Przysłów 30
1 Słowa Agura, syna Jake, proroctwo tego człowieka do Itiela, do Itiela i Ukala.
The words of Agur the son of Jakeh, the revelation: the man says to Ithiel, to Ithiel and Ucal:
2 Zaprawdę jestem najgłupszym z ludzi i nie mam ludzkiego rozumu.
“Surely I am the most ignorant man, and don’t have a man’s understanding.
3 Ani nie nauczyłem się mądrości, ani nie mam wiedzy o tym, co święty.
I have not learned wisdom, neither do I have the knowledge of the Holy One.
4 Któż wstąpił do nieba i zstąpił? Któż zebrał wiatr w swoje garście? Któż zgarnął wody do [swej] szaty? Któż utwierdził wszystkie krańce ziemi? Jakie [jest] jego imię? A jakie [jest] imię jego syna? Czy wiesz?
Who has ascended up into heaven, and descended? Who has gathered the wind in his fists? Who has bound the waters in his garment? Who has established all the ends of the earth? What is his name, and what is his son’s name, if you know?
5 Każde słowo Boga jest czyste; on [jest] tarczą dla tych, którzy mu ufają.
“Every word of God is flawless. He is a shield to those who take refuge in him.
6 Nie dodawaj nic do jego słów, aby cię nie strofował i abyś nie okazał się kłamcą.
Don’t you add to his words, lest he reprove you, and you be found a liar.
7 Proszę cię o dwie rzeczy; nie odmawiaj mi [ich], zanim umrę.
“Two things I have asked of you. Don’t deny me before I die.
8 Oddal ode mnie marność i słowo kłamliwe; nie dawaj mi ani ubóstwa, ani bogactwa; żyw mnie odpowiednim dla mnie pokarmem;
Remove far from me falsehood and lies. Give me neither poverty nor riches. Feed me with the food that is needful for me,
9 Abym będąc syty, nie zaparł się [ciebie] i nie mówił: Kim jest PAN? Albo zubożawszy, nie kradł i nie brał imienia mego Boga [nadaremnie].
lest I be full, deny you, and say, ‘Who is the LORD?’ or lest I be poor, and steal, and so dishonor the name of my God.
10 Nie oczerniaj sługi przed jego panem, aby ci nie złorzeczył i byś nie okazał się winny.
“Don’t slander a servant to his master, lest he curse you, and you be held guilty.
11 [Jest] pokolenie, które złorzeczy swemu ojcu i nie błogosławi swojej matce.
There is a generation that curses their father, and doesn’t bless their mother.
12 [Jest] pokolenie, które we własnych oczach jest czyste, lecz nie jest obmyte ze swego plugastwa.
There is a generation that is pure in their own eyes, yet are not washed from their filthiness.
13 [Jest] pokolenie, którego oczy są wyniosłe i powieki wzniesione.
There is a generation, oh how lofty are their eyes! Their eyelids are lifted up.
14 [Jest] pokolenie, którego zęby [są jak] miecze, a zęby trzonowe [jak] noże, by pożreć ubogich na ziemi i nędzarzy spośród ludzi.
There is a generation whose teeth are like swords, and their jaws like knives, to devour the poor from the earth, and the needy from among men.
15 Pijawka ma dwie córki, [które mówią]: Daj, daj. Trzy są rzeczy, które nie mogą się nasycić; cztery, które nie mówią: Dość.
“The leech has two daughters: ‘Give, give.’ “There are three things that are never satisfied; four that don’t say, ‘Enough!’:
Sheol, the barren womb, the earth that is not satisfied with water, and the fire that doesn’t say, ‘Enough!’ (Sheol h7585)
17 Oko, [które] wyśmiewa ojca i gardzi posłuszeństwem matce, wydziobią kruki [nad] potokami i wyjedzą orlęta.
“The eye that mocks at his father, and scorns obedience to his mother, the ravens of the valley shall pick it out, the young eagles shall eat it.
18 Trzy [są] rzeczy dla mnie zbyt zdumiewające, czterech nie znam:
“There are three things which are too amazing for me, four which I don’t understand:
19 Drogi orła w powietrzu, drogi węża na skale, drogi okrętu na środku morza i drogi mężczyzny z młodą kobietą.
The way of an eagle in the air, the way of a serpent on a rock, the way of a ship in the middle of the sea, and the way of a man with a maiden.
20 Taka [jest] droga kobiety cudzołożnej: je i obciera swoje usta, i mówi: Nie zrobiłam nic złego.
“So is the way of an adulterous woman: She eats and wipes her mouth, and says, ‘I have done nothing wrong.’
21 Pod trzema rzeczami drży ziemia, czterech nie może znieść:
“For three things the earth trembles, and under four, it can’t bear up:
22 Sługi, kiedy panuje, głupca, kiedy syci się chlebem;
For a servant when he is king, a fool when he is filled with food,
23 Obmierzłej [kobiety], kiedy wychodzi za mąż, [i] służącej, kiedy dziedziczy po swojej pani.
for an unloved woman when she is married, and a servant who is heir to her mistress.
24 Cztery są rzeczy najmniejsze na ziemi, jednak mędrsze nad mędrców:
“There are four things which are little on the earth, but they are exceedingly wise:
25 Mrówki, lud słaby, a jednak w lecie przygotowują pokarm;
The ants are not a strong people, yet they provide their food in the summer.
26 Króliki, lud słaby, a jednak budują swój dom w skale;
The hyraxes are but a feeble folk, yet make they their houses in the rocks.
27 Szarańcze nie mają króla, a jednak wszystkie wyruszają chmarą;
The locusts have no king, yet they advance in ranks.
28 Pająk pracuje rękoma, a bywa w pałacach królewskich.
You can catch a lizard with your hands, yet it is in kings’ palaces.
29 Trzy są rzeczy, które poruszają się wspaniale, cztery kroczą dostojnie:
“There are three things which are stately in their march, four which are stately in going:
30 Lew, najsilniejszy wśród zwierząt, który przed nikim nie ustępuje;
The lion, which is mightiest among animals, and doesn’t turn away for any;
31 Chart i kozioł, i król, przeciw któremu nikt nie powstaje.
the greyhound; the male goat; and the king against whom there is no rising up.
32 Jeśli głupio postąpiłeś, wynosząc się, albo jeśli pomyślałeś źle, [połóż] rękę na ustach.
“If you have done foolishly in lifting up yourself, or if you have thought evil, put your hand over your mouth.
33 Jak ubijanie mleka daje masło i wycieranie nosa wywołuje krew, tak kto wzbudza gniew, wszczyna kłótnię.
For as the churning of milk produces butter, and the wringing of the nose produces blood, so the forcing of wrath produces strife.”
