< Provérbios 24 >
1 Não tenhas inveja dos homens malignos, nem desejes estar com eles,
Kolulaka te bato oyo basalaka mabe mpe kolukaka te kozala elongo na bango,
2 Porque o seu coração medita a rapina, e os seus lábios falam a malícia.
pamba te mitema na bango ekanisaka kaka kosala mabe, mpe bibebu na bango eyeisaka kaka mobulu soki elobi.
3 Com a sabedoria se edifica a casa, e com a inteligência se estabelece:
Ndako etongamaka na nzela ya bwanya, mpe elendisamaka na nzela ya mayele.
4 E pelo conhecimento se encherão as câmaras de todas as substâncias preciosas e deleitáveis.
Bashambre ekotondisama na biloko nyonso ya talo mpe ya kitoko na nzela ya boyebi.
5 E o varão sábio é forte, e o varão de conhecimento consolida a força.
Moto ya bwanya atondi na nguya, moto oyo azalaka na boyebi alendisaka nguya na ye.
6 Porque com conselhos prudentes tu farás a guerra; e há vitória na multidão dos conselheiros.
Pamba te kolonga na etumba esengaka bwanya, mpe lobiko ezalaka kati na motango ebele ya bapesi toli.
7 É demasiadamente alta para o tolo toda a sabedoria; na porta não abrirá a sua boca.
Bwanya ezalaka likolo mingi mpo na zoba, yango wana azalaka te na likambo ya koloba kati na mayangani oyo esalemaka pembeni ya ekuke.
8 Aquele que cuida em fazer mal mestre de maus intentos o chamarão.
Moto oyo asalaka mabongisi ya kosala mabe akokende sango lokola moteki baninga.
9 O pensamento do tolo é pecado, e é abominável aos homens o escarnecedor.
Mabongisi ya bozoba ezali masumu, mpe bato bayinaka motioli.
10 Se te mostrares frouxo no dia da angústia, a tua força será estreita.
Soki omilembisi na mokolo ya pasi, makasi na yo ekozala pamba.
11 Livra aos que estão tomados para a morte, e aos que levam para matança, se os poderes retirar.
Kangola bato oyo bazali komema bango na kufa, mpe bikisa bato oyo bazali kokende na kufa lokola bato oyo balangwe masanga.
12 Se disseres: Eis que o não sabemos: porventura aquele que pondera os corações não o entenderá? e aquele que atenta para a tua alma não o saberá? porque pagará ao homem conforme a sua obra.
Soki olobi: « Tala, toyebaki likambo moko te kati na makambo oyo nyonso; » boni, Ye oyo amekaka mitema asosolaka yango te? Ye oyo abatelaka molimo na yo ayebaka yango te? Afutaka te moto na moto kolanda misala na ye?
13 Come mel, meu filho, porque é bom, e o favo de mel é doce ao teu paladar.
Mwana na ngai, lia mafuta ya nzoyi, pamba te ezalaka kitoko! Mwa ndambo ya mafuta ya nzoyi ekozala elengi na lolemo na yo.
14 Tal será o conhecimento da sabedoria para a tua alma: se a achares, haverá para ti galardão, e não será cortada a tua expectação.
Yeba lisusu ete bwanya ezali elengi mpo na molimo na yo; soki ozwi yango, yeba ete lobi na yo ekozala malamu, mpe elikya na yo ekozala ya pamba te.
15 Não espies a habitação do justo, ó ímpio, nem assoles a sua câmara.
Yo moto mabe, komeka te kotia mitambo kati na ndako ya moto ya sembo, mpe komeka te kopanza yango,
16 Porque sete vezes cairá o justo, e se levantará; mas os ímpios tropeçarão no mal
pamba te ata soki moto ya sembo akweyi mbala sambo, akotelema kaka; nzokande pasi ekweyisaka moto mabe.
17 Quando cair o teu inimigo, não te alegres, nem quando tropeçar se regozije o teu coração.
Soki monguna na yo akweyi, kosepela te; mpe soki apengwi, tika ete motema na yo esepela te;
18 Para que o Senhor o não veja, e seja mau aos seus olhos, e desvie dele a sua ira.
noki te Yawe akomona, akosepela te mpe akokitisela yo kanda na Ye.
19 Não te indignes acerca dos malfeitores, nem tenhas inveja dos ímpios,
Kosilika te likolo ya bato oyo basalaka mabe, kolula te bato mabe;
20 Porque o maligno não terá galardão, e a lâmpada dos ímpios se apagará.
pamba te lobi ya malamu ekozala te mpo na moto oyo asalaka mabe, mpe mwinda ya bato mabe ekokufa.
21 Teme ao Senhor, filho meu, e ao rei, e não te entremetas com os que buscam mudança.
Mwana na ngai, tosaka Yawe mpe mokonzi, kosanganaka te na batomboki,
22 Porque de repente se levantará a sua perdição, e a ruína deles ambos quem a sabe?
pamba te bango mibale bakoki kotindela batomboki pasi na pwasa. Bongo, nani ayebi pasi oyo bakoki kotinda?
23 Também estes são provérbios dos sábios: Ter respeito a pessoas no juízo não é bom.
Makambo oyo mpe ezali toli ya bato ya bwanya: Kopona bilongi, kati na kosambisa, ezali malamu te.
24 O que disser ao ímpio: Justo és: os povos o amaldiçoarão, as nações o detestarão.
Moto oyo alobaka na moto mabe: « Ozali moto ya sembo, » bato bakolakela ye mabe, mpe bikolo ekotombokela ye.
25 Mas para os que o repreenderem haverá delícias, e sobre eles virá a benção do bem
Kasi bato oyo bapamelaka moto mabe bakozala malamu mpe lipamboli ekozala likolo na bango.
26 Beijados serão os lábios do que responde com palavras retas.
Eyano ya solo ezali lokola beze ya bibebu.
27 Prepara de fora a tua obra, e aparelha-a no campo, e então edifica a tua casa.
Bongisa libanda ya mosala na yo, bongisa bilanga na yo, bongo na sima, tonga ndako na yo.
28 Não sejas testemunha sem causa contra o teu próximo; porque enganarias com os teus beiços?
Kotatola na pamba te mpo na kosala moninga na yo mabe; mpo na nini olingi kosalela bibebu na yo na lokuta?
29 Não digas: Como ele me fez a mim, assim o farei eu a ele: pagarei a cada um segundo a sua obra.
Kolobaka te: « Nakosala ye ndenge asali ngai, nakozongisela ye kolanda makambo oyo ye asali. »
30 Passei pelo campo do preguiçoso, e junto à vinha do homem falto de entendimento;
Nalekaki pembeni ya elanga ya moto ya goyigoyi, mpe pembeni ya elanga ya vino ya moto oyo azangi mayele;
31 E eis que toda estava cheia de cardos, e a sua superfície coberta de ortigas, e a sua parede de pedra estava derribada.
bongo, tala ndenge etondi na banzube, tala ndenge matiti mabe ezipi yango, mpe mir na yango ya mabanga ebukani.
32 O que tendo eu visto, o tomei no coração, e, vendo-o, recebi instrução.
Tango natiaki makanisi na ngai kati na makambo oyo namonaki, nazwaki mayele oyo:
33 Um pouco de sono, adormecendo um pouco; encruzando as mãos outro pouco, para estar deitado.
mwa pongi moke, mwa kopema moke, mwa kokanga maboko moke mpo na kolala,
34 Assim te sobrevirá a tua pobreza como um caminhante, e a tua necessidade como um homem armado.
bobola ekoyela yo na pwasa lokola moleki nzela, mpe pasi ekoyela yo lokola moyibi.