Przysłów 4
1 Słuchajcie, synowie, pouczenia ojca i zważajcie na to, abyście poznali roztropność;
My children, listen to what I am teaching you. If you pay attention, you will understand what is wise.
2 Bo daję wam dobrą naukę, nie porzucajcie mego prawa.
What I am teaching you is good, so do not turn away from it.
3 Byłem bowiem synem mego ojca i [miłym] jedynakiem w oczach mojej matki.
When I was a young boy, loved by my mother,
4 On mnie uczył, mówiąc mi: Niech twoje serce zachowa moje słowa; strzeż moich przykazań, a będziesz żył.
my father told me, “Remember my words; if you obey my commandments, you will live [a long time].
5 Zdobywaj mądrość, zdobywaj roztropność; nie zapominaj i nie odstępuj od słów moich ust.
Obtain wisdom and understanding, and (do not abandon/hold fast to) [LIT] what I have taught you.
6 Nie opuszczaj jej, a będzie cię strzegła; ukochaj ją, a zachowa cię.
Do not turn away from wisdom, because if you are wise, you will be protected [from all evil/danger]. If you love wisdom, wisdom [PRS] will guard you.
7 Podstawą [wszystkiego jest] mądrość; zdobywaj mądrość i za cały swój majątek zdobywaj roztropność.
The most important thing that you can do is to get wisdom. Even if you obtain many other things, the best thing is to know what things are wise.
8 Wywyższaj ją, a ona wywyższy ciebie, rozsławi cię, gdy ją przyjmiesz.
If you consider being wise to be very valuable, [people] will think very highly of you. If you cling to wisdom [like you would cling to a woman you love], [many people] will honor you.
9 Wdzięczną ozdobę włoży ci na głowę, obdarzy cię koroną chwały.
If you become wise, that will for you be [like] a beautiful wreath that is put {someone puts} on your head; it will be [like] a king’s glorious crown.” [That is what my father told me].
10 Słuchaj, synu mój, i przyjmij moje słowa, a pomnożą się lata twojego życia.
[So now I say], “My son, heed what I say. If you do that, you will live a [good] long life.
11 Nauczyłem cię drogi mądrości, po ścieżkach prawości cię wiodłem;
I am teaching you the way to live wisely; I am showing you how to act justly [toward others].
12 Gdy [nimi] pójdziesz, twoje kroki nie będą skrępowane; a jeśli pobiegniesz, nie potkniesz się.
If you live wisely, when you decide to do something, you will succeed [LIT].
13 Trzymaj się karności, nie opuszczaj [jej], strzeż jej, bo ona jest twoim życiem.
Hold fast to the things I have taught you to do, and do not let them go. Guard them, because they [will be the source of a good] life.
14 Nie chodź ścieżką niegodziwych i nie wchodź na drogę złych ludzi.
Do not do the things that wicked people do; [do not behave like they do]; do not even walk on the roads that evil [people] walk on [MET].
15 Unikaj jej, nie chodź po niej; odwróć się od niej i omiń [ją];
Stay away from those roads; turn aside and walk on other roads;
16 Bo [oni] nie zasną, dopóki nie zrobią czegoś złego; sen ich odleci, aż przywiodą [kogoś] do upadku;
because evil people cannot sleep if they have not done some evil deed [on that day]. They cannot rest if they have not harmed someone.
17 Jedzą bowiem chleb nieprawości i piją wino przemocy.
What they eat and what they drink are things that they have obtained by acting wickedly and violently.”
18 Ale ścieżka sprawiedliwych [jest] jak jasne światło, które świeci coraz jaśniej aż do dnia doskonałego.
The behavior of good/righteous [people] is like the light [that begins to shine] at dawn and then [continues to] shine brighter until the brightest time of day.
19 Droga niegodziwych [jest] jak ciemność; nie wiedzą, o co mogą się potknąć.
[But] the behavior of wicked [people] is like deep/thick darkness. [Because it is very dark], they cannot see the things that cause them to stumble.
20 Synu mój, zważaj na moje słowa; ku moim naukom nakłoń swe ucho.
My son, pay attention to what I am saying. Listen to my words carefully.
21 Niech nie schodzą ci z oczu, zachowaj je w głębi twego serca.
Keep them close to you; let them penetrate your inner being,
22 [Są] bowiem życiem dla tych, którzy je znajdują, i lekarstwem dla całego ich ciała.
because you will have [PRS] [a good] life and [good] health if you [search for them and] find them.
23 Strzeż twego serca z całą pilnością, bo z niego tryska życie.
It is very important that you be careful about what you think, because what you think controls [MET] the things that you do.
24 Odsuń od siebie przewrotność ust, oddal od siebie złośliwe wargi.
Do not say anything that deceives [others] and never say what is not true.
25 Niech twoje oczy patrzą na wprost, a twoje powieki niech będą zwrócone przed siebie.
Keep looking straight ahead toward the events that are before you, and do not turn aside.
26 Uważaj na ścieżkę twoich nóg, aby wszystkie twoje drogi były pewne.
Plan carefully where you will go and what you will do, and then stay on that road. Then what you do will be right.
27 Nie zbaczaj ani na prawo, ani na lewo; odwróć twoją nogę od zła.
Do not leave the straight road by turning to the left or to the right. [Do only what is right] and keep yourself from [doing what is] evil.
