Przysłów 8
1 Czy mądrość nie woła i rozum nie wydaje swego głosu?
Doesn’t wisdom cry out? Doesn’t understanding raise her voice?
2 Stoi na szczycie wysokich miejsc, przy drodze, na rozstajach dróg.
On the top of high places by the way, where the paths meet, she stands.
3 Przy bramach, przy wjeździe do miasta, przy wejściu, u drzwi woła:
Beside the gates, at the entry of the city, at the entry doors, she cries aloud:
4 Do was wołam, o mężowie, mój głos [kieruję] do synów ludzkich.
“I call to you men! I send my voice to the sons of mankind.
5 Prości, uczcie się rozwagi, a wy, głupi, bądźcie rozumnego serca.
You simple, understand prudence! You fools, be of an understanding heart!
6 Słuchajcie, bo będę mówił o rzeczach wzniosłych, a wargi moje otworzą się, aby [głosić] prawość.
Hear, for I will speak excellent things. The opening of my lips is for right things.
7 Moje usta bowiem mówią prawdę, a niegodziwością brzydzą się moje wargi.
For my mouth speaks truth. Wickedness is an abomination to my lips.
8 Sprawiedliwe są wszystkie słowa moich ust; nie ma w nich nic fałszywego ani przewrotnego.
All the words of my mouth are in righteousness. There is nothing crooked or perverse in them.
9 Wszystkie są jasne dla rozumnego i prawe dla tych, którzy znajdują wiedzę.
They are all plain to him who understands, right to those who find knowledge.
10 Przyjmijcie moje pouczenie zamiast srebra i wiedzę [raczej] niż wyborne złoto.
Receive my instruction rather than silver, knowledge rather than choice gold.
11 Lepsza bowiem jest mądrość niż perły i żadna rzecz, której pragniesz, nie dorówna jej.
For wisdom is better than rubies. All the things that may be desired can’t be compared to it.
12 Ja, mądrość, mieszkam z rozwagą i odkrywam wiedzę roztropności.
“I, wisdom, have made prudence my dwelling. Find out knowledge and discretion.
13 Bojaźń PANA to nienawidzić zła. Ja nienawidzę pychy, wyniosłości, złej drogi i ust przewrotnych.
The fear of the LORD is to hate evil. I hate pride, arrogance, the evil way, and the perverse mouth.
14 Moja [jest] rada i prawdziwa mądrość, ja [jestem] roztropnością i moja jest moc.
Counsel and sound knowledge are mine. I have understanding and power.
15 Dzięki mnie królowie rządzą i władcy stanowią sprawiedliwość.
By me kings reign, and princes decree justice.
16 Dzięki mnie panują władcy i dostojnicy, wszyscy sędziowie ziemi.
By me princes rule, nobles, and all the righteous rulers of the earth.
17 Miłuję tych, którzy mnie miłują, a ci, którzy szukają mnie pilnie, znajdą mnie.
I love those who love me. Those who seek me diligently will find me.
18 Przy mnie [jest] bogactwo i chwała, trwałe bogactwo i sprawiedliwość.
With me are riches, honor, enduring wealth, and prosperity.
19 Mój owoc [jest] lepszy niż złoto, nawet najczystsze złoto, a moje plony [lepsze] niż wyborne srebro.
My fruit is better than gold, yes, than fine gold, my yield than choice silver.
20 Prowadzę ścieżką sprawiedliwości, pośród ścieżek sądu;
I walk in the way of righteousness, in the middle of the paths of justice,
21 Aby tym, którzy mnie miłują, dać w dziedzictwo majątek wieczny i napełnić ich skarbce.
that I may give wealth to those who love me. I fill their treasuries.
22 PAN posiadł mnie na początku swej drogi, przed swymi dziełami, przed wszystkimi czasy.
“The LORD possessed me in the beginning of his work, before his deeds of old.
23 Przed wiekami zostałam ustanowiona, od początku; zanim powstała ziemia;
I was set up from everlasting, from the beginning, before the earth existed.
24 Gdy jeszcze nie było głębin, zostałam zrodzona, kiedy jeszcze nie było źródeł obfitujących w wody.
When there were no depths, I was born, when there were no springs abounding with water.
25 Zanim góry zostały założone, nim były pagórki, zostałam zrodzona.
Before the mountains were settled in place, before the hills, I was born;
26 Gdy jeszcze nie stworzył ziemi ani pól, ani początku prochu okręgu ziemskiego;
while as yet he had not made the earth, nor the fields, nor the beginning of the dust of the world.
27 Kiedy przygotowywał niebiosa, byłam tam; gdy odmierzał okrąg nad powierzchnią głębi;
When he established the heavens, I was there. When he set a circle on the surface of the deep,
28 Gdy w górze utwierdzał obłoki i umacniał źródła głębin;
when he established the clouds above, when the springs of the deep became strong,
29 Gdy wyznaczał morzu jego granice, by wody nie przekraczały jego rozkazu, kiedy ustalał fundamenty ziemi;
when he gave to the sea its boundary, that the waters should not violate his commandment, when he marked out the foundations of the earth,
30 Byłam wtedy przy nim [jak] wychowanka i byłam [jego] radością każdego dnia, ciesząc się zawsze przed nim;
then I was the craftsman by his side. I was a delight day by day, always rejoicing before him,
31 Radując się na okręgu jego ziemi, rozkoszując się synami ludzkimi.
rejoicing in his whole world. My delight was with the sons of men.
32 Teraz więc, synowie, słuchajcie mnie, bo błogosławieni są ci, którzy strzegą moich dróg.
“Now therefore, my sons, listen to me, for blessed are those who keep my ways.
33 Słuchajcie pouczeń, nabądźcie mądrości i nie odrzucajcie jej.
Hear instruction, and be wise. Don’t refuse it.
34 Błogosławiony człowiek, który mnie słucha, czuwając u moich wrót każdego dnia i strzegąc odrzwi moich bram.
Blessed is the man who hears me, watching daily at my gates, waiting at my door posts.
35 Bo kto mnie znajduje, znajduje życie i otrzyma łaskę od PANA.
For whoever finds me finds life, and will obtain favor from the LORD.
36 Ale kto grzeszy przeciwko mnie, wyrządza krzywdę swojej duszy; wszyscy, którzy mnie nienawidzą, miłują śmierć.
But he who sins against me wrongs his own soul. All those who hate me love death.”
