Przysłów 6
1 Synu mój, jeśli poręczyłeś za swego bliźniego i dałeś porękę za obcego;
My son, if you have taken a pledge on behalf of your friend, then you have bound your hand to an outsider,
2 Związałeś się słowami ust twoich, schwytany jesteś mową twoich ust.
then you are ensnared by the words of your own mouth, and taken captive by your own words.
3 Uczyń więc tak, synu mój, uwolnij się, gdy wpadłeś w ręce swego bliźniego; idź, upokórz się i nalegaj na twego bliźniego.
Therefore, my son, do what I say, and free yourself, for you have fallen into the hand of your neighbor. Run, hurry, awaken your friend.
4 Nie daj snu swoim oczom i nie pozwól powiekom drzemać.
Do not grant sleep to your eyes, nor let your eyelids slumber.
5 Uwolnij się jak sarna z rąk [myśliwego] i jak ptak z ręki ptasznika.
Rescue yourself like a gazelle from the hand, and like a bird from the hand of the fowler.
6 Idź do mrówki, leniwcze, przypatrz się jej drogom i bądź mądry;
Go to the ant, you lazy one, and consider her ways, and so learn wisdom.
7 Chociaż nie ma ona wodza ani przełożonego, ani pana;
For though she has no ruler, nor instructor, nor leader,
8 To w lecie przygotowuje swój pokarm i gromadzi w żniwa swą żywność.
she provides meals for herself in the summer, and she gathers at the harvest what she may eat.
9 Jak długo będziesz leżał, leniwcze? Kiedy wstaniesz ze swego snu?
How long will you slumber, you lazy one? When will you rise up from your sleep?
10 Jeszcze trochę snu, trochę drzemania, trochę założenia rąk, aby zasnąć;
You will sleep a little, you will slumber a little, you will fold your hands a little to sleep,
11 A twoje ubóstwo przyjdzie jak podróżny i twój niedostatek jak mąż uzbrojony.
and then destitution will meet with you, like a traveler, and poverty, like an armed man. Yet truly, if you would be diligent, then your harvest will arrive like a fountain, and destitution will flee far from you.
12 Człowiek nikczemny i niegodziwy chodzi z przewrotnością na ustach;
An apostate man, a harmful man, walks with a perverse mouth;
13 Mruga swymi oczyma, mówi swymi nogami, wskazuje swymi palcami;
he winks with the eyes, touches with the foot, speaks with the finger.
14 Przewrotność [jest] w jego sercu, stale knuje zło [i] sieje niezgodę.
With a depraved heart he devises evil, and at all times he sows conflict.
15 Dlatego nagle spadnie na niego nieszczęście; nagle zostanie złamany i pozbawiony ratunku.
To this one, his perdition will arrive promptly, and he shall be crushed suddenly: he will no longer have any remedy.
16 Jest sześć rzeczy, których nienawidzi PAN, siedem budzi w nim odrazę:
Six things there are that the Lord hates, and the seventh, his soul detests:
17 Wyniosłe oczy, kłamliwy język i ręce, które przelewają krew niewinną;
haughty eyes, a lying tongue, hands that shed innocent blood,
18 Serce, które knuje złe myśli; nogi, które spiesznie biegną do zła;
a heart that devises the most wicked thoughts, feet running swiftly unto evil,
19 Fałszywy świadek, który mówi kłamstwa, i ten, który sieje niezgodę między braćmi.
a deceitful witness bringing forth lies, and he who sows discord among brothers.
20 Synu mój, strzeż przykazania twego ojca i nie odrzucaj prawa twojej matki.
My son, preserve the precepts of your father, and do not dismiss the law of your mother.
21 Przywiąż je na zawsze do serca twego i zawieś je sobie na szyi.
Bind them to your heart unceasingly, and encircle them around your throat.
22 Gdy będziesz chodził, poprowadzi cię; gdy zaśniesz, strzec cię będzie, a gdy się obudzisz, będzie mówić do ciebie;
When you walk, let them keep step with you. When you sleep, let them guard you. And when you keep watch, speak with them.
23 Bo przykazanie [jest] pochodnią, prawo światłością, a upomnienia do karności są drogą życia;
For commandment is a lamp, and law is a light, and the reproofs of discipline are the way of life.
24 Aby cię strzegły przed złą kobietą [i] przed gładkim językiem obcej kobiety.
So may they guard you from an evil woman, and from the flattering tongue of the outsider.
25 Nie pożądaj w twoim sercu jej piękności i niech cię nie łowi swymi powiekami.
Let not your heart desire her beauty; do not be captivated by her winks.
26 Bo dla kobiety nierządnej [zubożeje człowiek] o kawałek chleba, a żona cudzołożna czyha na cenne życie.
For the price of a prostitute is only one loaf. Yet the woman seizes the precious soul of a man.
27 Czy może ktoś wziąć ogień w zanadrze, a jego szaty się nie spalą?
Would a man be able to conceal fire in his bosom, so that his garments would not burn?
28 Czy może ktoś chodzić po rozżarzonych węglach, a jego nogi się nie poparzą?
Or could he walk over burning coals, so that his feet would not be burned?
29 Tak ten, kto wchodzi do żony swego bliźniego; ktokolwiek ją dotknie, nie będzie bez winy.
So also, he who enters to the wife of his neighbor shall not be clean when he touches her.
30 Nie pogardza się złodziejem, jeśli kradnie, by nasycić swoją duszę, będąc głodnym;
Not so great is the fault when someone has stolen. For he steals so as to satisfy a hungry soul.
31 Ale [jeśli] go złapią, zwróci siedmiokrotnie [albo] odda cały dobytek swego domu.
Also, if he is apprehended, he shall repay sevenfold and hand over all the substance of his house.
32 Lecz kto cudzołoży z kobietą, jest pozbawiony rozsądku; kto tak robi, gubi swoją duszę.
But whoever is an adulterer, because of the emptiness of his heart, will destroy his own soul.
33 Znajdzie chłostę i wstyd, a jego hańba nie będzie zmazana.
He gathers shame and dishonor to himself, and his disgrace will not be wiped away.
34 Bo zazdrość rozpala gniew mężczyzny i nie będzie pobłażał w dniu zemsty.
For the jealousy and fury of the husband will not spare him on the day of vindication,
35 Nie będzie miał względu na żaden okup i nie przyjmie darów, choćbyś najwięcej mu dawał.
nor will he agree to the pleadings of anyone, nor will he accept, as repayment, a multitude of gifts.
