Provérbios 25

1 Estes também são provérbios de Salomão, que foram copiados pelos homens de Ezequias, rei de Judá.

امثال دیگری از سلیمان که مردان حِزِقیا، پادشاه یهودا، آنها را به رشتهٔ تحریر درآوردند:

2 É glória de Deus encobrir alguma coisa; mas a glória dos Reis é investigá-la.

عظمت خدا در پوشاندن اسرارش می‌باشد، اما عظمت پادشاه در پی بردن به عمق مسائل.

3 Para a altura dos céus, para a profundeza da terra, assim como para o coração dos reis, não há como serem investigados.

پی بردن به افکار پادشاهان مانند دست یافتن به آسمان و عمق زمین، غیرممکن است.

4 Tira as escórias da prata, e sairá um vaso para o fundidor.

ناخالصی‌ها را از نقره جدا کن تا زرگر بتواند از آن ظرفی بسازد.

5 Tira o perverso de diante do rei, e seu trono se firmará com justiça.

اطرافیان بدکار پادشاه را از او دور کن تا تخت او به عدالت پایدار بماند.

6 Não honres a ti mesmo perante o rei, nem te ponhas no lugar dos grandes;

وقتی به حضور پادشاه می‌روی خود را آدم بزرگی ندان و در جای بزرگان نایست،

7 Porque é melhor que te digam: Sobe aqui; Do que te rebaixem perante a face do príncipe, a quem teus olhos viram.

چون بهتر است به تو گفته شود: «بالاتر بنشین»، از اینکه تو را در برابر چشمان بزرگان در جای پایینتر بنشانند. اگر حتی با چشمانت چیزی می‌بینی،

8 Não sejas apressado para entrar numa disputa; senão, o que farás se no fim teu próximo te envergonhar?

شتابزده همسایه‌ات را به دادگاه نبر، زیرا اگر در آخر ثابت شود که حق با وی بوده است، تو چه خواهی کرد؟

9 Disputa tua causa com teu próximo, mas não reveles segredo de outra pessoa.

وقتی با همسایه‌ات دعوا می‌کنی رازی را که از دیگری شنیده‌ای فاش نکن،

10 Para que não te envergonhe aquele que ouvir; pois tua má fama não pode ser desfeita.

زیرا دیگر کسی به تو اطمینان نخواهد کرد و تو بدنام خواهی شد.

11 A palavra dita em tempo apropriado é [como] maçãs de ouro em bandejas de prata.

سخنی که بجا گفته شود مانند نگینهای طلاست که در ظرف نقره‌ای نشانده باشند.

12 O sábio que repreende junto a um ouvido disposto a escutar é [como] pendentes de ouro e ornamentos de ouro refinado.

نصیحت شخص دانا برای گوش شنوا مانند حلقه طلا و جواهر، با ارزش است.

13 Como frio de neve no tempo da colheita, [assim] é o mensageiro fiel para aqueles que o enviam; porque ele refresca a alma de seus senhores.

خدمتگزار امین همچون آب خنک در گرمای تابستان، جان اربابش را تازه می‌کند.

14 [Como] nuvens e ventos que não trazem chuva, [assim] é o homem que se orgulha de falsos presentes.

کسی که دم از بخشندگی خود می‌زند، ولی چیزی به کسی نمی‌بخشد مانند ابر و بادی است که باران نمی‌دهد.

15 Com paciência para não se irar é que se convence um líder; e a língua suave quebra ossos.

شخص صبور می‌تواند حتی حاکم را متقاعد کند و زبان نرم می‌تواند هر مقاومت سختی را در هم بشکند.

16 Achaste mel? Come o que te for suficiente; para que não venhas a ficar cheio demais, e vomites.

اگر به عسل دست یافتی زیاد از حد نخور، زیرا ممکن است دلت به هم بخورد و استفراغ کنی.

17 Não exagere teus pés na casa de teu próximo, para que ele não se canse de ti, e te odeie.

به خانهٔ همسایه‌ات زیاد از حد نرو، مبادا از تو سیر و متنفر شود.

18 Martelo, espada e flecha afiada é o homem que fala falso testemunho contra seu próximo.

شهادت دروغ مثل تبر و شمشیر و تیر تیز صدمه می‌زند.

19 Confiar num infiel no tempo de angústia é [como] um dente quebrado ou um pé sem firmeza.

اعتماد کردن به آدم خائن در زمان تنگی مانند جویدن غذا با دندان لق و دویدن با پای شکسته است.

20 Quem canta canções ao coração aflito é como aquele que tira a roupa num dia frio, ou como vinagre sobre salitre.

آواز خواندن برای آدم غصه‌دار مثل درآوردن لباس او در هوای سرد و پاشیدن نمک روی زخم اوست.

21 Se aquele que te odeia tiver fome, dá-lhe pão para comer; e se tiver sede, dá-lhe água para beber;

اگر دشمن تو گرسنه است به او غذا بده و اگر تشنه است به او آب بنوشان.

22 Porque [assim] amontoarás brasas sobre a cabeça dele, e o SENHOR te recompensará.

با این عملت، اخگرهای شرم بر سرش خواهی انباشت، و خداوند به تو پاداش خواهد داد.

23 O vento norte traz a chuva; [assim como] a língua caluniadora [traz] a ira no rosto.

همان‌طور که باد شمال باران می‌آورد، همچنان بدگویی، خشم و عصبانیت به بار می‌آورد.

24 É melhor morar num canto do terraço do que com uma mulher briguenta numa casa espaçosa.

سکونت در گوشهٔ پشت بام بهتر است از زندگی کردن با زن غرغرو در یک خانه.

25 [Como] água refrescante para a alma cansada, assim são boas notícias de uma terra distante.

خبر خوشی که از دیار دور می‌رسد، همچون آب خنکی است که به کام تشنه لب می‌رسد.

26 O justo que se deixa levar pelo perverso é [como] uma fonte turva e um manancial poluído.

سازش شخص درستکار با آدم بدکار، مانند آلوده کردن منبع آب و گل‌آلود ساختن چشمه است.

27 Comer muito mel não é bom; assim como buscar muita glória para si.

همان‌طور که زیاده‌روی در خوردن عسل مضر است، طلبیدن تعریف و تمجید از مردم نیز ناپسند است.

28 O homem que não pode conter seu espírito é [como] uma cidade derrubada sem muro.

کسی که بر نفس خویش تسلط ندارد، مثل شهری بی‌حصار است.