Provérbios 24

1 Não tenhas inveja dos homens malignos, nem desejes estar com elles,

ئیرەیی بە پیاوخراپان مەبە، ئارەزوو مەکە لەگەڵیاندا بیت،

2 Porque o seu coração medita a rapina, e os seus labios fallam a malicia.

چونکە دڵیان پیلانی زۆرداری دەکێشێت و لێوەکانیان باسی گرفتنانەوە دەکەن.

3 Com a sabedoria se edifica a casa, e com a intelligencia se estabelece:

بە دانایی ماڵ بنیاد دەنرێت، بە تێگەیشتنیش دەچەسپێت،

4 E pelo conhecimento se encherão as camaras de todas as substancias preciosas e deleitaveis.

بە زانیاریش ژوورەکان پڕ دەبن لە هەموو گەنجینەیەکی بە نرخ و جوان.

5 E o varão sabio é forte, e o varão de conhecimento consolida a força.

پیاوی دانا بەتوانایە، کەسی زانا هێزی زیاد دەبێت.

6 Porque com conselhos prudentes tu farás a guerra; e ha victoria na multidão dos conselheiros.

بێگومان بە ڕاوێژەوە شەڕ دەکەیت، سەرکەوتنیش بە زۆری ئامۆژگارانە.

7 É demasiadamente alta para o tolo toda a sabedoria; na porta não abrirá a sua bocca.

دانایی بەرزە بۆ گێل، لە کۆڕی ناو دەروازەدا دەمی لێک ناکاتەوە.

8 A'quelle que cuida em fazer mal mestre de maus intentos o chamarão.

ئەوەی بیر لە خراپە بکاتەوە، بە تەڵەکەباز ناودەبردرێت.

9 O pensamento do tolo é peccado, e é abominavel aos homens o escarnecedor.

پیلانی گێلایەتی گوناهە، خەڵک قێزیان لە گاڵتەجاڕە.

10 Se te mostrares frouxo no dia da angustia, a tua força será estreita.

ئەگەر ورە بەردەیت لە ڕۆژی تەنگانە، بێ هێزیت!

11 Livra aos que estão tomados para a morte, e aos que levam para matança, se os poderes retirar.

ئەوانە دەرباز بکە کە بۆ مردن دەبردرێن و لەوانەی بۆ سەربڕین پاڵخراون، کەمتەرخەم مەبە.

12 Se disseres: Eis que o não sabemos: porventura aquelle que pondera os corações não o entenderá? e aquelle que attenta para a tua alma não o saberá? porque pagará ao homem conforme a sua obra.

ئەگەر بڵێی: «ئەوەتا ئەمەم نەزانیوە،» ئایا هەڵسەنگێنەری دڵەکان تێناگات؟ ئەوەی گیانت دەپارێزێت ئایا نازانێت؟ ئایا سزای مرۆڤ بەپێی کردەوەکانی ناداتەوە؟

13 Come mel, meu filho, porque é bom, e o favo de mel é doce ao teu paladar.

ڕۆڵە، هەنگوین بخۆ، چونکە باشە و شیلەی هەنگوین لە گەرووت شیرینە،

14 Tal será o conhecimento da sabedoria para a tua alma: se a achares, haverá para ti galardão, e não será cortada a tua expectação.

هەروەها بزانە دانایی بۆ گیانت بەم جۆرەیە. ئەگەر دانایی بدۆزیتەوە دواڕۆژت دەبێت و ئومێدبڕ نابیت.

15 Não espies a habitação do justo, ó impio, nem assoles a sua camara.

وەک خراپەکار خۆت مەڵاس مەدە بۆ ماڵی کەسی ڕاستودروست، هەڵمەکوتە سەر جێی حەسانەوەی،

16 Porque sete vezes cairá o justo, e se levantará; mas os impios tropeçarão no mal

چونکە کەسی ڕاستودروست حەوت جار دەکەوێت و هەڵدەستێتەوە، بەڵام کارەسات بەدکاران تێکدەشکێنێت.

