Przysłów 3
1 Synu mój, nie zapominaj mego prawa, a niech twoje serce strzeże moich przykazań;
My son, keep my teaching in your memory, and my rules in your heart:
2 Bo przyniosą ci długie dni i lata życia oraz pokoju.
For they will give you increase of days, years of life, and peace.
3 Niech cię nie opuszczają miłosierdzie i prawda, przywiąż je do swojej szyi, wypisz je na tablicy swojego serca.
Let not mercy and good faith go from you; let them be hanging round your neck, recorded on your heart;
4 Wtedy znajdziesz łaskę i uznanie w oczach Boga i ludzi.
So you will have grace and a good name in the eyes of God and men.
5 Ufaj PANU z całego swego serca i nie polegaj na swoim rozumie.
Put all your hope in God, not looking to your reason for support.
6 Zważaj na niego we wszystkich swoich drogach, a on będzie prostować twoje ścieżki.
In all your ways give ear to him, and he will make straight your footsteps.
7 Nie bądź mądrym we własnych oczach, [ale] bój się PANA i odstąp od zła.
Put no high value on your wisdom: let the fear of the Lord be before you, and keep yourself from evil:
8 [To] da twemu ciału zdrowie i pokrzepienie twoim kościom.
This will give strength to your flesh, and new life to your bones.
9 Czcij PANA swoim majątkiem i pierwocinami wszystkich twoich dochodów.
Give honour to the Lord with your wealth, and with the first-fruits of all your increase:
10 A twoje spichrze będą napełnione dostatkiem i twoje prasy będą przelewać się od nowego wina.
So your store-houses will be full of grain, and your vessels overflowing with new wine.
11 Synu mój, nie gardź karceniem PANA i nie zniechęcaj się jego upomnieniem.
My son, do not make your heart hard against the Lord's teaching; do not be made angry by his training:
12 Bo kogo PAN miłuje, tego karze, jak ojciec syna, [którego] kocha.
For to those who are dear to him the Lord says sharp words, and makes the son in whom he has delight undergo pain.
13 Błogosławiony człowiek, który znajduje mądrość, i człowiek, który nabiera rozumu;
Happy is the man who makes discovery of wisdom, and he who gets knowledge.
14 Gdyż jego nabycie jest lepsze niż nabycie srebra, jego zdobycie [bardziej pożyteczne] niż złoto.
For trading in it is better than trading in silver, and its profit greater than bright gold.
15 Jest droższa nad perły i żadna rzecz, której pragniesz, nie dorówna jej.
She is of more value than jewels, and nothing for which you may have a desire is fair in comparison with her.
16 Długie dni są w jej prawej ręce, a w lewej bogactwa i chwała.
Long life is in her right hand, and in her left are wealth and honour.
17 Jej drogi są drogami rozkoszy i wszystkie jej ścieżki spokojne.
Her ways are ways of delight, and all her goings are peace.
18 Jest drzewem życia dla tych, którzy się jej chwycą; a ci, którzy się jej trzymają, są błogosławieni.
She is a tree of life to all who take her in their hands, and happy is everyone who keeps her.
19 PAN ugruntował ziemię mądrością, a niebiosa umocnił rozumem.
The Lord by wisdom put in position the bases of the earth; by reason he put the heavens in their place.
20 Dzięki jego wiedzy rozstąpiły się głębiny, a obłoki spuszczają rosę.
By his knowledge the deep was parted, and dew came dropping from the skies.
21 Synu mój, niech [one] ci [z] oczu nie schodzą; strzeż prawdziwej mądrości i roztropności;
My son, keep good sense, and do not let wise purpose go from your eyes.
22 A będą życiem twojej duszy i ozdobą twojej szyi.
So they will be life for your soul, and grace for your neck.
23 Wtedy będziesz bezpiecznie chodził swoją drogą, a noga twoja się nie potknie.
Then you will go safely on your way, and your feet will have no cause for slipping.
24 Gdy się położysz, nie będziesz się lękał; a gdy zaśniesz, twój sen będzie przyjemny.
When you take your rest you will have no fear, and on your bed sleep will be sweet to you.
25 Nie lękaj się nagłego strachu ani spustoszenia niegodziwych, gdy przyjdzie.
Have no fear of sudden danger, or of the storm which will come on evil-doers:
26 PAN bowiem będzie twoją ufnością i twojej nogi będzie strzegł od sideł.
For the Lord will be your hope, and will keep your foot from being taken in the net.
27 Nie wzbraniaj się dobrze czynić potrzebującemu, gdy stać cię na to, aby [dobrze] czynić.
Do not keep back good from those who have a right to it, when it is in the power of your hand to do it.
28 Nie mów bliźniemu: Idź i przyjdź znowu, dam ci jutro, gdy masz to u siebie.
Say not to your neighbour, Go, and come again, and tomorrow I will give; when you have it by you at the time.
29 Nie knuj zła przeciwko swemu bliźniemu, gdy spokojnie mieszka obok ciebie.
Do not make evil designs against your neighbour, when he is living with you without fear.
30 Nie spieraj się z człowiekiem bez przyczyny, jeśli ci nic złego nie wyrządził.
Do not take up a cause at law against a man for nothing, if he has done you no wrong.
31 Nie zazdrość ciemięzcy i nie wybieraj żadnej z jego dróg.
Have no envy of the violent man, or take any of his ways as an example.
32 Przewrotny bowiem budzi w PANU odrazę, ale jego tajemnica [jest] z prawymi.
For the wrong-hearted man is hated by the Lord, but he is a friend to the upright.
33 Przekleństwo PANA [jest] w domu niegodziwego, lecz [PAN] błogosławi mieszkanie sprawiedliwych.
The curse of the Lord is on the house of the evil-doer, but his blessing is on the tent of the upright.
34 On szydzi z szyderców, ale daje łaskę pokornym.
He makes sport of the men of pride, but he gives grace to the gentle-hearted.
35 Mądrzy odziedziczą chwałę, a głupi poniosą hańbę.
The wise will have glory for their heritage, but shame will be the reward of the foolish.
