Przysłów 6
1 Synu mój, jeśli poręczyłeś za swego bliźniego i dałeś porękę za obcego;
My son, if you have become collateral for your neighbor, if you have struck your hand in pledge for a stranger;
2 Związałeś się słowami ust twoich, schwytany jesteś mową twoich ust.
You are trapped by the words of your mouth. You are ensnared with the words of your mouth.
3 Uczyń więc tak, synu mój, uwolnij się, gdy wpadłeś w ręce swego bliźniego; idź, upokórz się i nalegaj na twego bliźniego.
Do this now, my son, and deliver yourself, seeing you have come into the hand of your neighbor. Go, humble yourself. Press your plea with your neighbor.
4 Nie daj snu swoim oczom i nie pozwól powiekom drzemać.
Give no sleep to your eyes, nor slumber to your eyelids.
5 Uwolnij się jak sarna z rąk [myśliwego] i jak ptak z ręki ptasznika.
Free yourself, like a gazelle from the hand of the hunter, like a bird from the snare of the fowler.
6 Idź do mrówki, leniwcze, przypatrz się jej drogom i bądź mądry;
Go to the ant, you sluggard. Consider her ways, and be wise;
7 Chociaż nie ma ona wodza ani przełożonego, ani pana;
which having no chief, overseer, or ruler,
8 To w lecie przygotowuje swój pokarm i gromadzi w żniwa swą żywność.
provides her bread in the summer, and gathers her food in the harvest.
9 Jak długo będziesz leżał, leniwcze? Kiedy wstaniesz ze swego snu?
How long will you sleep, sluggard? When will you arise out of your sleep?
10 Jeszcze trochę snu, trochę drzemania, trochę założenia rąk, aby zasnąć;
A little sleep, a little slumber, a little folding of the hands to sleep:
11 A twoje ubóstwo przyjdzie jak podróżny i twój niedostatek jak mąż uzbrojony.
so your poverty will come as a robber, and your scarcity as an armed man.
12 Człowiek nikczemny i niegodziwy chodzi z przewrotnością na ustach;
A worthless person, a man of iniquity, is he who walks with a perverse mouth;
13 Mruga swymi oczyma, mówi swymi nogami, wskazuje swymi palcami;
who winks with his eyes, who signals with his feet, who motions with his fingers;
14 Przewrotność [jest] w jego sercu, stale knuje zło [i] sieje niezgodę.
in whose heart is perverseness, who devises evil continually, who always sows discord.
15 Dlatego nagle spadnie na niego nieszczęście; nagle zostanie złamany i pozbawiony ratunku.
Therefore his calamity will come suddenly. He will be broken suddenly, and that without remedy.
16 Jest sześć rzeczy, których nienawidzi PAN, siedem budzi w nim odrazę:
There are six things which YHWH hates; yes, seven which are an abomination to him:
17 Wyniosłe oczy, kłamliwy język i ręce, które przelewają krew niewinną;
haughty eyes, a lying tongue, hands that shed innocent blood;
18 Serce, które knuje złe myśli; nogi, które spiesznie biegną do zła;
a heart that devises wicked schemes, feet that are swift in running to mischief,
19 Fałszywy świadek, który mówi kłamstwa, i ten, który sieje niezgodę między braćmi.
a false witness who utters lies, and he who sows discord among brothers.
20 Synu mój, strzeż przykazania twego ojca i nie odrzucaj prawa twojej matki.
My son, keep your father's commandment, and do not forsake your mother's teaching.
21 Przywiąż je na zawsze do serca twego i zawieś je sobie na szyi.
Bind them continually on your heart. Tie them around your neck.
22 Gdy będziesz chodził, poprowadzi cię; gdy zaśniesz, strzec cię będzie, a gdy się obudzisz, będzie mówić do ciebie;
When you walk, it will lead you. When you sleep, it will watch over you. When you awake, it will talk with you.
23 Bo przykazanie [jest] pochodnią, prawo światłością, a upomnienia do karności są drogą życia;
For the commandment is a lamp, and the Law is light. Reproofs of instruction are the way of life,
24 Aby cię strzegły przed złą kobietą [i] przed gładkim językiem obcej kobiety.
to keep you from the immoral woman, from the flattery of the foreign woman.
25 Nie pożądaj w twoim sercu jej piękności i niech cię nie łowi swymi powiekami.
Do not lust after her beauty in your heart, neither let her captivate you with her eyelids.
26 Bo dla kobiety nierządnej [zubożeje człowiek] o kawałek chleba, a żona cudzołożna czyha na cenne życie.
For a prostitute reduces you to a piece of bread. The adulteress hunts for your precious life.
27 Czy może ktoś wziąć ogień w zanadrze, a jego szaty się nie spalą?
Can a man scoop fire into his lap, and his clothes not be burned?
28 Czy może ktoś chodzić po rozżarzonych węglach, a jego nogi się nie poparzą?
Or can one walk on hot coals, and his feet not be scorched?
29 Tak ten, kto wchodzi do żony swego bliźniego; ktokolwiek ją dotknie, nie będzie bez winy.
So is he who goes in to his neighbor's wife. Whoever touches her will not be unpunished.
30 Nie pogardza się złodziejem, jeśli kradnie, by nasycić swoją duszę, będąc głodnym;
Men do not despise a thief, if he steals to satisfy himself when he is hungry:
31 Ale [jeśli] go złapią, zwróci siedmiokrotnie [albo] odda cały dobytek swego domu.
but if he is found, he must repay seven times. He shall give all the wealth of his house.
32 Lecz kto cudzołoży z kobietą, jest pozbawiony rozsądku; kto tak robi, gubi swoją duszę.
He who commits adultery with a woman is void of understanding. He who does it destroys his own soul.
33 Znajdzie chłostę i wstyd, a jego hańba nie będzie zmazana.
He will get wounds and dishonor. His reproach will not be wiped away.
34 Bo zazdrość rozpala gniew mężczyzny i nie będzie pobłażał w dniu zemsty.
For jealousy arouses the fury of the husband. He won't spare in the day of vengeance.
35 Nie będzie miał względu na żaden okup i nie przyjmie darów, choćbyś najwięcej mu dawał.
He won't regard any ransom, neither will he rest content, though you give many gifts.