17 Quando cair o teu inimigo, não te alegres, nem quando tropeçar se regozije o teu coração.

بە ساتمەکردنی دوژمنت شاد مەبە، بە کەوتنیشی دڵت خۆش نەبێت،

18 Para que o Senhor o não veja, e seja mau aos seus olhos, e desvie d'elle a sua ira.

نەوەک یەزدان ببینێت و بەلایەوە خراپ بێت، جا تووڕەیی خۆی لێ بگێڕێتەوە.

19 Não te indignes ácerca dos malfeitores, nem tenhas inveja dos impios,

مەراق لە خراپەکاران مەخۆ، ئیرەیی بە بەدکاران مەبە،

20 Porque o maligno não terá galardão, e a lampada dos impios se apagará.

چونکە خراپەکار دواڕۆژی نابێت و چرای بەدکاران دەکوژێتەوە.

21 Teme ao Senhor, filho meu, e ao rei, e não te entremettas com os que buscam mudança.

ڕۆڵە، لە یەزدان و پاشا بترسە، تێکەڵی یاخیبووەکان مەبە،

22 Porque de repente se levantará a sua perdição, e a ruina d'elles ambos quem a sabe?

چونکە بەڵایان لەپڕ دێت، بەڵای هەردووکیان کێ دەیزانێت؟

23 Tambem estes são proverbios dos sabios: Ter respeito a pessoas no juizo não é bom.

هەروەها ئەمەش قسەی دانایانە: لایەنگریکردن لە دادوەری باش نییە.

24 O que disser ao impio: Justo és: os povos o amaldiçoarão, as nações o detestarão.

ئەوەی بە بەدکار بڵێت: «تۆ بێتاوانی،» گەلان نەفرەتی لێ دەکەن و نەتەوەکان تاوانباری دەکەن.

25 Mas para os que o reprehenderem haverá delicias, e sobre elles virá a benção do bem

بەڵام ئەوانەی بەدکار تاوانبار دەکەن دەکەونە خۆشی و بەرەکەتی باشیان بەسەردا دەڕژێت.

26 Beijados serão os labios do que responde com palavras rectas.

وەڵامی ڕاست وەک ماچی لێوە.

27 Prepara de fóra a tua obra, e apparelha-a no campo, e então edifica a tua casa.

کاروباری خۆت لە دەرەوە ڕاپەڕێنە و لە کێڵگەکەت ئامادەی بکە، دوای ئەمە ماڵی خۆت بنیاد بنێ.

28 Não sejas testemunha sem causa contra o teu proximo; porque enganarias com os teus beiços?

بەبێ هۆ لە دژی دراوسێکەت شایەتی مەدە، بە لێوەکانت فێڵ مەکە.

29 Não digas: Como elle me fez a mim, assim o farei eu a elle: pagarei a cada um segundo a sua obra.

مەڵێ: «چی لێکردووم، ئاوای لێ دەکەم، سزای ئەو پیاوە بەپێی کردەوەکەی دەدەمەوە.»

30 Passei pelo campo do preguiçoso, e junto á vinha do homem falto de entendimento;

بەلای کێڵگەی پیاوی تەمبەڵ تێپەڕیم، بەلای ڕەزەمێوی کەسی تێنەگەیشتووش.

31 E eis que toda estava cheia de cardos, e a sua superficie coberta d'ortigas, e a sua parede de pedra estava derribada.

چقڵ هەمووی داگرتبوو، گەزگەزکە هەمووی داپۆشی بوو، کەڵەکە بەردەکانی ڕووخابوو.

32 O que tendo eu visto, o tomei no coração, e, vendo-o, recebi instrucção.

تەماشام کرد و لە دڵی خۆمدا لێکم دایەوە، بینیم و وانەم لێ وەرگرت:

33 Um pouco de somno, adormecendo um pouco; encruzando as mãos outro pouco, para estar deitado.

کەمێک خەوتن، کەمێک خەواڵووبوون، کەمێکیش دەست تێکنان بۆ ڕاکشان،

34 Assim te sobrevirá a tua pobreza como um caminhante, e a tua necessidade como um homem armado.

ئینجا هەژاریت وەک چەتە دێت، نەبوونیشت وەک چەکدار.