Provérbios 14
1 Toda mulher sábia edifica sua casa; porém a tola a derruba com suas mãos.
Mądra kobieta buduje swój dom, a głupia burzy go własnymi rękami.
2 Aquele que anda corretamente teme ao SENHOR; mas o que se desvia de seus caminhos o despreza.
Kto postępuje w sposób prawy, boi się PANA, a przewrotny na swoich drogach gardzi nim.
3 Na boca do tolo está a vara da arrogância, porém os lábios dos sábios os protegem.
W ustach głupiego jest rózga pychy, a mądrych strzegą ich wargi.
4 Não havendo bois, o celeiro fica limpo; mas pela força do boi há uma colheita abundante.
Gdzie nie ma wołów, żłób jest pusty, lecz dzięki sile wołów mnoży się obfitość zboża.
5 A testemunha verdadeira não mentirá, mas a testemunha falsa declara mentiras.
Wierny świadek nie kłamie, a fałszywy świadek mówi kłamstwa.
6 O zombador busca sabedoria, mas não [acha] nenhuma; mas o conhecimento é fácil para o prudente.
Szyderca szuka mądrości, a nie [znajduje], lecz rozumnemu wiedza [przychodzi] łatwo.
7 Afasta-te do homem tolo, porque [nele] não encontrarás lábios inteligentes.
Odsuń się od głupiego, gdyż nie znajdziesz [u niego] warg rozumnych.
8 A sabedoria do prudente é entender seu caminho; mas a loucura dos tolos é engano.
Mądrość roztropnego [to] poznanie swojej drogi, a głupotą głupich [jest] oszustwo.
9 Os tolos zombam da culpa, mas entre os corretos está o favor.
Głupcy szydzą z grzechu, a u prawych [jest] przychylność.
10 O coração conhece sua [própria] amargura, e o estranho não pode partilhar sua alegria.
Serce zna własną gorycz, a obcy nie wtrąca się w jego radość.
11 A casa dos perversos será destruída, mas a tenda dos corretos florescerá.
Dom niegodziwych będzie zgładzony, a mieszkanie prawych zakwitnie.
12 Há um caminho que [parece] correto para o homem, porém o fim dele são caminhos de morte.
Jest droga, która człowiekowi wydaje się słuszna, lecz końcem jej jest droga do śmierci.
13 Até no riso o coração terá dor, e o fim da alegria é a tristeza.
Nawet w śmiechu serce boleje, a końcem [takiej] wesołości [jest] smutek.
14 Quem se desvia de coração será cheio de seus próprios caminhos, porém o homem de bem [será recompensado] pelos seus.
Serce odstępcy nasyci się jego drogami, a dobry człowiek – swoimi.
15 O ingênuo crê em toda palavra, mas o prudente pensa cuidadosamente sobre seus passos.
Prosty wierzy każdemu słowu, a roztropny zważa na swoje kroki.
16 O sábio teme, e se afasta do mal; porém o tolo se precipita e se acha seguro.
Mądry boi się i odwraca się od zła, ale głupi w swym szaleństwie jest pewny siebie.
17 Quem se ira rapidamente faz loucuras, e o homem de maus pensamentos será odiado.
[Człowiek] porywczy popełnia głupstwa, a podstępny jest znienawidzony.
18 Os ingênuos herdarão a tolice, mas os prudentes serão coroados [com] o conhecimento.
Prości ludzie dziedziczą głupotę, a roztropni są koronowani wiedzą.
19 Os maus se inclinarão perante a face dos bons, e os perversos diante das portas do justo.
Źli kłaniają się przed dobrymi, a niegodziwi u bram sprawiedliwego.
20 O pobre é odiado até pelo seu próximo, porém os amigos dos ricos são muitos.
Ubogi jest znienawidzony nawet przez swego bliźniego, a bogaty ma wielu przyjaciół.
21 Quem despreza a seu próximo, peca; mas aquele que demonstra misericórdia aos humildes [é] bem-aventurado.
Kto gardzi swym bliźnim, ten grzeszy, a kto lituje się nad ubogimi, jest błogosławiony.
22 Por acaso não andam errados os que tramam o mal? Mas [há] bondade e fidelidade para os que planejam o bem.
Czyż nie błądzą ci, którzy obmyślają zło? Ale miłosierdzie i prawda są z tymi, którzy obmyślają dobro.
23 Em todo trabalho cansativo há proveito, mas o falar dos lábios só [leva] à pobreza.
Każda praca [przynosi] pożytek, a [puste] słowa [prowadzą] do nędzy.
24 A coroa dos sábios é a sua riqueza; a loucura dos tolos é loucura.
Koroną mądrych [jest ich] bogactwo, ale głupota głupich [pozostaje] głupotą.
25 A testemunha verdadeira livra almas, mas aquele que declara mentiras é enganador.
Prawdomówny świadek ocala dusze, a fałszywy mówi kłamstwa.
26 No temor ao SENHOR [há] forte confiança; e será refúgio para seus filhos.
W bojaźni PANA jest mocne zaufanie, a jego synowie będą mieć ucieczkę.
27 O temor ao SENHOR é manancial de vida, para se desviar dos laços da morte.
Bojaźń PANA jest źródłem życia, by uniknąć sideł śmierci.
28 Na multidão do povo está a honra do rei, mas a falta de gente é a ruína do príncipe.
Liczny lud to chwała króla, a brak ludu to zguba władcy.
29 Quem demora para se irar tem muito entendimento, mas aquele de espírito impetuoso exalta a loucura.
Nieskory do gniewu jest bardzo roztropny, lecz porywczy wywyższa głupotę.
30 O coração em paz é vida para o corpo, mas a inveja é [como] podridão nos ossos.
Zdrowe serce jest życiem ciała, a zazdrość jest zgnilizną kości.
31 Quem oprime ao pobre insulta ao seu Criador; mas aquele que mostra compaixão ao necessitado o honra.
Kto gnębi ubogiego, uwłacza jego Stwórcy, a czci go ten, kto lituje się nad ubogim.
32 Por sua malícia, o perverso é excluído; porém o justo [até] em sua morte mantém a confiança.
Niegodziwy zostaje wygnany z powodu swojego zła, a sprawiedliwy ma nadzieję [nawet] w [czasie] swojej śmierci.
33 No coração do prudente repousa a sabedoria; mas ela será conhecida até entre os tolos.
Mądrość spoczywa w sercu rozumnego, a [co jest] w sercu głupich, wychodzi na jaw.
34 A justiça exalta a nação, mas o pecado é a desgraça dos povos.
Sprawiedliwość wywyższa naród, a grzech jest hańbą narodów.
35 O rei se agrada do seu servo prudente; porém ele mostrará seu furor ao causador de vergonha.
Król jest przychylny dla roztropnego sługi, lecz gniewa się [na tego], który [przynosi] hańbę.
