Przysłów 1
1 Przysłowia Salomona, syna Dawida, króla Izraela;
Ngeche mag Solomon wuod Daudi, ruodh Israel:
2 Do poznania mądrości i karności, do zrozumienia słów roztropnych;
mamiyo iyudo rieko kod ritruok makare, kendo winjo tiend weche matut;
3 Do zdobycia pouczenia w mądrości, w sprawiedliwości, w sądzie i w prawości;
kendo miyo idak e ngima moritore kendo mobidhore kitimo gima adiera kendo gima kare kendo mowinjore,
4 Do udzielenia prostym rozwagi, a młodemu – wiedzy i roztropności.
gimiyo joma ngʼeyogi tin bedo mariek, kendo gimiyo jomatindo ngʼeyo tiend weche kendo pogo tiend wach.
5 Mądry posłucha i przybędzie mu wiedzy, a rozumny nabędzie rad;
Mad jomariek chik itgi mondo owinji kendo gimedgi e puonjruokgi, to jogo mongʼeyo pogo tiend wach mad oyud gino ma chikogi,
6 Aby rozumieć przysłowia i [ich] wykładnię, słowa mądrych i ich zagadki.
mondo gingʼe ngeche, sigendini, kod weche ma tiendgi tek mag jorieko.
7 Bojaźń PANA jest początkiem wiedzy, ale głupcy gardzą mądrością i karnością.
Luoro Jehova Nyasaye e chakruok mar ngʼeyo to joma ofuwo chayo rieko gi ritruok makare.
8 Synu mój, słuchaj pouczenia swego ojca i nie odrzucaj nauki swojej matki;
Wuoda, chik iti ni puonj wuonu, kendo kik ijwangʼ puonj mar minu.
9 Bo one będą wdzięczną ozdobą na twojej głowie i [kosztownym] łańcuchem na szyi.
Ginibedni kaka kondo michwowo e wiyi, kendo kaka thiwni miketo e ngʼuti mondo ineri maber.
10 Synu mój, jeśli grzesznicy cię namawiają, nie pozwalaj.
Wuoda, ka joricho hoyoi mondo itim marach, kik iyienegi.
11 Jeśli mówią: Chodź z nami, czyhajmy na krew, zaczajmy się na niewinnego bez powodu;
Kagiwachoni niya, “Bi idhi kodwa; mondo wabuti ni ngʼato wanegi, kendo wamonj kayiem nono joma onge ketho;
mondo wamuonygi ngili ka bur liel mana ka joma omwony mangima gi bur; (Sheol h7585)
13 Znajdziemy wszelkie kosztowności, napełnimy swoje domy łupem;
wabiro yudo gik moko duto mabeyo ma nengogi tek, mi wapongʼ utewa gi gik moyaki.
14 Dziel z nami swój los; miejmy wszyscy jedną sakiewkę.
In bende riwri kodwa e wachni, kendo wanapog gigo duto mwayako.”
15 Synu mój, nie wyruszaj z nimi w drogę; powstrzymaj swoją nogę od ich ścieżki.
Wuoda, kik idhi kodgi ngangʼ kendo kik iwuoth e yoregigo,
16 Ich nogi bowiem biegną do zła i spieszą się do przelania krwi.
nikech tiendgi reto piyo piyo mar timo richo kendo gimwomore mondo gichwer remo.
17 Na próżno zastawia się sieci na oczach wszelkiego ptactwa.
Mano kaka en gima nono chiko obadho ka winy duto neno.
18 Oni też czyhają na własną krew, czają się na własne życie.
Jogi ochiko obadho ne gin giwegi, kendo gin ema ginimokie!
19 Takie są ścieżki każdego, który jest chciwy zysku; swojemu właścicielowi [taki zysk] odbiera życie.
Mano e giko jogo duto mohero yudo gimoro moyud e yo marach; gino kawo ngima jogo moyude.
20 Mądrość woła na dworze, podnosi swój głos na ulicach.
Rieko goyo koko matek e yore mag dala, ogoyo koko bende e kuonde chokruok;
21 Woła w największym zgiełku, u wrót bram, w mieście wygłasza swoje słowa:
oywak kogoyo koko e akerkeke mag yore motimo koko, owuoyo e dhorangeye mag mier madongo kopenjo niya,
22 Jak długo, prości, będziecie kochać głupotę, szydercy – lubować się w swoim szyderstwie, a głupi – nienawidzić wiedzy?
“Nyaka karangʼo ma un joma ngʼeyogi tin nusik kuhero yoreu mag ngʼeyo matin?” Nyaka karangʼo ma jojaro pod nosik kamor, e jaro kendo joma ofuwo nosiki kochayo puonj?
23 Nawróćcie się na moje upomnienie; oto wyleję na was mojego ducha, oznajmię wam moje słowa.
Ka dine uwinj siem mara, dine abedo kodu thuolo, kendo damiyo ungʼeyo pacha.
24 Ponieważ wołałam, a odmawialiście; wyciągałam rękę, a nikt nie zważał;
To nikech ne udaga kane aluongo kendo onge ngʼama nodewa kane adwaro konyou,
25 Owszem, odrzuciliście całą moją radę i nie chcieliście [przyjąć] mojego upomnienia;
nimar ne udagi puonj maga duto kendo ne ok uwinjo siem mara.
26 Dlatego będę się śmiać z waszego nieszczęścia, będę szydzić z was, gdy przyjdzie to, czego się boicie.
An to ananyieru bangʼe ka un e chandruok; Anajaru ajara ka masira oloyou,
27 Gdy nadejdzie jak spustoszenie to, czego się boicie, i [gdy] wasze nieszczęście nadciągnie jak wicher, gdy nadejdzie na was ucisk i cierpienie;
ka masira machalo yamb ahiti obiro kuomu, kendo ka chandruok oyweyou ka yamb kalausi. Ka lit kod thagruok ohingou.
28 Wtedy będą mnie wzywać, a nie wysłucham; będą mnie szukać pilnie, lecz mnie nie znajdą.
Giniluonga, to ok anadwokgi; ginimanya to ok giniyuda.
29 Bo znienawidzili wiedzę i nie wybrali bojaźni PANA;
Kaka ne ok gidwar puonj kendo ok negiyiero luoro Jehova Nyasaye,
30 Ani nie chcieli mojej rady, [ale] gardzili każdym moim upomnieniem.
Kaka ne ok giyie gi puonjna kendo gidagi siem mara,
31 Dlatego spożyją owoc swoich dróg i będą nasyceni swymi radami.
kuom mano ginicham olemo mag yoregi kendo giniyiengʼ gi olemo mar riekogi maricho.
32 Bo odstępstwo prostych zabije ich i szczęście głupich zgubi ich.
Nikech yore mobam mag bayo mag jogo mangʼeyogi tin noneg-gi, kendo bedo ma ok odewo gimoro mar joma ofuwo notiekgi.
33 [Ale] kto mnie słucha, będzie mieszkać bezpiecznie i będzie wolny od strachu przed złem.
To ngʼato angʼata mawinjo wachna nodag gi kwe kendo mayom, maonge luoro mar hinyruok.
