Przysłów 6
1 Synu mój, jeśli poręczyłeś za swego bliźniego i dałeś porękę za obcego;
My son, if you have made yourself responsible for your neighbour, or given your word for another,
2 Związałeś się słowami ust twoich, schwytany jesteś mową twoich ust.
You are taken as in a net by the words of your mouth, the sayings of your lips have overcome you.
3 Uczyń więc tak, synu mój, uwolnij się, gdy wpadłeś w ręce swego bliźniego; idź, upokórz się i nalegaj na twego bliźniego.
Do this, my son, and make yourself free, because you have come into the power of your neighbour; go without waiting, and make a strong request to your neighbour.
4 Nie daj snu swoim oczom i nie pozwól powiekom drzemać.
Give no sleep to your eyes, or rest to them;
5 Uwolnij się jak sarna z rąk [myśliwego] i jak ptak z ręki ptasznika.
Make yourself free, like the roe from the hand of the archer, and the bird from him who puts a net for her.
6 Idź do mrówki, leniwcze, przypatrz się jej drogom i bądź mądry;
Go to the ant, you hater of work; give thought to her ways and be wise:
7 Chociaż nie ma ona wodza ani przełożonego, ani pana;
Having no chief, overseer, or ruler,
8 To w lecie przygotowuje swój pokarm i gromadzi w żniwa swą żywność.
She gets her meat in the summer, storing up food at the time of the grain-cutting.
9 Jak długo będziesz leżał, leniwcze? Kiedy wstaniesz ze swego snu?
How long will you be sleeping, O hater of work? when will you get up from your sleep?
10 Jeszcze trochę snu, trochę drzemania, trochę założenia rąk, aby zasnąć;
A little sleep, a little rest, a little folding of the hands in sleep:
11 A twoje ubóstwo przyjdzie jak podróżny i twój niedostatek jak mąż uzbrojony.
Then loss will come on you like an outlaw, and your need like an armed man
12 Człowiek nikczemny i niegodziwy chodzi z przewrotnością na ustach;
A good-for-nothing man is an evil-doer; he goes on his way causing trouble with false words;
13 Mruga swymi oczyma, mówi swymi nogami, wskazuje swymi palcami;
Making signs with his eyes, rubbing with his feet, and giving news with his fingers;
14 Przewrotność [jest] w jego sercu, stale knuje zło [i] sieje niezgodę.
His mind is ever designing evil: he lets loose violent acts.
15 Dlatego nagle spadnie na niego nieszczęście; nagle zostanie złamany i pozbawiony ratunku.
For this cause his downfall will be sudden; quickly he will be broken, and there will be no help for him.
16 Jest sześć rzeczy, których nienawidzi PAN, siedem budzi w nim odrazę:
Six things are hated by the Lord; seven things are disgusting to him:
17 Wyniosłe oczy, kłamliwy język i ręce, które przelewają krew niewinną;
Eyes of pride, a false tongue, hands which take life without cause;
18 Serce, które knuje złe myśli; nogi, które spiesznie biegną do zła;
A heart full of evil designs, feet which are quick in running after sin;
19 Fałszywy świadek, który mówi kłamstwa, i ten, który sieje niezgodę między braćmi.
A false witness, breathing out untrue words, and one who lets loose violent acts among brothers.
20 Synu mój, strzeż przykazania twego ojca i nie odrzucaj prawa twojej matki.
My son, keep the rule of your father, and have in memory the teaching of your mother:
21 Przywiąż je na zawsze do serca twego i zawieś je sobie na szyi.
Keep them ever folded in your heart, and have them hanging round your neck.
22 Gdy będziesz chodził, poprowadzi cię; gdy zaśniesz, strzec cię będzie, a gdy się obudzisz, będzie mówić do ciebie;
In your walking, it will be your guide; when you are sleeping, it will keep watch over you; when you are awake, it will have talk with you.
23 Bo przykazanie [jest] pochodnią, prawo światłością, a upomnienia do karności są drogą życia;
For the rule is a light, and the teaching a shining light; and the guiding words of training are the way of life.
24 Aby cię strzegły przed złą kobietą [i] przed gładkim językiem obcej kobiety.
They will keep you from the evil woman, from the smooth tongue of the strange woman.
25 Nie pożądaj w twoim sercu jej piękności i niech cię nie łowi swymi powiekami.
Let not your heart's desire go after her fair body; let not her eyes take you prisoner.
26 Bo dla kobiety nierządnej [zubożeje człowiek] o kawałek chleba, a żona cudzołożna czyha na cenne życie.
For a loose woman is looking for a cake of bread, but another man's wife goes after one's very life.
27 Czy może ktoś wziąć ogień w zanadrze, a jego szaty się nie spalą?
May a man take fire to his breast without burning his clothing?
28 Czy może ktoś chodzić po rozżarzonych węglach, a jego nogi się nie poparzą?
Or may one go on lighted coals, and his feet not be burned?
29 Tak ten, kto wchodzi do żony swego bliźniego; ktokolwiek ją dotknie, nie będzie bez winy.
So it is with him who goes in to his neighbour's wife; he who has anything to do with her will not go free from punishment.
30 Nie pogardza się złodziejem, jeśli kradnie, by nasycić swoją duszę, będąc głodnym;
Men do not have a low opinion of a thief who takes food when he is in need of it:
31 Ale [jeśli] go złapią, zwróci siedmiokrotnie [albo] odda cały dobytek swego domu.
But if he is taken in the act he will have to give back seven times as much, giving up all his property which is in his house.
32 Lecz kto cudzołoży z kobietą, jest pozbawiony rozsądku; kto tak robi, gubi swoją duszę.
He who takes another man's wife is without all sense: he who does it is the cause of destruction to his soul.
33 Znajdzie chłostę i wstyd, a jego hańba nie będzie zmazana.
Wounds will be his and loss of honour, and his shame may not be washed away.
34 Bo zazdrość rozpala gniew mężczyzny i nie będzie pobłażał w dniu zemsty.
For bitter is the wrath of an angry husband; in the day of punishment he will have no mercy.
35 Nie będzie miał względu na żaden okup i nie przyjmie darów, choćbyś najwięcej mu dawał.
He will not take any payment; and he will not make peace with you though your money offerings are increased.
