< Lucas 6 >
1 E aconteceu que, no sabbado segundo-primeiro, passou pelas searas, e os seus discipulos iam arrancando espigas, e, esfregando-as com as mãos, as comiam.
Busuba nabumbi pa Sabata Yesu ne beshikwiya bakendi balikwenda kabapita mumabala a Maila. Beshikwiya bakendi balatatika kuyapa ngala sha Maila ne kushipikisa mumakasa nkabalya.
2 E alguns dos phariseos lhes disseram: Porque fazeis o que não é licito fazer nos sabbados?
Kufumapo Bafalisi nabambi balepusheti, “Nomba mulenshilinga cani bintu byabula kusuminishiwa pabusuba bwa Sabata?”
3 E Jesus, respondendo-lhes, disse: Nunca lêstes o que fez David quando teve fome, elle e os que com elle estavam?
Yesu walakumbuleti, “Sena muliya kubelengapo calensa Dafeti pacindi mpwalanyumfwa nsala ne banendi?
4 Como entrou na casa de Deus, e tomou os pães da proposição, e os comeu, e deu tambem aos que estavam com elle, os quaes não é licito comer senão só aos sacerdotes?
Walengila mu Ng'anda ya Lesa nekumanta shinkwa waswepa. Walalya nebanendi shinkwa uyo weshikulyewowa ne beshimilumbo bonka kwelana ne milawo yabo.”
5 E dizia-lhes: O Filho do homem é Senhor até do sabbado.
Lino Yesu walabambileti, “Ame nde Mwana Muntu njame ndemwine busuba bwa Sabata.”
6 E aconteceu tambem n'outro sabbado que entrou na synagoga, e estava ensinando; e estava ali um homem que tinha a mão direita mirrada.
Nabumbi busuba pa Sabata, Yesu walengila mung'anda yakupaililamo kuya kwiyisha. Mung'anda umo mwalikuba mutuloba watontola likasa lyalulyo.
7 E os escribas e phariseos attentavam n'elle, se o curaria no sabbado, para acharem de que o accusar.
Beshikwiyisha bamilawo ne Bafalisi bali kabalangishisha eti babone, na Yesu ngaumusengula mutuloba usa pabusuba bwa Sabata kwambeti bamucaninepo mulandu.
8 Mas elle bem conhecia os seus pensamentos; e disse ao homem que tinha a mão mirrada: Levanta-te, e põe-te em pé no meio. E, levantando-se elle, poz-se em pé
Nendi walenshiba ncobalikuyeya. Lino walambila mutuloba usa walikuba watontola likaseti, “kwesa kuno wimane kuntangu.” Neye walanyamuka nekuya kwimana kuntangu.
9 Então Jesus lhes disse: Uma coisa vos hei de perguntar: É licito nos sabbados fazer bem, ou fazer mal? salvar a vida, ou matar?
Lino “Ndamwipushunga, nomba milawo ikute kutusuminisha kwinsa cani pabusuba bwa Sabata? Kwinsa caina ku muntu nambi kumwinshila caipa? Kupulusha buyumi bwa muntu nambi kubononga?”
10 E, olhando para todos em redor, disse ao homem: Estende a tua mão. E elle assim o fez, e a mão lhe foi restituida sã como a outra.
Apwishe kwambeco walalangishisha bantu bonse balikuba mu Ng'anda yakupaililamo, nendi walambila mutuloba useti, “Tandabula likasa lyakobe.” Neye walatandabula, lino lyalaba cena.
11 E ficaram cheios de furor, e uns com os outros praticavam sobre o que fariam a Jesus.
Nsombi nabo balakalala nekutatika kulifuyafuya cakumwinsa Yesu.
12 E aconteceu que n'aquelles dias subiu ao monte a orar, e passou a noite orando a Deus.
Pacindico Yesu walaya kumulundu kuya kupaila lino bwalaca kapaila.
13 E, quando já era dia, chamou a si os seus discipulos, e escolheu doze d'elles, a quem tambem nomeou apostolos: a saber,
Mpobwalaca walakuwa beshikwiya bakendi. Pakati pabo walasala bali kumi nebabili abo mbalakuweti batumwa.
