Przysłów 27
1 Nie chlub się dniem jutrzejszym, bo nie wiesz, co dzień przyniesie.
Don't boast about what you're going to do tomorrow, because you don't know what the day may bring.
2 Niech inny cię chwali, a nie twoje usta; ktoś obcy, a nie twoje wargi.
Let others praise you, not you yourself; someone else, not you personally.
3 Ciężki jest kamień i piasek waży, ale gniew głupca cięższy od obu.
Stone may be heavy, and sand may weigh a lot, but the annoyance caused by stupid people is the biggest burden of all.
4 Okrutny jest gniew i straszliwa zapalczywość, lecz któż się ostoi przed zazdrością?
Fury may be fierce and cruel, anger may be a destructive flood, but who can withstand jealousy?
5 Lepsza jest jawna nagana niż skryta miłość.
Open criticism is better than hidden love.
6 Rany przyjaciela [są] wierne, ale pocałunki wroga [są] zwodnicze.
A friend's honest comments may hurt you, but an enemy's kisses are over the top.
7 Dusza nasycona podepcze plaster miodu, a dla głodnej duszy wszystko, co gorzkie, jest słodkie.
If you're full up, you can't face honey; but if you're starving, even bitter food tastes sweet.
8 Jak ptak odlatuje od swego gniazda, tak człowiek odchodzi od swego miejsca.
Having to leave home is like a bird having to leave its nest.
9 Maść i kadzidło radują serce, tak słodycz przyjaciela dzięki radzie od serca.
Perfume and scented oils make you feel happy, but good advice from a friend is even better.
10 Nie opuszczaj swego przyjaciela ani przyjaciela twego ojca, a w dniu twego nieszczęścia nie wchodź do domu twego brata, bo lepszy [jest] sąsiad bliski niż brat daleki.
Don't give up on your friends or your family's friends. Don't go to a relative's house when you've got trouble. A friend nearby is more useful than a relative far away.
11 Bądź mądrym, synu mój, rozwesel moje serce, abym mógł odpowiedzieć temu, który mi urąga.
My son, make me happy by being wise, so I can respond to anyone who criticizes me.
12 Roztropny dostrzega zło i ukrywa się, a prości idą dalej i ponoszą karę.
If you're sensible you see danger coming and get out of the way; but stupid people just keep going and suffer the consequences.
13 Zabierz szatę temu, kto [ręczył za] obcego, i od tego, który ręczył za cudzą kobietę, weź zastaw.
If someone guarantees a stranger's debt with their cloak, be sure to take it! Make sure you have whatever is pledged to an immoral woman!
14 Kto wczesnym rankiem błogosławi swemu przyjacielowi donośnym głosem, temu będzie to poczytane za przekleństwo.
If when you get up every morning you shout a loud hello to your neighbors, they will see that as a curse!
15 Nieustające kapanie w dniu rzęsistego deszczu i kłótliwa żona są sobie podobne;
An argumentative wife is as irritating as constant dripping on a rainy day.
16 Kto ją ukrywa, ukrywa wiatr i w prawej ręce [wonny] olejek, który sam siebie wydaje.
Trying to stop her is like trying to make the wind stop or trying to hold olive oil in your hand.
17 Żelazo ostrzy się żelazem, tak człowiek zaostrza oblicze swego przyjaciela.
An iron blade is sharpened with an iron tool, and one person's mind is sharpened by another's.
18 Kto strzeże drzewa figowego, spożyje jego owoc; tak kto posługuje swemu panu, dozna czci.
Those who care for a fig tree eat its fruit, and those who care for their master are rewarded.
19 Jak w wodzie odbija się twarz, tak w sercu człowieka – człowiek.
Just as water reflects your face, your mind reflects who you really are.
In the same way that the grave and destruction are never satisfied, human desire is never satisfied. (Sheol h7585)
21 Czym dla srebra jest tygiel, a dla złota piec, tym dla człowieka pochwała.
Just as a crucible tests silver, and a furnace tests gold, people are tested by the praise they receive.
22 Choćbyś zmiażdżył głupca w moździerzu tłuczkiem razem z ziarnami, nie opuści go głupota.
Even if you ground stupid people in a mortar, crushing them like grain with the pestle, you can't get rid of stupidity from them.
23 Doglądaj pilnie swego dobytku [i] troszcz się o [swe] stada.
You should know the condition of your flocks really well and take good care of your herds,
24 Bo bogactwo nie [trwa] na wieki ani korona przez wszystkie pokolenia.
for wealth doesn't last forever—is a crown passed down through all generations?
25 Trawa wyrasta, pojawia się zieleń, z gór zioła zbierają.
Once the hay is cut, and the new growth begins, and fodder from the mountains is gathered,
26 Owce są na twoje szaty, a kozły [są] zapłatą za pole.
and the lambs have provided you wool to make clothing, and the sale of goats have paid for a field,
27 I dosyć mleka koziego na pokarm dla ciebie, na wyżywienie twego domu i na utrzymanie twoich służebnic.
there'll be enough milk from your goats to feed you, your family, and your servant girls.
