Provérbios 25

1 Estes também são provérbios de Salomão, que foram copiados pelos homens de Ezequias, rei de Judá.

Ang mga ito ay mga kawikaan din ni Salomon, na isinalin ng mga tao ni Hezekias na hari sa Juda.

2 É glória de Deus encobrir alguma coisa; mas a glória dos Reis é investigá-la.

Kaluwalhatian nga ng Dios na maglihim ng isang bagay: nguni't ang kaluwalhatian ng mga hari ay magusisa ng isang bagay.

3 Para a altura dos céus, para a profundeza da terra, assim como para o coração dos reis, não há como serem investigados.

Gaya ng langit sa kataasan, at ng lupa sa kalaliman, gayon ang puso ng mga hari ay di masayod.

4 Tira as escórias da prata, e sairá um vaso para o fundidor.

Alisin ang dumi sa pilak, at lumalabas na isang kasangkapan sa ganang mangbububo:

5 Tira o perverso de diante do rei, e seu trono se firmará com justiça.

Alisin ang masama sa harap ng hari, at ang kaniyang luklukan ay matatatag sa katuwiran.

6 Não honres a ti mesmo perante o rei, nem te ponhas no lugar dos grandes;

Huwag kang magpauna sa harapan ng hari, at huwag kang tumayo sa dako ng mga dakilang tao:

7 Porque é melhor que te digam: Sobe aqui; Do que te rebaixem perante a face do príncipe, a quem teus olhos viram.

Sapagka't maigi na sabihin sa iyo, sumampa ka rito: kay sa ibaba ka sa harapan ng pangulo, na nakita ng iyong mga mata.

8 Não sejas apressado para entrar numa disputa; senão, o que farás se no fim teu próximo te envergonhar?

Huwag kang makialam ng walang gunita sa pakikipagbabag, baka hindi mo maalaman kung ano ang gagawin sa wakas niyaon, pagka ikaw ay hiniya ng iyong kapuwa.

9 Disputa tua causa com teu próximo, mas não reveles segredo de outra pessoa.

Ipaglaban mo ang iyong usap sa iyong kapuwa, at huwag mong ihayag ang lihim ng iba:

10 Para que não te envergonhe aquele que ouvir; pois tua má fama não pode ser desfeita.

Baka siyang nakakarinig ay umalipusta sa iyo, at ang iyong pagkadusta ay hindi maalis.

11 A palavra dita em tempo apropriado é [como] maçãs de ouro em bandejas de prata.

Salitang sinalita sa kaukulan ay gaya ng mga mansanang ginto sa mga bilaong pilak.

12 O sábio que repreende junto a um ouvido disposto a escutar é [como] pendentes de ouro e ornamentos de ouro refinado.

Kung paano ang hikaw na ginto, at kagayakang dalisay na ginto, gayon ang pantas na mananaway sa masunuring pakinig.

13 Como frio de neve no tempo da colheita, [assim] é o mensageiro fiel para aqueles que o enviam; porque ele refresca a alma de seus senhores.

Kung paano ang lamig ng niebe sa panahon ng pagaani, gayon ang tapat na sugo sa kanila na nangagsugo sa kaniya; sapagka't kaniyang pinagiginhawa ang kaluluwa ng kaniyang mga panginoon.

14 [Como] nuvens e ventos que não trazem chuva, [assim] é o homem que se orgulha de falsos presentes.

Kung paano ang mga alapaap at hangin na walang ulan, gayon ang taong naghahambog ng kaniyang mga kaloob na walang katotohanan.

15 Com paciência para não se irar é que se convence um líder; e a língua suave quebra ossos.

Sa pamamagitan ng pagpipigil ng loob ay napahihikayat ang pangulo, at ang malumanay na dila ay bumabasag ng buto.

16 Achaste mel? Come o que te for suficiente; para que não venhas a ficar cheio demais, e vomites.

Nakasumpong ka ba ng pulot? kumain ka ng sapat sa iyo; baka ka masuya, at iyong isuka.

17 Não exagere teus pés na casa de teu próximo, para que ele não se canse de ti, e te odeie.

Magdalang ang iyong paa sa bahay ng iyong kapuwa; baka siya'y mayamot sa iyo, at ipagtanim ka.

18 Martelo, espada e flecha afiada é o homem que fala falso testemunho contra seu próximo.

Ang tao na sumasaksi ng kasinungalingang saksi laban sa kaniyang kapuwa ay isang pangbayo at isang tabak, at isang matulis na pana.

19 Confiar num infiel no tempo de angústia é [como] um dente quebrado ou um pé sem firmeza.

Pagtiwala sa di tapat na tao sa panahon ng kabagabagan ay gaya ng baling ngipin, at ng nabaliang paa.

20 Quem canta canções ao coração aflito é como aquele que tira a roupa num dia frio, ou como vinagre sobre salitre.

Kung paano ang nangaagaw ng kasuutan sa panahong tagginaw, at kung paano ang suka sa sosa, gayon siyang umaawit ng mga awit sa mabigat na puso.

21 Se aquele que te odeia tiver fome, dá-lhe pão para comer; e se tiver sede, dá-lhe água para beber;

Kung ang iyong kaaway ay magutom, bigyan mo siya ng pagkain na makakain; at kung siya'y mauhaw, bigyan mo siya ng tubig na maiinom:

22 Porque [assim] amontoarás brasas sobre a cabeça dele, e o SENHOR te recompensará.

Sapagka't ikaw ay magbubunton ng baga ng apoy sa kaniyang ulo, at gagantihin ka ng Panginoon.

23 O vento norte traz a chuva; [assim como] a língua caluniadora [traz] a ira no rosto.

Ang hanging hilaga ay naglalabas ng ulan: gayon ang dilang maninirang puri ay nakagagalit.

24 É melhor morar num canto do terraço do que com uma mulher briguenta numa casa espaçosa.

Maigi ang tumahan sa sulok ng bubungan, kay sa kasama ng palaaway na babae sa maluwang na bahay.

25 [Como] água refrescante para a alma cansada, assim são boas notícias de uma terra distante.

Kung paano ang malamig na tubig sa uhaw na kaluluwa, gayon ang mga mabuting balita na mula sa malayong lupain.

26 O justo que se deixa levar pelo perverso é [como] uma fonte turva e um manancial poluído.

Kung paano ang malabong balon, at ang bukal na nalabusaw, gayon ang matuwid na tao na nagbigay daan sa harap ng masama.

27 Comer muito mel não é bom; assim como buscar muita glória para si.

Hindi mabuting kumain ng maraming pulot: gayon ang paghanap ng tao ng kanilang sariling kaluwalhatian, ay hindi kaluwalhatian.

28 O homem que não pode conter seu espírito é [como] uma cidade derrubada sem muro.

Siyang hindi pumipigil ng kaniyang sariling diwa ay parang bayang nabagsak at walang kuta.