Przysłów 29
1 Człowiek, który czyni twardym [swój] kark mimo częstych nagan, zostanie nagle zniszczony i pozbawiony ratunku.
He who is often rebuked and stiffens his neck will be destroyed suddenly, with no remedy.
2 Gdy sprawiedliwi są u władzy, lud się weseli, a gdy panują niegodziwi, lud wzdycha.
When the upright thrive, the people rejoice; but when the wicked rule, the people groan.
3 Kto miłuje mądrość, raduje swego ojca, a kto zadaje się z nierządnicami, trwoni majątek.
Whoever 'ahav ·affectionately loves· wisdom brings joy to his father; but a companion of prostitutes squanders his wealth.
4 Król utwierdza ziemię sądem, ale kto przyjmuje dary, burzy ją.
The king by mishpat ·justice· makes the land stable, but he who takes bribes tears it down.
5 Człowiek, który pochlebia swemu bliźniemu, rozciąga sieć przed jego nogami.
A man who flatters his neighbor spreads a net for his feet.
6 Grzech złego człowieka jest jego sidłem, ale sprawiedliwy śpiewa i weseli się.
An evil man is snared by his rebellious breach of relationship, but the upright can sing and be glad.
7 Sprawiedliwy zważa na sprawę ubogich, [a] niegodziwemu nie zależy na jej poznawaniu.
The upright care about justice for the poor. The wicked are not concerned about knowledge.
8 Szydercy prowadzą miasto w sidła, ale mądrzy odwracają gniew.
Mockers stir up a city, but wise men turn away anger.
9 Jeśli mądry człowiek spiera się z głupim, czy się gniewa, czy się śmieje, nie [ma] pokoju.
If a wise man goes to court with a foolish man, the fool rages or scoffs, and there is no peace.
10 Krwiożercy nienawidzą prawego, ale sprawiedliwi szukają jego duszy.
The bloodthirsty hate a man of integrity; and they seek the life of the upright.
11 Głupi ujawnia cały swój umysł, a mądry zachowuje go na później.
A fool vents all of his anger, but a wise man brings himself under control.
12 Jeśli władca słucha kłamstw, to wszyscy jego słudzy są niegodziwi.
If a ruler listens to lies, all of his officials are wicked.
13 Ubogi i zdzierca spotykają się, a PAN obu oświeca oczy.
The poor man and the oppressor have this in common: Adonai gives sight to the eyes of both.
14 Tron króla, który sądzi ubogich według prawdy, będzie umocniony na wieki.
The king who fairly judges the poor, his throne shall be established forever.
15 Rózga i upomnienia dają mądrość, a samowolne dziecko przynosi wstyd swojej matce.
The rod of correction gives wisdom, but a child left to himself causes shame to his mother.
16 Gdy niegodziwi się mnożą, to mnoży się i przestępstwo, lecz sprawiedliwi ujrzą ich upadek.
When the wicked increase, rebellious breach of relationships increases; but the upright will see their downfall.
17 Karć swego syna, a da ci odpocząć i przyniesie rozkosz twojej duszy.
Correct your son, and he will give you peace; yes, he will bring delight to your soul.
18 Gdy nie ma proroctwa, lud ginie, a kto przestrzega prawa, jest błogosławiony.
Where there is no revelation, the people cast off restraint; but one who keeps the Torah ·Teaching· is blessed.
19 Sługi nie poprawi się słowami, bo choć rozumie, jednak nie odpowiada.
A servant can’t be corrected by words. Though he understands, yet he will not respond.
20 Widzisz człowieka, który jest pochopny w swoich słowach? Więcej nadziei dla głupca niż dla niego.
Do you see a man who is hasty in his words? There is more hope for a fool than for him.
21 Kto czule wychowuje sługę od młodości, na ostatek będzie go miał za syna.
He who pampers his servant from youth will have him become a son in the end.
22 Człowiek gniewliwy wszczyna spór, a człowiek porywczy mnoży grzechy.
An angry man stirs up strife, and a wrathful man abounds in rebellious breach of relationships.
23 Pycha człowieka poniża go, ale pokorny w duchu dostąpi chwały.
A man’s pride brings him low, but one of lowly spirit gains kavod ·weighty glory·.
24 Wspólnik złodzieja nienawidzi swojej duszy; słyszy przekleństwa, a nie wydaje [go].
Whoever is an accomplice of a thief is an enemy of his own soul. He sh'ma ·hears obeys· an oath, but dares not testify.
25 Strach przed człowiekiem zastawia sidła, ale kto ufa PANU, będzie bezpieczny.
The fear of man proves to be a snare, but whoever puts his trust in Adonai is kept safe.
26 Wielu zabiega o względy władcy, ale sąd każdego człowieka pochodzi od PANA.
Many seek the ruler’s favor, but a man’s mishpat ·justice· comes from Adonai.
27 Bezbożny budzi odrazę w sprawiedliwych, a kto postępuje uczciwie, budzi odrazę w niegodziwych.
A dishonest man detests the upright, and the upright in their ways detest the wicked.
