< Provérbios 23 >
1 Quando te assentares a comer com um governador, atenta bem para o que se te pôs diante,
Uketipo kula chakula na mtawala, angalia vyema kile kilicho mbele yako,
2 E põe uma faca à tua garganta, se és homem de grande apetite.
na utie kisu kooni mwako kama ukiwa mlafi.
3 Não cobices os seus manjares gostosos, porque são pão de mentiras.
Usitamani vyakula vyake vitamu kwa kuwa chakula hicho ni cha hila.
4 Não te cances para enriqueceres; dá de mão à tua prudência.
Usijitaabishe ili kuupata utajiri, uwe na hekima kuonyesha kujizuia.
5 Porventura fitarás os teus olhos naquilo que não é nada? porque certamente se fará asas e voará ao céu como a águia
Kufumba na kufumbua utajiri hutoweka, huwa kama umepata mabawa ghafula, ukaruka na kutoweka angani kama tai.
6 Não comas o pão daquele que tem o olho maligno, nem cobices os seus manjares gostosos.
Usile chakula cha mtu mchoyo, usitamani vyakula vyake vitamu,
7 Porque, como imaginou na sua alma, te dirá: Come e bebe; porém o seu coração não estará contigo.
kwa maana yeye ni aina ya mtu ambaye kila mara anafikiri juu ya gharama. Anakuambia, “Kula na kunywa,” lakini moyo wake hauko pamoja nawe.
8 Vomitarias o bocado que comeste, e perderias as tuas suaves palavras.
Utatapika kile kidogo ulichokula, nawe utakuwa umepoteza bure maneno yako ya kumsifu.
9 Não fales aos ouvidos do tolo, porque desprezará a sabedoria das tuas palavras.
Usizungumze na mpumbavu, kwa maana atadhihaki hekima ya maneno yako.
10 Não removas os limites antigos, nem entres nas herdades dos órfãos,
Usisogeze jiwe la mpaka wa zamani wala kunyemelea kwenye mashamba ya yatima,
11 Porque o seu redentor é o Forte, que pleiteará a sua causa contra ti.
kwa kuwa Mtetezi wao ni mwenye nguvu, atalichukua shauri lao dhidi yako.
12 Aplica à disciplina o teu coração, e os teus ouvidos às palavras do conhecimento.
Elekeza moyo wako kwenye mafundisho na masikio yako kwenye maneno ya maarifa.
13 Não retires a disciplina da criança, quando a fustigares com a vara; nem por isso morrerá.
Usimnyime mtoto adhabu, ukimwadhibu kwa fimbo, hatakufa.
14 Tu a fustigarás com a vara, e livrarás a sua alma do inferno. (Sheol )
Mwadhibu kwa fimbo na kuiokoa nafsi yake kutoka mautini. (Sheol )
15 Filho meu, se o teu coração for sábio, alegrar-se-á o meu coração, sim, o meu próprio,
Mwanangu, kama moyo wako una hekima, basi moyo wangu utafurahi,
16 E exultarão os meus rins, quando os teus lábios falarem coisas retas.
utu wangu wa ndani utafurahi, wakati midomo yako itakapozungumza lililo sawa.
17 Não inveje aos pecadores o teu coração; antes sê no temor do Senhor todo o dia
Usiuruhusu moyo wako kuwaonea wivu wenye dhambi, bali kila mara uwe na bidii katika kumcha Bwana.
18 Porque deveras há um bom fim: não será cortada a tua expectação.
Hakika kuna tumaini la baadaye kwa ajili yako, nalo tarajio lako halitakatiliwa mbali.
19 Ouve tu, filho meu, e sê sábio, e dirige no caminho o teu coração.
Sikiliza, mwanangu na uwe na hekima, weka moyo wako kwenye njia iliyo sawa.
20 Não estejas entre os beberrões de vinho, nem entre os comilões de carne.
Usiwe miongoni mwa wanywao mvinyo, au wale walao nyama kwa pupa,
21 Porque o beberrão e o comilão empobrecerão; e a sonolência faz trazer os vestidos rotos.
kwa maana walevi na walafi huwa maskini, nako kusinzia huwavika matambara.
22 Ouve a teu pai, que te gerou, e não desprezes a tua mãe, quando vier a envelhecer.
Msikilize baba yako, aliyekuzaa, wala usimdharau mama yako atakapokuwa mzee.
23 Compra a verdade, e não a vendas: a sabedoria, e a disciplina, e a prudência.
Nunua kweli wala usiiuze, pata hekima, adabu na ufahamu.
24 Grandemente se regozijará o pai do justo, e o que gerar a um sábio se alegrará nele.
Baba wa mwenye haki ana furaha kubwa, naye aliye na mwana mwenye hekima humfurahia.
25 Alegrem-se teu pai e tua mãe, e regozije-se a que te gerou.
Baba yako na mama yako na wafurahi, mama aliyekuzaa na ashangilie!
26 Dá-me, filho meu, o teu coração, e os teus olhos observem os meus caminhos.
Mwanangu, nipe moyo wako, macho yako na yafuate njia zangu,
27 Porque cova profunda é a prostituta, e poço estreito a estranha.
kwa maana kahaba ni shimo refu na mwanamke mpotovu ni kisima chembamba.
28 Também ela, como um salteador, se põe a espreitar, e multiplica entre os homens os iníquos.
Kama mnyangʼanyi, hungojea akivizia, naye huzidisha wasio waaminifu miongoni mwa wanaume.
29 Para quem são os ais? para quem os pezares? para quem as pelejas? para quem as queixas? para quem as feridas sem causa? e para quem os olhos vermelhos?
Ni nani mwenye ole? Ni nani mwenye huzuni? Ni nani mwenye ugomvi? Ni nani mwenye malalamiko? Ni nani aliye na majeraha yasiyo na sababu? Ni nani mwenye macho mekundu?
30 Para os que se demoram perto do vinho, para os que andam buscando bebida misturada.
Ni hao wakaao sana kwenye mvinyo, hao waendao kuonja mabakuli ya mvinyo uliochanganywa.
31 Não olhes para o vinho quando se mostra vermelho, quando resplandece no copo e se escoa suavemente.
Usiukodolee macho mvinyo wakati ukiwa mwekundu, wakati unapometameta kwenye bilauri, wakati ushukapo taratibu!
32 No seu fim morderá como a cobra, e como o basilisco picará.
Mwishowe huuma kama nyoka na kutia sumu yake kama nyoka mwenye sumu.
33 Os teus olhos olharão para as mulheres estranhas, e o teu coração falará perversidades.
Macho yako yataona mambo mageni na moyo wako kuwazia mambo yaliyopotoka.
34 E serás como o que dorme no meio do mar, e como o que dorme no topo do mastro.
Utakuwa kama alalaye katikati ya bahari, alalaye juu ya kamba ya merikebu.
35 E dirás: Espancaram-me, e não me doeu; maçaram-me, e não o senti; quando virei a despertar? ainda tornarei a busca-la outra vez
Utasema, “Wamenipiga lakini sikuumia! Wamenichapa, lakini sisikii! Nitaamka lini ili nikanywe tena?”