14 Simão, ao qual tambem chamou Pedro, e André, seu irmão; Thiago e João; Philippe e Bartholomeo;
Maina abo naya; Shimoni uyo ngwalapa lina lya Petulo, ne Ndileya mukwabo, Jemusi ne Yohane, Filipo ne Batolomeyo,
15 E Mattheus e Thomé; Thiago, filho, d'Alfeo, e Simão, chamado o zelador;
Mateyo, Tomasi, ne Jemusi mwanendi Alufeyo Kai ne Shimoni wa mucipani ca bantu balikulwanina lwanguluko mu cishi ca Islayeli,
16 E Judas, irmão de Thiago; e Judas Iscariotes, que foi o traidor.
ne Yudasi mwanendi Jemusi kayi ne Yuda isikalyoti walesa akumuyaba Yesu kubalwani.
17 E, descendo com elles, parou n'um logar plano, e tambem uma grande turba de seus discipulos, e grande multidão de povo de toda a Judea, e de Jerusalem, e da costa maritima de Tyro e de Sidon,
Yesu mpwalikuselela pamulundu pamo ne beshikwiya, walemana pololoka. Palikuba likoto linene lya beshikwiya bakendi kayi ne likoto linene lya bantu lyalafuma kulubasu lwa ku Yudeya neku Yelusalemu. Bambi balafuma muminshi ya Tulo ne Sidoni, ne mumbali mwa Mulonga.
18 Que tinham vindo para o ouvir, e serem curados das suas enfermidades, como tambem os atormentados dos espiritos immundos: e eram curados.
Naboyo balesa akukutika Yesu kayi kwambeti abasenguleko malwashi. Lino bonse balikupenshewa ne mishimu yaipa balacanikako kwambeti abasengule.
19 E toda a multidão procurava tocal-o; porque sahia d'elle virtude, e curava a todos.
Bantu bonse balikabayanda kumukumya, pakwinga ngofu shalikufuma muli endiye, shalikubasengula bonse.
20 E, levantando elle os olhos para os seus discipulos, dizia: Bemaventurados vós, os pobres, porque vosso é o reino de Deus.
Yesu walalanga beshikwiya bakendi nekubambileti, “Mwalelekwa amwe mwapenga Pakwinga Bwami bwa Lesa nibwenu!
21 Bemaventurados vós, que agora tendes fome, porque sereis fartos. Bemaventurados vós, que agora choraes, porque haveis de rir.
Mwalelekewa amwe mulanyumfunga nsala cino cindi, pakwinga nimukekute! Mwalelekwa amwe omulalilinga pakwinga nimukakondwe!
22 Bemaventurados sereis quando os homens vos aborrecerem, e quando vos separarem, e injuriarem, e rejeitarem o vosso nome como mau, por causa do Filho do homem.
“Mwalelekwa omwapatwa ne bantu, kusulwa ne kutukanwa kayi nekumwambeti mwaipa pacebo ca kukonkela ame nde Mwana Muntu!
23 Folgae n'esse dia, exultae; porque, eis que é grande o vosso galardão no céu, porque assim faziam os seus paes aos prophetas.
Kamukondwani cangofu nekushana kayi ne nekusamwa pakwinga cilambo cenu nicinene kwilu. Pakwinga naboyo bashali babo encobalenshila bashinshimi bakulukulu.
24 Mas ai de vós, ricos! porque já tendes a vossa consolação.
“Nsombi mapensho nakabe pali njamwe mobabile “pakwinga amwe mwatambula kendi bubile bwenu!
25 Ai de vós, que estaes fartos! porque tereis fome. Ai de vós, que agora rides, porque lamentareis e chorareis.
“Mapensho nakabe pali njamwe omwekuta cino cindi, “Pakwinga nimukafwe nsala! Mapensho nakabe pali njamwe omwakondwanga cindi cino, pakwinga nimukongumane kayi nimukalile!
