Provérbios 19
1 Melhor é o pobre que anda na sua sinceridade, do que o perverso de labios e tolo:
Mas maayo pa ang tawo nga kabos nga naglakaw diha sa iyang katarong kaysa kaniya nga sukwahi sa iyang pagpanulti ug buangbuang.
2 Assim como ficar a alma sem conhecimento não é bom, e o apressado nos pés pecca.
Dili usab maayo ang pagpangandoy nga dili inubanan sa kahibalo ug siya nga kusog modagan mahisalaag sa dalan.
3 A estulticia do homem perverterá o seu caminho, e o seu coração se irará contra o Senhor.
Ang kabuang sa tawo nagdaot sa iyang kinabuhi ug napungot ang iyang kasingkasing batok kang Yahweh.
4 As riquezas grangeiam muitos amigos, mas ao pobre o seu proprio amigo o deixa.
Makadugang ang bahandi ug daghang mga higala, apan ang tawong kabos nahimulag gikan sa iyang mga higala.
5 A falsa testemunha não ficará innocente, e o que respira mentiras não escapará.
Ang bakakon nga saksi pagasilotan ug siya nga nagsulti ug bakak dili gayod makaikyas.
6 Muitos supplicam a face do principe, e cada um é amigo d'aquelle que dá dadivas.
Daghan ang magapangayo ug tabang gikan sa tawong manggihatagon ug higala sa tanan siya nga manggihatagon ug mga gasa.
7 Todos os irmãos do pobre o aborrecem; quanto mais se alongarão d'elles os seus amigos! corre d'após elles com palavras, que não servem de nada.
Ang tanang mga igsoong lalaki sa kabos nasilag kaniya; unsa pa kaha ang iyang mga higala nga mipahilayo kaniya! Motawag siya kanila apan wala na sila.
8 O que adquire entendimento ama a sua alma: o que guarda intelligencia achará o bem.
Siya nga nagbaton sa kaalam naghigugma sa iyang kinabuhi; siya nga nagtipig sa pagsabot makakaplag kung unsa ang maayo.
9 A falsa testemunha não ficará innocente; e o que respira mentiras perecerá.
Ang bakakon nga saksi pagasilotan gayod, apan ang nagsulti ug bakak malaglag.
10 Ao tolo não está bem o deleite; quanto menos ao servo dominar os principes!
Dili angay sa tawo nga buangbuang ang pagpuyo sa kaharuhay— labi na gayod nga walay angay ang ulipon nga maoy magdumala sa mga prinsipe.
11 O entendimento do homem retem a sua ira, e a sua gloria é passar sobre a transgressão.
Ang pagkamabinantayon maghimo sa tawo nga dili daling masuko ug ang dili pagtagad sa sayop maoy makahatag kaniya ug himaya.
12 Como o bramido do filho do leão, é a indignação do rei; mas como o orvalho sobre a herva é a sua benevolencia.
Ang kapungot sa hari sama sa ngulob sa batan-ong liyon, apan ang iyang kaluoy sama sa yamog nga anaa sa sagbot.
13 Grande miseria é para o pae o filho insensato, e um gotejar continuo as contenções da mulher.
Ang buangbuang nga anak nga lalaki nagdaot sa iyang amahan ug ang malalison nga asawa sama sa tubig nga kanunay magtulo.
14 A casa e a fazenda são a herança dos paes; porém do Senhor vem a mulher prudente.
Ang balay ug ang bahandi maoy panulondon gikan sa mga ginikanan, apan ang maalamon nga asawa gikan kang Yahweh.
15 A preguiça faz cair em profundo somno, e a alma enganadora padecerá fome.
Ang pagkatapolan maghatod kanimo ngadto sa pagkahinanok ug tulog, apan siya nga dili magtrabaho gutomon.
16 O que guardar o mandamento guardará a sua alma; porém o que desprezar os seus caminhos morrerá.
Siya nga nagtuman sa sugo nanalipod sa iyang kinabuhi, apan mamatay ang tawo nga wala maghunahuna mahitungod sa iyang mga pamaagi.
17 Ao Senhor empresta o que se compadece do pobre, e elle lhe pagará o seu beneficio.
Si bisan kinsa nga maluluy-on sa kabos sama ra nga nagpahulam kang Yahweh ug magbayad siya kaniya sa iyang nahimo.
18 Castiga a teu filho emquanto ha esperança, porém para o matar não alçarás a tua alma
Pantona ang imong anak samtang aduna pay paglaom ug ayaw pangandoya nga mabutang siya sa kamatayon.
19 O que é de grande indignação supportará o damno; porque se tu o livrares, ainda terás de tornar a fazel-o.
Ang tawo nga daling masuko kinahanglan nga mobayad sa kasaypanan, kung imo siyang luwason, buhaton mo pa gihapon kini sa ikaduhang higayon.
20 Ouve o conselho, e recebe a correcção, para que sejas sabio nos teus ultimos dias.
Paminawa ang tambag ug dawata ang pagtudlo, aron nga magmaalamon ka hangtod sa kataposan sa imong kinabuhi.
21 Muitos propositos ha no coração do homem, porém o conselho do Senhor permanecerá.
Daghan ang mga laraw sa kasingkasing sa tawo, apan ang kabubut-on lamang ni Yahweh maoy matuman.
22 O desejo do homem é a sua beneficencia; porém o pobre é melhor do que o mentiroso.
Ang pagkamatinud-anon maoy gipangandoy sa tawo ug mas maayo pa ang tawong kabos kaysa bakakon.
23 O temor do Senhor encaminha para a vida; aquelle que o tem ficará satisfeito, e não o visitará mal nenhum.
Ang pagpasidungog kang Yahweh magtultol sa katawhan ngadto sa kinabuhi; si bisan kinsa nga aduna niini matagbaw ug dili mahiagom sa kadaot.
24 O preguiçoso esconde a sua mão no seio; enfada-se de tornal-a á sua bocca.
Maglubong sa iyang kamot ang tapolan ngadto sa pagkaon; dili gani siya makahimo sa paghungit niini padulong sa iyang baba.
25 Fere o escarnecedor, e o simples tomará aviso; reprehende ao entendido, e aprenderá conhecimento.
Kung imong silotan ang mabugalbugalon, mahimong magmaalamon ang walay alamag; badlonga siya nga adunay pagsabot ug makabaton siya ug kahibalo.
26 O que afflige a seu pae, ou afugenta a sua mãe, filho é que traz vergonha e deshonra.
Siya nga mangawat sa iyang amahan ug maghingilin sa iyang inahan mao ang anak nga lalaki nga magpakaulaw ug salawayon.
27 Cessa, filho meu, ouvindo a instrucção, de te desviares das palavras do conhecimento.
Kung mohunong ka sa pagpaminaw sa pagtudlo, akong anak nga lalaki, mahisalaag ka gikan sa mga pulong sa kahibalo.
28 A testemunha de Belial escarnece do juizo, e a bocca dos impios engole a iniquidade.
Magbugalbugal sa katarong ang bakak nga saksi ug ang baba sa daotan magalamoy sa pagkadaotan.
29 Preparados estão os juizos para os escarnecedores e açoites para as costas dos tolos.
Andam na ang paghukom alang sa mga mabugalbugalon ug ang paglatos alang sa mga likod sa mga buangbuang.
