Przysłów 25
1 To również są przysłowia Salomona, które przepisali mężowie Ezechiasza, króla Judy.
Hæ quoque parabolæ Salomonis, quas transtulerunt viri Ezechiæ regis Iuda.
2 Chwałą Boga jest sprawę taić, ale chwałą królów – dociekać sprawy.
Gloria Dei est celare verbum, et gloria regum investigare sermonem.
3 Wysokość niebios i głębia ziemi, i serca królów są niezbadane.
Cælum sursum, et terra deorsum, et cor regum inscrutabile.
4 Usuń żużel ze srebra, a wyjdzie naczynie dla złotnika.
Aufer rubiginem de argento, et egredietur vas purissimum:
5 Usuń niegodziwego sprzed króla, a jego tron umocni się w sprawiedliwości.
Aufer impietatem de vultu regis, et firmabitur iustitia thronus eius.
6 Nie wywyższaj się przed królem i nie stawaj na miejscu wielkich;
Ne gloriosus appareas coram rege, et in loco magnorum ne steteris.
7 Bo lepiej, żeby ci powiedziano: Podejdź tu, niż żeby cię poniżono przed księciem, którego twoje oczy widziały.
Melius est enim ut dicatur tibi: Ascende huc; quam ut humilieris coram principe.
8 Nie spiesz się do kłótni, bo na końcu [nie będziesz wiedział], co zrobić, gdy cię zawstydzi twój bliźni.
Quæ viderunt oculi tui, ne proferas in iurgio cito: ne postea emendare non possis, cum dehonestaveris amicum tuum.
9 Załatw sprawę ze swoim bliźnim i nie zdradzaj tajemnicy drugiemu;
Causam tuam tracta cum amico tuo, et secretum extraneo ne reveles:
10 By ten, który słucha, nie zawstydził cię, a twoja niesława nie przylgnęła do ciebie.
ne forte insultet tibi cum audierit, et exprobrare non cesset. Gratia et amicitia liberant: quas tibi serva, ne exprobrabilis fias.
11 Odpowiednio wypowiedziane słowo [jest jak] złote jabłko w srebrnych rzeźbach.
Mala aurea in lectis argenteis, qui loquitur verbum in tempore suo.
12 Jak złoty kolczyk i klejnot ze szczerego złota tak jest dla uszu posłusznego ten, który mądrze strofuje.
Inauris aurea, et margaritum fulgens, qui arguit sapientem, et aurem obedientem.
13 Czym chłód śniegu w czasie żniwa, [tym] wierny posłaniec dla tych, którzy go posyłają, bo pokrzepia dusze swych panów.
Sicut frigus nivis in die messis, ita legatus fidelis ei, qui misit eum, animam ipsius requiescere facit.
14 Człowiek, który się chlubi zmyślonym darem, jest jak chmury i wiatr bez deszczu.
Nubes, et ventus, et pluviæ non sequentes, vir gloriosus, et promissa non complens.
15 Cierpliwością można przekonać władcę, a łagodny język łamie kości.
Patientia lenietur princeps, et lingua mollis confringet duritiam.
16 Czy znalazłeś miód? Zjedz tyle, ile trzeba, byś objadłszy się, nie zwrócił go.
Mel invenisti, comede quod sufficit tibi, ne forte satiatus evomas illud.
17 Oddal nogę od domu bliźniego, by nie miał cię dość i cię nie znienawidził.
Subtrahe pedem tuum de domo proximi tui, nequando satiatus oderit te.
18 Kto mówi fałszywe świadectwo przeciw swemu bliźniemu, [jest] młotem i mieczem, i ostrą strzałą.
Iaculum, et gladius, et sagitta acuta, homo qui loquitur contra proximum suum falsum testimonium.
19 Ufność w człowieka niewiernego w dniu ucisku jest [jak] złamany ząb i zwichnięta noga.
Dens putridus, et pes lassus, qui sperat super infideli in die angustiæ,
20 [Jak] ten, kto zabiera odzienie w czasie zimy i jak ocet na saletrze taki [jest ten], kto śpiewa pieśni smutnemu sercu.
et amittit pallium in die frigoris. Acetum in nitro, qui cantat carmina cordi pessimo. Sicut tinea vestimento, et vermis ligno: ita tristitia viri nocet cordi.
21 Jeśli twój nieprzyjaciel jest głodny, nakarm go chlebem, a jeśli jest spragniony, napój go wodą;
Si esurierit inimicus tuus, ciba illum: si sitierit, da ei aquam bibere:
22 Bo zgarniesz rozżarzone węgle na jego głowę, a PAN cię nagrodzi.
prunas enim congregabis super caput eius, et Dominus reddet tibi.
23 [Jak] północny wiatr przepędza deszcz, tak gniewna twarz [przepędza] plotkarski język.
Ventus aquilo dissipat pluvias, et facies tristis linguam detrahentem.
24 Lepiej mieszkać w kącie pod dachem niż z kłótliwą żoną w przestronnym domu.
Melius est sedere in angulo domatis, quam cum muliere litigiosa, et in domo communi.
25 [Jak] zimna woda dla pragnącej duszy, [tak] dobra wieść z dalekiej ziemi.
Aqua frigida animæ sitienti, et nuncius bonus de terra longinqua.
26 [Jak] zmącone źródło i zepsuty zdrój, [tak] sprawiedliwy, który upada przed niegodziwym.
Fons turbatus pede, et vena corrupta, iustus cadens coram impio.
27 Niedobrze jest jeść za dużo miodu, a szukanie własnej chwały nie jest chwałą.
Sicut qui mel multum comedit, non est ei bonum: sic qui scrutator est maiestatis, opprimetur a gloria.
28 Człowiek, który nie panuje nad swoim duchem, jest [jak] miasto zburzone [i] bez muru.
Sicut urbs patens et absque murorum ambitu, ita vir, qui non potest in loquendo cohibere spiritum suum.