26 Ai de vós quando todos os homens de vós disserem bem, porque assim faziam seus paes aos falsos prophetas.
“Mapensho nakabe pali njamwe mwense omukute kwambwa kuba baina kubantu bonse pakwinga nebamashali babo encobali kubenshila copeleco bashinshimi bandemi shibili.
27 Mas a vós, que ouvis isto, digo: Amae a vossos inimigos, fazei bem aos que vos aborrecem;
“Lino mwense omulakutikinga maswi akame ndamwambilingeti, kamusuna balwani benu kayi nekwinshila byaina abo bamupata.
28 Bemdizei os que vos maldizem, e orae pelos que vos calumniam.
Mubasengelenga kwambeti Lesa abaleleke abo beshikumushinganya kayi nabo beshi kumupensha kayi mubapaililenga.
29 Ao que te ferir n'uma face, offerece-lhe tambem a outra; e, ao que te houver tirado a capa, nem a tunica recuses;
Na muntu lakumu kulicili, Pilibuka akume nekumbi nakoyo. Na muntu lakulamunu cakufwala cakobe capelu umuleke amante ne camukati.
30 E dá a qualquer que te pedir; e, ao que tomar o que é teu, não lh'o tornes a pedir.
Na muntu lakusenge cintu umupe. Kai na muntu lamanta cintu cakobe utamwambileti acibweshe.
31 E, como vós quereis que os homens vos façam, tambem da mesma maneira lhes fazei vós.
Ncomulandanga kwambeti bantu bamwinshile, ne njamwe benshileni copeleco.
32 E, se amardes aos que vos amam, que recompensa tereis? Porque tambem os peccadores amam aos que os amam.
“Nomba na musuni bantu bonka abo bamusuni, lino ngamulumbwecon? Pakwinga naboyo babwipishi basuni abo babasuni.
33 E, se fizerdes bem aos que vos fazem bem, que recompensa tereis? Porque tambem os peccadores fazem o mesmo.
Na mulenshinga byaina kulyabo beshi kumwinshila byaina, nomba ngamulumbweconi? Pakwinga naboyo babwipishi encobakute kwinsa.
34 E, se emprestardes áquelles de quem esperaes tornar a receber, que recompensa tereis? Porque tambem os peccadores emprestam aos peccadores, para tornarem a receber outro tanto.
Na mukute kukongolesha abo bonka mbomwashometi nibakamubweshele, nomba ngamulumbaishiweconi? Kai naboyo babwipishi bakute kukongoleshana nemwelo wopelowo!
35 Amae pois a vossos inimigos, e fazei bem, e emprestae, sem nada esperardes, e será grande o vosso galardão, e sereis filhos do Altissimo; porque é benigno até para com os ingratos e máus.
Amwe mutenseco, kamusunani balwani benu kayi mubenshilenga byaina. Kamutakweletesha kwambeti bakamubweshele. Nimukatambule cipo cenu kwilu. Nimukabe bana ba Lesa wapitapo. Pakwinga neye ukute kwinshila byaina bantu batalumbu ne baipa.
36 Sêde pois misericordiosos, como tambem vosso Pae é misericordioso.
Mbuli bameshenu bakwilu ncobakute inkumbo, nenjamwe mube nenkumbo mbuli bameshenu ba kwilu.
37 Não julgueis, e não sereis julgados: não condemneis, e não sereis condemnados: soltae, e soltar-vos-hão.
“Mutabetekanga bantu kwambeti nenjamwe Lesa katakamubeteka. Mutapa muntu mulandu kwambeti mutakapewa mulandu ne njamwe, nsombi kamulekelelani, Lesa neye nakamulekelele.
38 Dae, e ser-vos-ha dado; boa medida, recalcada, sacudida e trasbordando, vos deitarão no vosso regaço; porque com a mesma medida com que medirdes vos tornarão a medir.
Pani banenu pakolola makasa enu, neye Lesa nakamwinshile copeleco, nakamupeni cipimo caina, cashindailwa kayi kacisempukila panshi. Cipimo ncomukute kupiminako banenu neye Lesa nceti akamupimineko.”
