Przysłów 8
1 Czy mądrość nie woła i rozum nie wydaje swego głosu?
Does not Wisdom call out? Does not Understanding raise her voice?
2 Stoi na szczycie wysokich miejsc, przy drodze, na rozstajach dróg.
On the hilltops beside the road, at the crossroads, Wisdom has taken her stand.
3 Przy bramach, przy wjeździe do miasta, przy wejściu, u drzwi woła:
Before the gates at the entrance into the city, at the entrances into the city, she calls out.
4 Do was wołam, o mężowie, mój głos [kieruję] do synów ludzkich.
“It is to you, people, that I call; my voice is for the sons of mankind.
5 Prości, uczcie się rozwagi, a wy, głupi, bądźcie rozumnego serca.
You who are naive, learn wisdom; and you who are foolish, you must get an understanding mind.
6 Słuchajcie, bo będę mówił o rzeczach wzniosłych, a wargi moje otworzą się, aby [głosić] prawość.
Listen, because I will speak of noble things, and when my lips open I will say upright things.
7 Moje usta bowiem mówią prawdę, a niegodziwością brzydzą się moje wargi.
For my mouth speaks what is trustworthy, and wickedness is disgusting to my lips.
8 Sprawiedliwe są wszystkie słowa moich ust; nie ma w nich nic fałszywego ani przewrotnego.
All the words of my mouth are just; in them is nothing twisted or misleading.
9 Wszystkie są jasne dla rozumnego i prawe dla tych, którzy znajdują wiedzę.
All of them are straight for the person who understands; my words are upright for those who find knowledge.
10 Przyjmijcie moje pouczenie zamiast srebra i wiedzę [raczej] niż wyborne złoto.
Acquire my instruction rather than silver; acquire knowledge rather than pure gold.
11 Lepsza bowiem jest mądrość niż perły i żadna rzecz, której pragniesz, nie dorówna jej.
For Wisdom is better than jewels; no treasure is equal to her.
12 Ja, mądrość, mieszkam z rozwagą i odkrywam wiedzę roztropności.
I, Wisdom, live with Prudence, and I possess knowledge and discretion.
13 Bojaźń PANA to nienawidzić zła. Ja nienawidzę pychy, wyniosłości, złej drogi i ust przewrotnych.
The fear of Yahweh is to hate evil. I hate pride and arrogance, the evil way, and perverted speech. I hate them.
14 Moja [jest] rada i prawdziwa mądrość, ja [jestem] roztropnością i moja jest moc.
I have good advice and sound wisdom; I am insight; strength belongs to me.
15 Dzięki mnie królowie rządzą i władcy stanowią sprawiedliwość.
By me kings reign, and rulers make laws that are just.
16 Dzięki mnie panują władcy i dostojnicy, wszyscy sędziowie ziemi.
By me princes rule, nobles, and all who govern with justice.
17 Miłuję tych, którzy mnie miłują, a ci, którzy szukają mnie pilnie, znajdą mnie.
I love those who love me, and those who diligently seek me, find me.
18 Przy mnie [jest] bogactwo i chwała, trwałe bogactwo i sprawiedliwość.
With me are riches and honor, lasting wealth and righteousness.
19 Mój owoc [jest] lepszy niż złoto, nawet najczystsze złoto, a moje plony [lepsze] niż wyborne srebro.
My fruit is better than gold, even fine gold; my produce is better than pure silver.
20 Prowadzę ścieżką sprawiedliwości, pośród ścieżek sądu;
I walk in the path of righteousness, in the midst of the paths of justice.
21 Aby tym, którzy mnie miłują, dać w dziedzictwo majątek wieczny i napełnić ich skarbce.
As a result, I make those who love me inherit wealth; I fill up their treasuries.
22 PAN posiadł mnie na początku swej drogi, przed swymi dziełami, przed wszystkimi czasy.
Yahweh created me at the beginning, the first of his deeds then.
23 Przed wiekami zostałam ustanowiona, od początku; zanim powstała ziemia;
In ages long ago I was made—from the first, from the beginnings of the earth.
24 Gdy jeszcze nie było głębin, zostałam zrodzona, kiedy jeszcze nie było źródeł obfitujących w wody.
Before there were oceans, I was given birth— before there were springs abounding with water.
25 Zanim góry zostały założone, nim były pagórki, zostałam zrodzona.
Before the mountains were settled and before the hills, I was born.
26 Gdy jeszcze nie stworzył ziemi ani pól, ani początku prochu okręgu ziemskiego;
I was born before Yahweh had made the earth or the fields, or even the first dust in the world.
27 Kiedy przygotowywał niebiosa, byłam tam; gdy odmierzał okrąg nad powierzchnią głębi;
I was there when he established the heavens, when he drew a circle on the surface of the deep.
28 Gdy w górze utwierdzał obłoki i umacniał źródła głębin;
I was there when he established the clouds above and when the springs in the deep became fixed.
29 Gdy wyznaczał morzu jego granice, by wody nie przekraczały jego rozkazu, kiedy ustalał fundamenty ziemi;
I was there when he made his limit for the sea, so the waters should not spread beyond his command, and when there was set the limit for the foundations of the dry land.
30 Byłam wtedy przy nim [jak] wychowanka i byłam [jego] radością każdego dnia, ciesząc się zawsze przed nim;
I was beside him, as a skilled craftsman; I was his delight day after day, always rejoicing before him.
31 Radując się na okręgu jego ziemi, rozkoszując się synami ludzkimi.
I was rejoicing in his whole world, and my delight was in the sons of mankind.
32 Teraz więc, synowie, słuchajcie mnie, bo błogosławieni są ci, którzy strzegą moich dróg.
Now, my sons, listen to me, for those who keep my ways will be blessed.
33 Słuchajcie pouczeń, nabądźcie mądrości i nie odrzucajcie jej.
Listen to my instruction and be wise; do not neglect it.
34 Błogosławiony człowiek, który mnie słucha, czuwając u moich wrót każdego dnia i strzegąc odrzwi moich bram.
The one who listens to me will be blessed. He will be watching every day at my doors, waiting beside the posts of my doors.
35 Bo kto mnie znajduje, znajduje życie i otrzyma łaskę od PANA.
For whoever finds me, finds life, and he will find the favor of Yahweh.
36 Ale kto grzeszy przeciwko mnie, wyrządza krzywdę swojej duszy; wszyscy, którzy mnie nienawidzą, miłują śmierć.
But he who fails, harms his own life; all who hate me love death.”
