot sa iyang pagbadlong,
12 Porque o SENHOR repreende a quem ele ama, assim como o pai ao filho, [a quem] ele quer bem.
kay pagapantonon ni Yahweh kadtong iyang gihigugma, sama sa pagpanton sa amahan sa iyang anak nga lalaki nga nakapahimuot kaniya.
13 Bem-aventurado o homem que encontra sabedoria, e o homem que ganha conhecimento.
Ang usa nga makakaplag ug kaalam malipayon, makaangkon usab siya ug pagsabot.
14 Porque seu produto é melhor que o produto da prata; e seu valor, mais do que o do ouro fino.
Ang imong maangkon gikan sa kaalam mas maayo pa kung unsa ang maihatag pagbalik sa plata ug ang ginansya niini mas maayo pa kaysa bulawan.
15 Ela é mais preciosa do que rubis; e tudo o que podes desejar não se pode comparar a ela.
Mas bililhon pa ang kaalam kaysa mga alahas ug walay imong gitinguha nga ikatandi siya.
16 Extensão de dias [há] em sua mão direita; em sua esquerda riquezas e honra.
Adunay siyay hataas nga mga adlaw sa iyang tuong kamot; sa iyang walang kamot ang mga bahandi ug kadungganan.
17 Seus caminhos são caminhos agradáveis; e todas as suas veredas são paz.
Ang iyang mga dalan mao ang mga paagi sa kaluoy ug ang tanan niyang mga agianan mao ang kalinaw.
18 Ela é uma árvore de vida para os que dela pegam; e bem-aventurados são todos os que a retêm.
Siya ang kahoy sa kinabuhi niadtong nagkupot niini, malipay kadtong nagkupot niini.
19 O SENHOR com sabedoria fundou a terra; ele preparou os céus com a inteligência.
Pinaagi sa kaalam gitukod ni Yahweh ang kalibotan, pinaagi sa panabot iyang gipahimutang ang kalangitan.
20 Com seu conhecimento se fenderam os abismos, e as nuvens gotejam orvalho.
Pinaagi sa iyang kahibalo ang kahiladman naabli ug ang mga panganod nagahulog sa ilang yamog.
21 Filho meu, que [estes] não se afastem de teus olhos; guarda a sabedoria e o bom-senso.
Akong anak, padayon sa hustong paghukom ug pagpanabot, ug ayaw ibulag ang imong panan-aw kanila.
22 Porque serão vida para tua alma, e graça para teu pescoço.
Mahimo sila nga kinabuhi sa imong kalag ug dayandayan nga pabor aron isul-ob sa imong liog.
23 Então andarás por teu caminho em segurança; e com teus pés não tropeçarás.
Unya maglakaw ka sa imong dalan nga layo sa kakuyaw ug dili mapandol ang imong tiil;
24 Quando te deitares, não terás medo; tu deitarás, e teu sono será suave.
kung mohigda ka, dili ka mahadlok; kung mohigda ka nindot ang imong pagkatulog.
25 Não temas o pavor repentino; nem da assolação dos perversos, quando vier.
Ayaw kahadlok sa kalit nga kasamok ug pagpanggun-ob sa daotan, sa dihang moabot kini,
26 Porque o SENHOR será tua esperança; e ele guardará teus pés para que não sejam presos.
kay si Yahweh anaa sa imong kiliran ug maglikay sa imong tiil gikan sa pagkalit-ag.
27 Não detenhas o bem daqueles que possuem o direito, se tiveres em tuas mãos poder para o fazeres.
Ayaw ihikaw ang maayo gikan niadtong angayan niini, kung anaa kanimo ang kagahom sa pagbuhat.
28 Não digas a teu próximo: Vai, e volta [depois], que amanhã te darei; se tu tiveres contigo [o que ele te pede].
Ayaw sultihi ang imong silingan, “Lakaw ug balik pag-usab, ug ihatag ko kini ugma nganha kanimo,” kung aduna kay salapi.
29 Não planejes o mal contra teu próximo, pois ele mora tendo confiança em ti.
Ayaw pagbuhat ug laraw nga makadaot sa imong silingan— ang tawo nga haduol nagpuyo ug misalig kanimo.
30 Não brigues contra alguém sem motivo, se ele não fez mal contra ti.
Ayaw pakiglalis sa tawo kung walay rason, kung wala siyay nabuhat nga makadaot kanimo.
31 Não tenhas inveja do homem violento, nem escolhas [seguir] algum dos caminhos dele.
Ayaw kasina sa tawong bangis o pilia ang bisan unsa sa iyang mga dalan.
32 Porque o SENHOR abomina os perversos; mas ele [guarda] o seu segredo com os justos.
Tungod kay ang tawong malimbongon dulumtanan kang Yahweh, apan ang tawong matarong mahimo niyang suod nga higala.
33 A maldição do SENHOR [está] na casa do perverso; porém ele abençoa a morada dos justos.
Ang tunglo ni Yahweh anaa sa balay sa mga tawong daotan, apan panalanginan niya ang panimalay sa tawong matarong.
34 Certamente ele zombará dos zombadores; mas dará graça aos humildes.
Bugalbugalan niya ang mabugalbugalon, apan hatagan niya ug pabor ang mga tawong mapainubasanon.
35 Os sábios herdarão honra; porém os loucos terão sobre si confusão.
Mapanunod sa mga maalamong tawo ang kadungganan, apan ang buangbuang pagabayawon diha sa kaulawan.