39 E dizia-lhes uma parabola: Pode porventura o cego guiar o cego? não cairão ambos na cova?
Lino Yesu walabambila cikoshanyo eti, “Sena muntu mpofu ngautangunina mpofu munendi? Sena bonse babili nkabela kuwila mucisengu?”
40 O discipulo não é sobre o seu mestre, mas todo o que fôr perfeito será como o seu mestre.
Kuliya weshikwiya welela kupita shikwiyisha wakendi, nomba muntu uliyense ukute kubeti shikwiyisha wakendi nalapwishi kwiya.
41 E porque attentas tu no argueiro que está no olho de teu irmão, e não reparas na trave que está no teu proprio olho?
“Nomba ngobona aconi kapampansha kali mulinso lya munobe nekushiya citondo cili mulinso mwakobe?
42 Ou como podes dizer a teu irmão: Irmão, deixa-me tirar o argueiro que está no teu olho; não attentando tu mesmo na trave que está no teu olho? Hypocrita, tira primeiro a trave do teu olho, e então verás bem para tirar o argueiro que está no olho de teu irmão.
Nomba ngawambileconi mukwenu eti, mukwabo, tubone nkufunye kapampansha kali mulinso, na obe mulinso mwakobe omwine kamuli citondo ncolabulunga kubona? Obe mubepeshi tanguna ufunye citondo cili mulinso lya kobe, emposhi ubone cena nekufunya kapampasha kali mulinso lya mukwenu.
43 Porque não ha boa arvore que dê máu fructo, nem má arvore que dê bom fructo.
“Kuliyawa citondo caina celela kwikata bisepo byaipa, nambi citondo caipa kwikata bisepo byaina.
44 Porque cada arvore se conhece pelo seu proprio fructo; pois não se colhem figos dos espinheiros, nem se vindimam uvas dos abrolhos.
Anu ekwambeti citondo cili conse cikute kwinshibika nebisepo byakendi. Kuliyawa muntu ukute kuyapa nkuyu kucitondo ca myunga nambi ku binkupu byabitondo.
45 O homem bom do bom thesouro do seu coração tira o bem, e o homem mau do mau thesouro do seu coração tira o mal, porque da abundancia do seu coração falla a bocca
Muntu uli cena ukute kupulisha byaina bili mumoyo mwakendi, neye muntu waipa ukute kupulisha byaipa bili mumoyo mwakendi pakwinga mulomo ukute kwamba byesula mumoyo.”
46 E porque me chamaes, Senhor, Senhor, e não fazeis o que eu digo?
“Nipacebo cini mukute kwambeti, ‘Mwami, Mwami,’ Kakuli nkamukute kwinsa ibyo mbyonkute kwamba?
47 Qualquer que vem para mim e ouve as minhas palavras, e as observa, eu vos mostrarei a quem é similhante:
Muntu uliyense lesanga kulinjame nekunyumfwa maswi akame nekwainsa, nindi muleshe ncabele.
48 É similhante ao homem que edificou uma casa, e cavou, e abriu bem fundo, e poz os alicerces sobre rocha, e, vindo a enchente, bateu com impeto a corrente n'aquella casa, e não a poude abalar, porque estava fundada sobre rocha.
Ulyeti muntu walebaka ng'anda, uyo walemba kuya panshi akushika palibwe linene, ne kwibaka ng'anda. Mulonga mpowalesula, meshi alatatika kuma kung'anda iyo. Nomba iliyawa kuwa pakwinga walebaka cena.
49 Mas o que ouve e não obra é similhante ao homem que edificou uma casa sobre terra, sem alicerces, na qual bateu com impeto a corrente, e logo caiu; e foi grande a queda d'aquella casa.
Nsombi uyo ukute kunyumfwa maswi akame nekutainsa, ulyeti muntu walebaka ng'anda cakubula kwimba panshi. Menshi mpwalesula, alatatika kuma kung'anda. Lino ng'anda yalawa eti nyang'a nyang'a nekonongeka.”